Trao quyền thực chất cho Chủ tịch UBND các cấp

Sáng 15/2, tiếp tục kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (sửa đổi).

Qua thảo luận, đa số đại biểu nhất trí với phạm vi sửa đổi và đóng góp hoàn thiện các quy định liên quan đến việc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp; nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương.

Đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng) đề nghị bổ sung quyền hạn, trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp theo hướng tăng trách nhiệm, quyền hạn để Chủ tịch UBND các cấp được quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp mình, các vấn đề UBND thảo luận tập thể và quyết định theo đa số, trừ các vấn đề phải thông qua cơ quan quyền lực Nhà nước cùng cấp và đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại phiên họp.

Đồng thời, quy định cụ thể hơn nữa cơ chế giám sát giải trình trách nhiệm thông qua chế độ báo cáo tại phiên họp gần nhất của HĐND, UBND và báo cáo cơ quan hành chính cấp trên có thẩm quyền quản lý khi được yêu cầu.

“Khi được trao quyền thực chất như vậy, hoạt động quản lý Nhà nước của UBND các cấp được xử lý nhanh chóng, kịp thời, theo kịp thực tiễn và yêu cầu của người dân, doanh nghiệp và xã hội”, đại biểu Nguyễn Duy Minh nêu quan điểm.

Do dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được thiết kế theo tư duy “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” và “phân cấp phân quyền mạnh mẽ để khơi thông các nguồn lực phát triển đất nước”.

Vì vậy, đại biểu cho rằng, nếu nội dung luật này thiếu những thiết chế, cơ chế kiểm soát quyền lực có hiệu lực, hiệu quả khi chính quyền địa phương được phân cấp phân quyền mạnh mẽ thì có thể xảy ra các trường hợp tiêu cực,..

Đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng).

Đại biểu đề nghị cần bổ sung vào Điều 4 của dự thảo luật về nguyên tắc “tăng cường kiểm soát quyền lực khi được phân cấp, phân quyền, uỷ quyền”.

Ngoài ra, đại biểu Minh cũng đề nghị quy định cụ thể về nguyên tắc, cách thức phân cấp, hình thức thực hiện và các điều kiện bảo đảm phù hợp với yêu cầu cải cách, đổi mới mạnh mẽ, bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm.

Về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, một số đại biểu nêu thực tế, sau khi sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019, các địa phương như Đà nẵng, TP HCM và mới đây là Hải phòng đã được Quốc hội cho phép thực hiện chính quyền đô thị. Qua đánh giá, các nơi này đã triển khai thực hiện và mang lại kết quả tốt.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) nhấn mạnh, trong điều kiện hiện nay, chúng ta đang thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương cũng cần phải được thiết kế lại phù hợp với đặc điểm của đô thị và đặc điểm của nông thôn. Vì vậy, đại biểu đề nghị cần đổi mới mạnh mẽ tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị để thúc đẩy sự phát triển kinh tế.

Cùng quan điểm trên, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) cho rằng cần xem xét thận trọng để có thể thiết kế lại cho phù hợp với đặc điểm của khu vực đô thị và đặc điểm của khu vực nông thôn. Điều này cũng hoàn toàn không trái với Hiến pháp.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà.

Để Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), sau khi được ban hành có tuổi thọ cao, đại biểu Trần Quốc Tuấn đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, trong khi chưa thể đổi mới được tổ chức chính quyền địa phương ở nông thôn, cần mạnh mẽ đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị giống như các địa phương đã và đang thí điểm hiệu quả, đây sẽ là cơ sở thực hiện tốt cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hiện nay, tạo động lực thúc đẩy phát triển đất nước.

Một số ý kiến cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục tổng kết, đánh giá một cách toàn diện việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại các địa phương đã tổ chức thí điểm, trên cơ sở đó đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp để thực hiện một cách tổng thể, đồng bộ, thống nhất trên phạm vi cả nước.

Giải trình, làm rõ vấn đề các đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, việc sửa luật trọng tâm là phân định, làm rõ, hoàn thiện việc phân cấp phân quyền và ủy quyền cho chính quyền địa phương để thực hiện phương châm theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Bên cạnh đó là xây dựng cơ chế, hành lang pháp lý chặt chẽ để tháo gỡ những điểm nghẽn, những vấn đề vướng mắc đang tồn tại trong các luật chuyên ngành, nhằm đảm bảo khơi thông, thực hiện những nguyên tắc phân quyền, phân cấp và ủy quyền của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

"Có 177/259 luật chuyên ngành đang quy định rất rõ về thẩm quyền của bộ trưởng, 152 luật quy định rất cụ thể thẩm quyền của Thủ tướng, 141 luật quy định rất cụ thể thẩm quyền của HĐND, UBND chồng chéo với 92 luật quy định cả 3 cấp. Nếu không đưa ra cơ chế pháp lý để tháo gỡ thì rất khó khăn", Bộ trưởng khẳng định.

Theo bà Trà, dịp nay cơ quan soạn thảo đề xuất theo hướng sửa đổi căn bản và toàn diện, tuy nhiên cũng có những vấn đề mang tính ổn định trước mắt để đảm bảo vận hành thông suốt của chính quyền địa phương trong quá trình thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy.

Về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, bà Trà cho biết mục tiêu là phân định rõ giữa cơ quan Nhà nước ở Trung ương và ở địa phương, đảm bảo tính thống nhất, thông suốt của nền hành chính quốc gia.

Về nguyên tắc phân cấp, phân quyền và ủy quyền, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho rằng, có ý kiến đại biểu còn băn khoăn làm sao đảm bảo được để địa phương thực sự sáng tạo, tự chịu trách nhiệm trong vận hành, đảm bảo nguyên tắc "địa phương làm, địa phương quyết, địa phương chịu trách nhiệm".

"Chúng tôi đã thiết kế về mặt tổng thể đảm bảo rành mạch mối quan hệ giữa các chủ thể như phạm vi, hình thức, quản lý, điều kiện đảm bảo, trách nhiệm giữa các chủ thể; phù hợp phương thức quản lý và pháp lý về phân quyền, phân cấp...", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói.

Về các ý kiến về nhiệm vụ quyền hạn của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND, Bộ trưởng Nội vụ cho biết, ban soạn thảo đã bám sát các chủ trương của Đảng và Hiến pháp để tránh chồng chéo và chưa rõ ràng nhiệm vụ giữa tập thể và cá nhân.

Ban soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, kế thừa, đổi mới để làm rõ trách nhiệm của cá nhân và tập thể nhằm phát huy vai trò trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính ở địa phương.