Trình Quốc hội Nghị quyết về Trung tâm tài chính tại kỳ họp thứ 9

Hầu hết các thành viên tham gia cuộc thẩm định đều đề cập đến vấn đề cần xác định rõ mô hình tổ chức của trung tâm tài chính. Bởi theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam sẽ thành lập một trung tâm tài chính quốc tế, với hai địa điểm chính là TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Một số ý kiến cho rằng cần làm rõ hơn mối quan hệ giữa hai địa điểm này, vai trò và định hướng phát triển riêng biệt của trung tâm tại từng địa phương.

Bà Lê Thị Thùy Trang, Phó Chánh Văn phòng UBND TP Hồ Chí Minh đánh giá, việc xây dựng 1 trung tâm tài chính tại 2 địa điểm là thay đổi hết sức cơ bản bởi lẽ có thể sẽ có 2 ủy ban điều hành trung tâm tài chính nhưng cơ quan quản lý điều hành là đơn vị bộ, ngành nào thì chưa rõ ràng.

Bên cạnh đó, các ủy ban điều hành này có được ban hành văn bản quy phạm pháp luật không cũng là vấn đề cần bàn. Bà Trang cũng đánh giá, dự thảo đang “mở” hết cỡ cho các thành viên trong trung tâm tài chính, đang đặt nặng quyền nhiều hơn là nghĩa vụ như đăng ký vào mà không cần dự án, không cần cấp giấy phép...

Cơ chế giải quyết tranh chấp tại trung tâm tài chính cũng là vấn đề được nhiều đại biểu đề cập đến. Theo đó, dự thảo đề xuất thành lập một trung tâm trọng tài độc lập thuộc trung tâm tài chính để giải quyết các tranh chấp. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng cần cân nhắc kỹ lưỡng về mô hình này, vì các trung tâm tài chính quốc tế lớn thường có tòa án chuyên biệt để giải quyết tranh chấp, chứ không chỉ dựa vào trọng tài.

GS.TS Lê Hồng Hạnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam cho rằng, về giải quyết tranh chấp, cần phải hướng tới cho trung tâm tài chính một phương thức giải quyết nhanh, hiệu quả bình đẳng và dân chủ nhất có thể. Từ đó, trung tâm tài chính mới có sức hút bởi nếu các tranh chấp, xung đột trong trung tâm tài chính mà bị vướng, không thoát ra được là ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế.

Do đó, cần có các cơ chế giải quyết đặc thù. Theo GS Hạnh, các trung tâm tài chính khác sử dụng phương thức tranh chấp lựa chọn, dùng trọng tài là chính, còn trọng tài có nằm trong khu trung tâm tài chính hay không thì cần nghiên cứu thêm.

Ông Tạ Quang Đôn, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Ngân hàng nhà nước) cho biết, đối với hoạt động quản lý ngoại hối, về nguyên tắc thì Ngân hàng Nhà nước đang đang đề xuất theo hướng, các hoạt động của các thành viên trung tâm tài chính với nhau và hoạt động của thành viên trung tâm tài chính với phần còn lại của Việt Nam.

Trong đó chấp nhận cho các thành viên trong trung tâm tài chính thực hiện theo khuôn khổ các thông lệ quốc tế, còn đối với trường hợp mà các thành viên trung tâm tài chính có các giao dịch với bên ngoài trung tâm thì cần rất thận trọng, có thể áp dụng các quy định hiện hành.

Tại cuộc thẩm định, đại diện các bộ ngành, ngân hàng cũng đề cập đến vấn đề thành viên của trung tâm tài chính. Theo đó, nhiều đại biểu đặt vấn đề, quy định thành viên của trung tâm tài chính là các pháp nhân, tuy nhiên, có thể các quỹ tài chính, quỹ đầu tư, không có tư cách pháp nhân.

Điều này được đại diện Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và đại diện nhóm công tác ngân hàng nước ngoài cùng đề cập đến. Theo đó, đại diện hai hiệp hội này cho rằng cần định nghĩa rõ ràng về thành viên tham gia trung tâm tài chính bởi nhiều chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam không có tư cách pháp nhân trong khi đó, ở các quốc gia mà các ngân hàng này hiện diện đều là thành viên của các trung tâm tài chính tại các quốc gia sở tại.

Cụ thể, nếu Việt Nam quy định thành viên trung tâm tài chính là các pháp nhân thì hiện tại, có tới hơn 30 chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam không đủ điều kiện tham gia trung tâm tài chính.

Ngoài ra, đại diện hai hiệp hội, nhóm ngân hàng này cũng đều cho rằng, nếu đặt yêu cầu vốn điều lệ với các ngân hàng chi nhánh, các quỹ đầu tư, doanh nghiệp có uy tín mới đủ điều kiện là thành viên trung tâm tài chính chưa phù hợp, do đó, cần mở rộng hơn quy định này với điều kiện yêu cầu “tổng tài sản” của các đơn vị này.

Bà Nguyễn Mai Hương, đại diện Hiệp hội ngân hàng Việt Nam cho rằng, Nghị quyết đang được viết dưới dạng thí điểm, đang đề cập đến việc thí điểm trong 5 năm, chính vì vậy, cần có một cơ chế giải quyết quyền lợi cho các chủ thể, để các nhà đầu tư an tâm khi đầu tư vào trung tâm tài chính.