Nguy cơ từ việc mải mê "mua trước trả sau" của giới trẻ

Mê mẩn, sung sướng trước sự tiện lợi của mua trước trả sau

Trong vài năm gần đây, “mua trước trả sau” xuất hiện ở hầu hết các sàn thương mại điện tử và ứng dụng thanh toán. Chỉ cần vài thao tác, người dùng đã có thể sở hữu món đồ mình thích mà không phải trả ngay. Tiện thật, nhưng chính sự tiện ấy đang khiến nhiều bạn trẻ rơi vào cảnh chi tiêu quá tay mà không hề nhận ra.

Bạn Hồ Thị Bình, 22 tuổi, nhân viên truyền thông tại Hà Nội kể, cô bắt đầu dùng chi trước trả sau từ thời sinh viên: “Mình bắt đầu dùng chi trước trả sau từ thời sinh viên. Lúc đó thấy tiện quá, mua gì cũng bấm pay-later. Mình có thể sở hữu món đồ ngay mà không cần chờ tiền lương về, rất thuận tiện.” Bình nói thêm, nhiều khi món đồ mình thích sẽ hết hàng nếu không đặt ngay, chi trước trả sau có thể giúp cô không bỏ lỡ cơ hội.

Nhiều bạn trẻ có thói quen "mua trước trả sau"

Không chỉ Bình, sinh viên và người trẻ mới đi làm cũng thấy phương thức này hữu ích trong việc ứng phó kịp thời với những khoản phát sinh bất ngờ, từ mua sắm cá nhân đến chi phí sinh hoạt.

Đồng Mỹ Ngọc, sinh viên năm 3 Học viện Báo chí và Tuyên truyền, nói: “Tiền ba mẹ gửi giữa tháng nhưng có khoản phát sinh đầu tháng nên đôi khi phải ứng trước. Dùng trả sau giúp mình linh hoạt hơn. Không phải lúc nào mình cũng có sẵn tiền để đồ dùng để phục vụ cá nhân hay học tập”.

Hình thức trả sau cũng giúp người trẻ thử nghiệm các sản phẩm mới mà không phải cân nhắc quá nhiều về chi phí ban đầu, tạo cảm giác tự do tài chính, ít nhất là về mặt tâm lý. Việc sở hữu món đồ mình thích ngay lập tức, đặc biệt với những ai sống ở thành phố và có nhịp sống nhanh, giúp nâng cao trải nghiệm mua sắm, tiết kiệm thời gian và mang lại sự chủ động trong chi tiêu.

Một số ứng dụng còn kết hợp nhiều tiện ích như nhắc nhở thanh toán, phân chia các kỳ trả góp, giúp người dùng dễ theo dõi và quản lý chi tiêu hơn. Khi được sử dụng đúng cách, chi trước trả sau có thể trở thành công cụ hỗ trợ tài chính cá nhân, đặc biệt với sinh viên, người mới đi làm, hoặc những ai có thu nhập không đều đặn.

Tiện lợi hay lao vào vòng xoáy nợ nần

Tuy nhiên, mặt tiện lợi nhanh chóng bộc lộ mặt tiêu cực. Theo quan sát thực tế, lối sống “mua trước trả sau” đang hình thành thói quen chi tiêu thiếu kiểm soát ở nhiều người trẻ. Có bạn đến cuối tháng không đủ tiền trả, phải vay chỗ khác để bù khoản cũ, dẫn tới vòng xoáy nợ liên tục. Khi những con số trên ứng dụng chỉ là vài dòng thông báo, người dùng dễ đánh mất cảm giác “tiền thật”, cho tới khi tài khoản bị trừ liên tiếp vào ngày đến hạn.

Nguyễn Hoàng, 24 tuổi, làm thiết kế tự do, kể: “Mình từng nghĩ chỉ vài trăm nghìn thôi, không sao đâu. Nhưng vài lần quên hạn, cộng dồn lại thành vài triệu. Tháng đó mình phải vay bạn bè để trả đúng hạn, căng thẳng lắm. Mới hiểu ‘trả sau’ không hề rẻ nếu không tỉnh táo”. Vòng xoáy nợ nần này đặc biệt phổ biến ở sinh viên, khi nhận thức về quản lý chi tiêu còn yếu kém. Nguyễn Thị Tiểu Phụng, sinh viên năm 3 Đại học Tôn Đức Thắng, tâm sự: “Nhận thông báo đến hạn trả mà không có đủ tiền, mình stress thực sự. Những khoản nhỏ tích lại cuối tháng thành con số khá lớn, khiến mình phải vay mượn để trả. Mình thấy áp lực căng thẳng, thậm chí mệt mỏi khi nghĩ tới các khoản cần trả.”

Ảnh minh họa

Ngoài vấn đề tài chính, áp lực từ việc trả nợ cũng ảnh hưởng đến tâm lý. Nhiều bạn trẻ cảm thấy căng thẳng, lo lắng khi tháng nào cũng phải tính toán từng đồng cho các khoản trả sau. Chi trước trả sau không phải là hình thức xấu. Vấn đề nằm ở cách người trẻ sử dụng nó như “tiền miễn phí”. Trong thời đại mọi thứ diễn ra chỉ bằng một cú chạm, sự tiện lợi dễ khiến người dùng quên mất giới hạn tài chính của bản thân. Những người từng trải nghiệm đều rút ra một bài học chung: hãy ghi rõ hạn thanh toán, giới hạn số lần sử dụng và chỉ “bấm trả sau” khi chắc chắn có khả năng chi trả đúng hạn.

Sự tỉnh táo tài chính đôi khi chính là thứ cần thiết hơn cả món đồ mới vừa đặt mua. Khi kiểm soát được thói quen chi tiêu, người trẻ mới thực sự biến chi trước trả sau trở thành công cụ hỗ trợ thay vì cạm bẫy “nuốt” ví tiền.