Dư luận trái chiều khi trùng tu bờ kè Hộ Thành Hào kinh thành Huế

Hộ Thành Hào là hào nước bao bọc quanh kinh thành Huế, được triều Nguyễn xây dựng từ năm 1832, đắp bằng đá núi (dân gian gọi là đá gan gà), theo kỹ thuật xếp đá khan không sử dụng vữa kết dính.

Dự án Bảo tồn, tu bổ và tôn tạo mặt Nam của Kinh thành Huế được UBND tỉnh phê duyệt vào 14/9/2011 tổng mức đầu tư 1.282 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đến tháng12/2020 và giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế làm chủ đầu tư, đơn vị thi công là Phân viện Khoa học công nghệ xây dựng miền Trung.

Trong hồ sơ dự án nêu rõ yêu cầu gia cường hợp lý để phù hợp với điều kiện hiện tại, đặc điểm văn hóa, giữ gìn tái hiện không gian văn hóa lịch sử. Về phương án bảo tồn, ưu tiên giá trị nổi bật, bảo tồn được yếu tố gốc tối đa.

Toàn cảnh hộ thành hào đang được trung tu

Tuy nhiên, khi dự án triển khai đoạn từ cửa Quảng Đức đến Nam Minh Đài đã có nhiều ý kiến trái chiều về công tác trùng tu ở đây. Đơn vị thi công đã dùng những chiếc xe múc dỡ bỏ toàn bộ phần bờ kè đá cũ và xây dựng một bờ kè mới bằng đá granit, vữa xi-măng, phần chân móng đúc bê-tông cốt thép. Việc tu bổ này gặp phải sự phản đối gay gắt của dư luận.

Đến nay, đoạn kè này đã được thi công với chiều dài khoảng 1.000 mét, chiếm gần 10% so với tổng chiều dài kè sẽ được tu bổ ở Hộ Thành Hào. Thời điểm hiện nay, tại nhiều đoạn kè ở hộ thành hào vừa thi công, hầu như toàn bộ được làm bằng chất liệu mới, trong lúc đó việc hạ giải các đoạn bờ kè khác đã được dừng lại sau khi có sự phản ứng từ dư luận. Các phương tiện cơ giới đang thi công tuyến kè này đã được đơn vị thi công cho rút đi nơi khác.

Đơn vị thi công đã dùng những chiếc xe múc dỡ bỏ toàn bộ phần bờ kè đá cũ và xây dựng bờ kè mới bằng bê tông cốt thép.

Trao đổi với PV về vấn đề trên, Ông Phan Văn Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế - đơn vị chủ đầu tư dự án cho biết, trước khi thực hiện tu bổ bờ kè của Hộ Thành Hào, Trung tâm đã có tổ chức lấy ý kiến của Hội đồng tham vấn các nhiệm vụ khoa học và nghệ thuật của Trung tâm về các giải pháp thi công.

Theo ông Tuấn, chủ đầu tư và đơn vị thi công cũng tuân thủ theo nội dung lưu ý của Cục Di sản văn hóa. Đó là: Lựa chọn một số đoạn kè còn tốt để gia cố chân móng, tu bổ theo hiện trạng. Qua khảo sát mặt Nam của Kinh thành Huế có 12 điểm tường thành bị nứt nghiêm trọng. Các điểm nứt này đều do sạt lở, sụt lún của kè Hộ Thành Hào vì thế phải cho hạ giải để xử lý thật tốt các điểm sạt lở này.

Theo những thông tin về việc hạ giải bờ kè để phục vụ trùng tu, tu bổ mà những người trong hội đồng khoa học cung cấp, nhiều thành viên trong hội đồng đã đưa ra ý kiến phải bảo tồn tính nguyên vẹn cả về kiến trúc, kết cấu kỹ thuật và màu thời gian của di tích, chỉ phục hồi đối với những chỗ bị sụp đổ nhưng phải hạn chế tối đa làm mới.

Hội đồng khoa học nêu quan điểm rằng, hạn chế làm mới mà phải tìm lại những viên gạch cũ, phải vận dụng theo phương pháp xếp khan như người xưa để đảm bảo quy trình, kỹ thuật.

Hình ảnh công trình trước khi được trung tu, được đắp bằng đá núi, theo kỹ thuật xếp đá khan không sử dụng vữa kết dính

Lý giải việc đưa thêm phần” bê tông hóa” trong thi công bờ kè Hộ Thành Hào, kỹ sư Lê Văn Quảng, nguyên giám đốc Phân viện Khoa học - Công nghệ miền Trung, người chủ trì thiết kế phương án tu bổ di tích Hộ Thành Hào cho biết, Hộ Thành Hào được xây dựng gần 200 năm trên nền đất yếu. Kè của công trình này được thi công bằng hình thức xếp đá khan với loại đá gan gà dài từng phiến. Trải qua thời gian dài tồn tại, loại đá này bị phong hóa dẫn đến thiếu lực ma sát nên nhiều chỗ của bờ kè đã bị sụt lún, kéo theo phòng thành bị nứt gãy.

Theo ông Quảng, đoạn kè vừa thi công là đoạn bị sụt lún, hư hại đến gần 80%. Tuy nhiên, hiện nay không có đủ đá gan gà để làm lại kè như nguyên gốc, hơn nữa nếu làm như cũ thì quá tốn kém, nên phải dùng đá granit và bê tông cốt thép xử để thay thế.

“Tại sao bây giờ ta không thể xếp đá gan gà được, bởi vì hiện nay chỉ khai thác đá granit dạng hình tròn không có dài thành phiến để mà xếp được. Hơn nữa không kiếm được đá gan gà với kích thước lớn để xếp. Thứ 2 là độ ổn định, trong điều kiện của khoa học hiện đại thì đá xếp rất kém khi có rung chấn, khi rung hệ số ma sát giảm rất lớn” - kỹ sư Lê Văn Quảng nói.

Phương án bảo tồn trong hồ sơ dự án nêu rõ: ưu tiên giá trị nổi bật, bảo tồn được yếu tố gốc tối đa

Trước phản ứng gay gắt của dư luận, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã yêu cầu Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế tạm dừng thi công hạng mục tu bổ và tôn tạo Hộ Thành Hào, mặt nam Kinh thành Huế.

Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế Phan Ngọc Thọ cũng đã yêu cầu kiểm tra thông tin phản ánh, rà soát lại các thủ tục, quá trình đánh giá, quy trình thi công để báo cáo lên UBND tỉnh xem xét.