Áp lực "không hồi kết" của giới trẻ trong "mùa cưới"

Câu chuyện của những chiếc phong bì

Tháng 11, khi tiết trời Hà Nội bắt đầu dễ chịu hơn cũng là lúc Hoàng Nam (26 tuổi, nhân viên thiết kế đồ họa) bước vào “mùa cao điểm” mà chàng trai trẻ hay gọi vui là mùa… hầu bao mỏng dần.

Chỉ trong hai tuần, Nam nhận được 6 thiệp mời cưới: 3 từ bạn đại học, 2 từ đồng nghiệp và 1 từ họ hàng. “Lúc đếm lại, mình giật mình thật sự. Chúc mừng bạn bè là chuyện vui, nhưng số tiền bỏ ra thì không hề vui chút nào”, Nam vừa nói vừa lật cuốn sổ chi tiêu vừa thở dài.

Mỗi tháng, sau khi trừ tiền thuê nhà, xăng xe và chi phí sinh hoạt, Nam chỉ còn khoảng 3-4 triệu đồng để dành. Một đám cưới trung bình mất khoảng 500.000-1.000.000 đồng tiền mừng, thêm tiền gửi xe, tiền đi lại, đôi khi còn phải mua quần áo mới nếu gặp bạn bè lâu năm.

“Nếu chỉ có vài đám thì không sao, nhưng dồn dập thế này thì thực sự bối rối. Tính sơ sơ tháng này mình đã mất hơn ba triệu tiền mừng cưới rồi”, Nam chia sẻ.

Không chỉ riêng Nam, nhiều người trẻ khác đều có chung cảm giác vừa vui vừa lo khi nhận thiệp cưới. Minh Thu (24 tuổi, nhân viên truyền thông) kể rằng có những ngày cô dự hai đám cưới liền, chạy từ Hà Đông sang tận Long Biên chỉ kịp nâng ly chúc mừng rồi lại vội vàng lao đi.

Những tháng cuối năm, khi mạng xã hội tràn ngập hình ảnh phong bì, thiệp mời cũng là lúc xuất hiện nhiều hơn những câu chuyện dở khóc dở cười về “chạy sô đám cưới”

“Nhiều bạn mình hiểu chuyện lắm, còn nhắn: "Không có thì mừng ít thôi, chủ yếu là bạn đến vui cùng bọn mình". Nhưng thực tế mà nói, mình cũng ngại mừng ít quá, sợ mang tiếng thiếu chân thành”, Thu nói.

Một điều ít được nói đến là cảm giác áp lực vô hình trong những mùa cưới dày đặc. Với những người ở giai đoạn đầu đi làm, thu nhập chưa ổn định, nhu cầu tiết kiệm cho tương lai rất lớn, việc liên tục phải chi những khoản ngoài dự tính khiến họ đôi lúc cảm thấy bất lực. “Nhiều khi nhìn lịch cưới mà thấy… mệt. Nhưng nếu không đi thì lại sợ mất lòng, mà đi thì tốn kém”, Thu nói thêm.

Thực tế, các chuyên gia xã hội học cho rằng tần suất tổ chức cưới dày đặc vào cuối năm tạo ra một dạng áp lực văn hóa vô hình đối với giới trẻ: áp lực phải xuất hiện, phải giữ quan hệ và phải thể hiện sự gắn kết thông qua vật chất.

Văn hóa mừng cưới vốn mang tính cộng đồng, nhưng khi đặt vào bối cảnh kinh tế - xã hội hiện đại, nhất là với người trẻ ở đô thị, nó vô tình trở thành phép thử đối với khả năng cân bằng tài chính. Nhiều người trẻ thừa nhận họ chưa đủ mạnh dạn để nói “mình không tiện tham dự”, vì sợ bị đánh giá hoặc gây hiểu lầm.

Trong khi đó, chuẩn mừng cưới cũng thay đổi theo thời gian. Nếu trước đây 200.000-300.000 đồng đã là khoản hợp lý cho một lễ cưới bạn bè, thì hiện nay 500.000 đồng gần như là mức tối thiểu ở các thành phố lớn. Một số đám cưới tổ chức tại nhà hàng sang trọng, tiền mừng có thể dao động từ 700.000 đến 1.000.000 đồng. Với những người trẻ cá tính, muốn ăn diện mỗi lần đi dự đám cưới, chi phí quần áo, trang điểm, taxi cũng thành khoản đáng kể.

Chính trong bối cảnh đó, mỗi lời mời cưới vốn dĩ là tin vui lại đi kèm sự cân nhắc tỉ mỉ của người nhận. Mùa cưới, vì thế, không chỉ là mùa rộn ràng mà còn là mùa "mỏng ví" của cả một thế hệ.

Nỗ lực cân bằng trong vòng xoáy áp lực

Không chỉ là câu chuyện "những chiếc phong bì", mùa cưới cuối năm còn là hành trình vật lộn để giữ trọn vẹn các mối quan hệ. Lan Anh (28 tuổi, nhân viên ngân hàng) nhớ lại lần cô phải mượn tạm bạn thân 2 triệu đồng chỉ để “kịp” tiền mừng cho bốn tiệc cưới trong hai tuần.

Lịch làm việc dày đặc, áp lực KPI, lại thêm lịch di chuyển liên tục đến các nhà hàng khiến Lan Anh rơi vào trạng thái mệt mỏi suốt thời gian dài. “Có hôm chạy từ cơ quan đến tiệc cưới, người mình còn run vì chưa kịp ăn trưa. Nhưng vì lời mời là từ những người bạn cũ thân thiết nên mình không nỡ từ chối”, cô kể.

Điều khiến nhiều người trẻ bối rối với mùa cưới không chỉ là chi phí mà là cảm giác phải đóng tròn vai một người bạn tốt. Những câu chuyện như “vắng mặt có bị giận không?”, “mừng ít có bị đánh giá không?”, “đi muộn có gây hiểu lầm không?” khiến mỗi dịp cưới hỏi đôi khi trở thành bài toán cảm xúc phức tạp. Không ít người chọn cách vay nóng lương tháng sau, xin tạm ứng hoặc cắt giảm mạnh chi tiêu cá nhân để giữ thể diện.

Áp lực mừng cưới còn đến từ sự so sánh vô hình. Nhiều người trẻ cho biết họ thường vô thức đối chiếu mức mừng của mình với bạn bè cùng nhóm. “Thấy người khác mừng 500.000 đồng, mình đưa 300.000 đồng cũng ngại. Dù biết điều quan trọng là tấm lòng, nhưng tâm lý thì khó tránh khỏi”, Lan Anh chia sẻ.

Đằng sau những tiếng cười vui chúc phúc là cả hành trình xoay sở đầy áp lực để cân bằng quan hệ, cảm xúc và… ví tiền (Ảnh minh hoạ)

Trong khi đó, những người đã lập gia đình lại thường có xu hướng mừng cao hơn để “đáp lễ”. Tất cả tạo nên một vòng xoáy tâm lý: càng muốn thoải mái thì càng thấy áp lực.

Các chuyên gia tài chính cá nhân nhận định rằng việc đi quá nhiều đám cưới có thể ảnh hưởng rõ rệt đến ngân sách của người trẻ, đặc biệt khi họ đang trong giai đoạn tiết kiệm mua nhà, lập quỹ khẩn cấp hoặc nuôi dưỡng dự định cá nhân. Một người trẻ thu nhập 12-15 triệu/tháng, nếu dành 3-5 triệu cho mùa cưới, đồng nghĩa họ phải hy sinh nhiều khoản cần thiết khác. Tuy nhiên, vì mối quan hệ - thứ vốn được xem trọng hàng đầu trong văn hóa Việt, họ thường chọn hy sinh cho xong rồi… tính sau.

Dù vậy, giới trẻ không hoàn toàn bị cuốn vào vòng xoáy này một cách bị động. Nhiều bạn chủ động đưa ra những giải pháp mềm: mừng theo nhóm để giảm chi phí cá nhân, xin phép chỉ đến dự lễ chứ không dự tiệc hoặc gửi lời chúc online kèm một khoản nhỏ phù hợp thay vì cố gắng “gượng ép” bản thân. Cũng có những người mạnh dạn nói thẳng với chủ nhân buổi tiệc rằng họ đang gặp khó khăn tài chính. Phần lớn trường hợp đều nhận lại sự thấu hiểu.

Một xu hướng khác cũng đang dần xuất hiện trong giới trẻ: ưu tiên sự chân thành hơn hình thức. Lan Anh sau mùa cưới “kinh hoàng” của năm ngoái đã rút ra bài học: “Bạn bè thật sự sẽ không đánh giá mình vì số tiền trong phong bì. Quan trọng là sự hiện diện đúng lúc hoặc ít nhất là lời chúc thật lòng”.

Cô kể rằng gần đây, khi không sắp xếp được thời gian, Anh gửi tặng bạn món quà nhỏ tự tay làm, kèm tin nhắn dài chúc phúc. “Bạn mình xúc động lắm, bảo còn thích hơn phong bì”, Lan Anh cười.

Trong khi đó, Hoàng Nam - chàng thiết kế bận rộn cũng chọn cách lên quỹ “mừng cưới” riêng đầu năm, trích một khoản nhỏ mỗi tháng để tránh bất ngờ khi mùa cưới đến. “Mình coi nó như quỹ xã giao vậy. Nhờ thế mà mùa cưới vừa rồi đỡ căng hơn”, Nam chia sẻ.

Nhìn rộng hơn, câu chuyện “chạy sô đám cưới” đang phản ánh một thực tế: người trẻ đang phải gánh nhiều hơn những trách nhiệm xã hội so với khả năng tài chính của họ. Nhưng họ cũng đang học cách thích nghi, cân bằng và tìm những hình thức giao tiếp phù hợp hơn với nhịp sống hiện đại. Mùa cưới, thay vì một cuộc chạy đua phong bì, có lẽ nên trở lại đúng bản chất: một dịp để chia sẻ niềm vui, để người trẻ được kết nối bằng cảm xúc, không phải bằng nỗi lo tiền bạc.