Thủ khoa "ngôn ngữ hiếm" và sự lựa chọn không đi theo lối mòn

Hành trình vượt qua rào cản vô hình

Trong các buổi định hướng trước khi vào đại học, khi bạn bè còn phân vân giữa kinh tế, sư phạm hay công an - những lựa chọn quen thuộc, Đặng Thị Diễm Quỳnh khi đó lại âm thầm viết vào hồ sơ đăng ký ngành Ngôn ngữ Ả Rập tại Trường Đại học Ngoại ngữ. Ở quê nhà của Quỳnh, Hải Dương (nay là Hải Phòng), rất ít người biết đến ngành học này, thậm chí nhiều người còn bất ngờ khi nghe tên.

“Tiếng Ả Rập à? Học để làm gì?” - đó là câu hỏi Quỳnh gặp rất nhiều thời điểm ấy. Gia đình cô gái sinh năm 2002 cũng lo lắng vì ngôn ngữ này được xem là khó, trong khi cơ hội nghề nghiệp không hiển hiện ngay trước mắt. Nhưng Quỳnh lại có cách nghĩ riêng: một lĩnh vực chỉ có ít người theo đuổi cũng đồng nghĩa với nhiều cơ hội mở ra, miễn là mình nỗ lực đủ.

Từ sự tò mò với bảng chữ cái uốn lượn, với văn hóa Trung Đông huyền bí, đến quyết định đăng ký ngành học, tất cả tạo thành hành trình mà chính cô cũng không ngờ lại thay đổi cả con đường tương lai của mình.

Năm 2020, kết quả thi đại học đưa Quỳnh trở thành thủ khoa đầu vào ngành Ngôn ngữ Ả Rập, đánh dấu điểm bắt đầu cho câu chuyện “bước qua vùng an toàn” của mình.

Ngay từ học kỳ đầu tiên, Quỳnh nhận ra mình phải “bắt đầu lại từ số 0” theo đúng nghĩa đen. Tiếng Ả Rập sử dụng hệ chữ viết hoàn toàn khác, lại viết từ phải sang trái. Chỉ riêng một chữ cái có thể có 4 dạng tùy vị trí trong từ, khiến cô phải dành hàng giờ mỗi ngày để viết, luyện nét, học cách nối chữ.

Đặng Thị Diễm Quỳnh

Nhiều đêm, Quỳnh ngồi trong phòng ký túc xá, nhìn trang vở chi chít chữ cái mà thở dài: “Mình có đang chọn sai không?” Nhưng rồi cô lại kiên trì viết tiếp, bởi sự thích thú ban đầu với ngôn ngữ ấy chưa bao giờ mất đi.

Ngữ pháp Ả Rập cũng là một “rào cản sắt”. Hệ thống ngôi rất phức tạp, nam, nữ, số ít, số đôi, số nhiều... mỗi dạng lại kéo theo cách chia động từ khác nhau. Khi mới học, cô thường xuyên nhầm lẫn giữa những từ nghe gần giống nhau. Một lần cô nói chuyện với bạn nước ngoài và vô tình biến câu “Hôm nay trời mưa” thành “Hôm nay… sân bay” chỉ vì đánh sai một nguyên âm kéo dài.

Thay vì nản lòng, Quỳnh ghi âm giọng nói của mình mỗi ngày để so sánh với bản chuẩn, tìm video người bản xứ để bắt chước cách họ nhấn âm, ngắt hơi. Cô cũng đều đặn tham gia các buổi nói tiếng Ả Rập với sinh viên năm trên hoặc bạn bè quốc tế, coi mỗi lần bị sửa lỗi là một cơ hội.

Năm thứ hai đại học đánh dấu bước ngoặt lớn nhất của Quỳnh khi cô nhận học bổng toàn phần của Chính phủ Qatar dành cho sinh viên ngành Ả Rập. Đây là cơ hội mà thậm chí cô không dám kỳ vọng nhiều, bởi vào thời điểm nộp hồ sơ, trình độ của cô vẫn chỉ ở mức trung cấp. Vậy mà chính quyết tâm và sự chủ động học hỏi lại đưa cô vượt qua vòng phỏng vấn.

Đến Qatar, Quỳnh như bước vào một thế giới mới: từ cách sinh hoạt, văn hóa, tôn giáo đến môi trường học thuật đều khác biệt rõ rệt. Nếu ở Việt Nam, cô gái trẻ có thể ngại nói vì sợ sai, thì ở đây, mỗi ngày đều bắt buộc phải nói, phải nghe, phải phản xạ bằng Ả Rập để tồn tại.

Có lần đi siêu thị nhưng không hiểu hết nhãn mác sản phẩm, Quỳnh phải hỏi lại bằng tiếng Ả Rập. Những tình huống tưởng nhỏ ấy lại giúp cô nhanh chóng vượt qua nỗi sợ giao tiếp.

Nửa năm tại Qatar giúp khả năng nghe - nói của Quỳnh tăng đáng kể, nhưng khi trở về Việt Nam, cô lại quyết định xin học lại năm hai. Lý do đơn giản: cô muốn củng cố ngữ pháp thật chắc, đồng thời muốn hiểu sâu hơn bản chất của ngôn ngữ, thay vì chỉ dựa vào phản xạ khi sống ở nước ngoài. Quyết định học lại khiến cô tốt nghiệp muộn hơn bạn bè, nhưng bù lại, kiến thức nền tảng của cô vững vàng hơn rất nhiều.

Trong suốt những năm học, Quỳnh không chỉ nổi bật bởi thành tích mà còn bởi sự nhiệt tình trong các hoạt động của khoa. Cô thường xuyên hỗ trợ sinh viên khóa dưới trong việc phát âm, chia động từ, hay tìm tài liệu. Nhiều bạn kể rằng nhờ sự gần gũi và kiên nhẫn của Quỳnh mà họ bớt sợ tiếng Ả Rập - một thứ tiếng mà nhiều sinh viên năm nhất xem là “cơn ác mộng”.

Giảng viên đánh giá Quỳnh có sự tự học rất tốt, luôn chịu khó tìm hiểu thêm về văn hóa, tôn giáo và xã hội tại các nước nói tiếng Ả Rập để hiểu sâu bản chất ngôn ngữ. Chính nền tảng kiến thức này giúp cô nói tự nhiên, đúng ngữ cảnh và ít bị “lạc nghĩa”.

Diễm Quỳnh được tuyên dương tại Văn Miếu Quốc Tử Giám hôm 14/11 tại Lễ tuyên dương thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025

Điều đặc biệt hơn, cô dần xóa bỏ những định kiến mà người khác từng áp lên ngành học của mình. Khi họ hỏi “tiếng Ả Rập khó không?”, thay vì trả lời vắn tắt, Quỳnh giải thích về hệ chữ cái, sự đa dạng của các quốc gia nói tiếng Ả Rập, cơ hội nghề nghiệp trong các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp Trung Đông, hay ở lĩnh vực ngoại giao văn hóa. Cách truyền tải của cô khiến nhiều người thay đổi góc nhìn, từ tò mò sang trân trọng.

Tốt nghiệp với GPA 3,91/4, Quỳnh trở thành thủ khoa ngành Ngôn ngữ Ả Rập của trường - một thành tích mà chính cô gái trẻ cũng xem như thành quả cho sự kiên nhẫn. Đối với Quỳnh, điểm số không phải thứ quan trọng nhất, nhưng nó phản ánh tất cả nỗ lực và thời gian mà cô đã dành cho ngành học mình chọn.

Cô từng chia sẻ rằng điều quý giá nhất không phải danh hiệu, mà là sự thay đổi của bản thân: tự tin hơn, trưởng thành hơn, biết rõ mình đang theo đuổi điều gì và vì sao.

Từ sinh viên đến giảng viên trẻ - hành trình trở về đầy cảm xúc

Sau khi tốt nghiệp, mặc dù có nhiều lựa chọn công việc tại doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, Quỳnh quyết định trở lại Trường Đại học Ngoại ngữ với vai trò trợ giảng khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Ả Rập. Với Quỳnh, ULIS là nơi bắt đầu mọi ước mơ, nơi khơi nguồn cho đam mê với ngôn ngữ hiếm này, và cũng là nơi cô muốn góp một phần nhỏ để phát triển cộng đồng sinh viên Ả Rập tại Việt Nam.

"Mình luôn cố gắng đưa những trải nghiệm thực tế ở Qatar vào bài giảng, để sinh viên thấy rằng ngôn ngữ không chỉ nằm trong sách vở. Mình thường kể những tình huống đời thường mà chỉ khi sống ở nước sở tại mới có thể gặp, ví dụ như cách người Qatar sử dụng các câu chúc trong ngày lễ tôn giáo, hoặc sự khác nhau giữa tiếng Ả Rập chuẩn và phương ngữ vùng Vịnh", Quỳnh chia sẻ

Nhờ phong cách giảng dạy thân thiện, lối nói chuyện trẻ trung, gần gũi, Quỳnh nhanh chóng trở thành “người chị” của nhiều sinh viên khóa dưới. Họ tìm đến Quỳnh không chỉ vì thắc mắc bài vở, mà còn vì cần lời khuyên khi cảm thấy quá tải với ngôn ngữ khó này - điều mà chính cô từng trải qua.

Diễm Quỳnh (ngồi sau) phiên dịch tiếng trong một buổi làm việc của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam với đối tác Ả Rập

Cô gái sinh năm 2002 luôn tin rằng học tiếng Ả Rập không chỉ để dịch tài liệu, giao tiếp hay làm việc tại doanh nghiệp. Nó còn là công cụ để kết nối con người giữa hai nền văn hóa tưởng chừng rất xa nhau: Việt Nam và các nước Trung Đông.

Quỳnh đặt mục tiêu dài hạn là tham gia các chương trình giao lưu văn hóa, học thêm bậc cao học để nâng cao trình độ giảng dạy, và có thể xây dựng những dự án đưa sinh viên Việt Nam tiếp cận với môi trường học thuật ở Trung Đông. Quỳnh tin rằng tiếng Ả Rập đang trở thành chiếc chìa khóa mở ra nhiều cơ hội: từ ngoại giao, thương mại đến truyền thông quốc tế, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh hợp tác với khu vực Trung Đông - Bắc Phi.

“Ngôn ngữ nào cũng đẹp, nhưng Ả Rập mang theo cả một nền văn hóa sống động và sâu sắc. Khi hiểu nó, ta thấy mình được chạm đến một thế giới khác hoàn toàn. Đó cũng là lý do Quỳnh muốn truyền tình yêu ấy cho những người đến sau", Quỳnh bày tỏ.

Diễm Quỳnh cũng muốn gửi gắm một thông điệp giản dị nhưng mạnh mẽ: đôi khi, lựa chọn khác biệt lại chính là nền tảng để tạo ra giá trị. Mỗi người trẻ đều có một “ngọn gió” thúc đẩy mình đi theo lựa chọn riêng. Việc cần làm không phải là chạy theo đám đông, mà là tin vào trực giác của bản thân, sau đó kiên trì đi tới cùng.

Hiện tại, ngoài giảng dạy, Quỳnh còn tham gia biên soạn tài liệu học tập, tổ chức hoạt động giao lưu với sinh viên quốc tế, và lên kế hoạch xây dựng những dự án kết nối văn hóa. Cô gái trẻ hy vọng trong tương lai sẽ có nhiều chương trình trao đổi giữa Việt Nam và các nước nói tiếng Ả Rập, để sinh viên có cơ hội học tập, trải nghiệm ngôn ngữ ngay tại nơi nó được sử dụng. Với Quỳnh, ngôn ngữ là cầu nối, và Quỳnh muốn mình trở thành người góp sức xây cây cầu ấy.

Hành trình của Đặng Thị Diễm Quỳnh - từ cô gái bị hỏi “tiếng Ả Rập học để làm gì?” đến thủ khoa ngành và giảng viên trẻ là minh chứng rằng việc theo đuổi con đường khác biệt không phải là sự liều lĩnh, mà đôi khi lại là lựa chọn đúng đắn nhất. Sự kiên trì, tình yêu với ngôn ngữ và khát vọng trở thành cầu nối văn hóa đã đưa cô vượt qua mọi định kiến, mở ra một tương lai rộng mở trong lĩnh vực mà ít người dám bước vào.