Người trẻ thắt chặt tài chính, ưu tiên an toàn dịp cuối năm

"Giữ tiền chờ thời" trong mùa Tết

Cuối năm vốn là thời điểm mà nhiều người trẻ thường “xả ví” để thưởng cho bản thân những món đồ yêu thích, những chuyến du lịch xa hoặc đầu tư mạnh tay vào chứng khoán, vàng, hoặc góp vốn kinh doanh. Nhưng năm nay, xu hướng lại đổi chiều. Thay vì chi tiêu rộng rãi, không ít người trẻ đang thận trọng hơn bao giờ hết, chọn cách “phanh gấp” trước khi chi tiền trong giai đoạn được xem là “mùa mua sắm”.

Thuỳ Trang (27 tuổi, phường Tây Hồ, Hà Nội) là một ví dụ. Cô gái trẻ từng là nhân viên văn phòng có thu nhập khá, với thói quen chi tiêu thoải mái trong các mùa lễ hội. Những năm trước, Trang thường dành một khoản lớn để mua sắm và tặng quà cuối năm. Nhưng năm nay, cô quyết định thay đổi toàn bộ cách quản lý tài chính.

Trang dự định chuyển việc sau Tết Nguyên đán, nên đặt mục tiêu duy trì khoản tiết kiệm đủ cho 6 tháng sinh hoạt. Điều này đồng nghĩa với việc Trang buộc phải hạn chế tối đa chi tiêu cá nhân, cũng như tránh cho vay tiền - điều mà trước đây cô vẫn thường làm để giúp bạn bè, họ hàng.

Năm nay, Thùy Trang quyết định thay đổi toàn bộ cách quản lý tài chính

Một số người quen ngỏ ý hỏi vay dịp cuối năm, nhưng Trang đều từ chối. “Trước đây mình ngại làm mất lòng nên không nỡ từ chối. Nhưng sau vài lần đòi nợ mệt mỏi, mình quyết định dừng hẳn. Cuối năm mà xòe tiền ra là dễ ‘cháy túi’ lắm”, Trang chia sẻ.

Sự thận trọng của Trang không phải trường hợp cá biệt. Nhiều người trẻ tại các thành phố lớn chia sẻ họ cùng hướng đến chiến lược “3 không”: không tiêu tiền - không đầu tư - không cho vay. Điều này xuất phát từ tâm lý lo ngại rủi ro, khi thị trường tài chính, nhà đất, việc làm đều tiềm ẩn biến động khó lường.

Văn Quang (26 tuổi, phường Long Biên) từng là “tín đồ du lịch” mỗi mùa cuối năm. Những chuyến du lịch nước ngoài là cách anh thưởng cho bản thân sau một năm làm việc. Tuy nhiên năm nay, Quang gần như đóng băng tất cả kế hoạch.

“Cứ mỗi năm, mình "đốt" khoảng 30 triệu cho một chuyến đi cuối năm. Nhưng giờ thì không. Đầu năm mình còn phải trả nợ thẻ tín dụng sau chuyến đi Nhật, mất mấy tháng mới xong. Không thể để mọi thứ lặp lại”, Quang chia sẻ.

Quang đặt mục tiêu mua ôtô vào năm tới để tiện di chuyển và giúp bố mẹ có phương tiện an toàn hơn. “Nhà mình ở Long Biên, dạo gần đây mỗi lần mưa là ngập liên tục, bố mẹ đi xe máy đi làm qua cầu cũng cực lắm. Có ôtô sẽ đỡ hơn nhiều”, Quang nói.

Để thực hiện mục tiêu đó, Quang phải cắt bỏ những khoản chi không cần thiết và từ chối cả lời mời mua thiết bị công nghệ mới vốn là sở thích của anh.

Trong khi đó, Phạm Quyền (phường Hà Đông, Hà Nội) lại có nỗi lo khác: đầu tư thua lỗ. Trước đây, mỗi năm Quyền đều mua vàng hoặc đầu tư chứng khoán khi có tiền thưởng Tết. Nhưng năm nay, Quyền tuyên bố “nghỉ chơi” sau khi nhiều lần “bốc hơi” tiền vì thị trường lên xuống thất thường.

Phạm Quyền quyết định từ chối các khoản đầu tư có thể sinh lời dịp cuối năm

“Giữ tiền thì mất giá thật, nhưng lỗ thì mất luôn. Năm nay mình chọn đứng ngoài”, Quyền nói.

Bạn bè rủ Quyền góp vốn kinh doanh nhỏ, nhưng chàng trai trẻ đều từ chối vì không muốn mạo hiểm với tiền tiết kiệm dành cho con gái. Với Quyền, đó là khoản phải bảo vệ bằng mọi giá.

Nhìn chung, phần lớn người trẻ đều đồng tình rằng năm nay là thời điểm không phù hợp để mạo hiểm. Họ chọn an toàn, chọn tiết kiệm, và chọn để tiền nằm im thay vì đổ vào những kênh đầu tư thiếu chắc chắn.

Thay đổi tư duy tài chính

Không chỉ là lựa chọn tình thế, chiến lược “3 không” còn phản ánh một sự trưởng thành trong tư duy tài chính của người trẻ. Sau nhiều biến động về kinh tế trong những năm gần đây, họ dần nhận ra rằng sự ổn định tài chính không đến từ các quyết định đầu tư liều lĩnh, mà từ cách quản lý dòng tiền, tạo quỹ dự phòng và đầu tư vào mục tiêu dài hạn.

Người trẻ bước sang năm mới với mong muốn chuẩn hóa lại tài chính cá nhân. Họ lập kế hoạch rõ ràng: cần bao nhiêu tiền để mua xe, mua nhà, đổi việc, học thêm kỹ năng hay hỗ trợ gia đình. Với những mục tiêu này, họ không còn đổ tiền vào tiêu dùng ngẫu hứng như trước. Khái niệm “chi tiêu cảm xúc” được thay bằng “chi tiêu có chủ đích”.

Nhiều bạn trẻ thay vì đầu tư mạnh tay, lại chọn những kênh an toàn hơn: gửi tiết kiệm kỳ hạn, quỹ trái phiếu, chứng chỉ quỹ. Một số vẫn duy trì đầu tư nhưng với tỷ lệ rất nhỏ, chỉ khoảng 10-20% thu nhập để giảm áp lực rủi ro. Họ cũng dành thời gian tìm hiểu kiến thức tài chính, tham gia các khóa học về quản lý tiền, phân bổ tài sản, kiểm soát nợ và bảo hiểm.

Theo khảo sát của Google với 10.000 người trẻ tại Việt Nam đầu tháng 11/2025, 66% người được hỏi muốn xây dựng quỹ khẩn cấp ít nhất 6-12 tháng chi phí sinh hoạt. Điều này xuất phát từ thực tế, khi thị trường việc làm không còn dễ dàng như trước. Việc bị cắt giảm nhân sự, giảm lương, giảm thưởng hay mất việc hoàn toàn có thể xảy ra, nên một khoản dự phòng là điều bắt buộc.

“Ba không” - không tiêu dùng, không đầu tư và không cho vay trở thành lối sống tạm thời nhưng cần thiết, giúp nhiều người trẻ bảo vệ túi tiền, giữ an toàn trước khi bước sang năm mới với nhiều ẩn số

Với nhiều người trẻ người như Phạm Quyền, quỹ dự phòng cho gia đình còn quan trọng hơn chính khoản tiết kiệm của bản thân. Nhiều người khác cũng có chung nỗi lo về sức khỏe gia đình, chi phí khám chữa bệnh và các khoản phát sinh. Điều này khiến họ càng thận trọng khi đưa tiền vào bất kỳ kênh đầu tư nào.

Trong khi đó, Văn Quang lại lên kế hoạch tài chính để mua tài sản có giá trị lớn như ôtô hoặc nhà chung cư. Họ hiểu rằng muốn đạt mục tiêu lớn thì phải hy sinh những thói quen tiêu dùng nhỏ. Không du lịch, không mua sắm công nghệ, không tụ tập, thậm chí hạn chế cafe cuối tuần, tất cả đều nhằm tích lũy đủ khoản trả trước.

Theo chuyên gia tài chính Trần Khánh Linh (Công ty phân tích và đầu tư tài chính LFinance), sự thay đổi tư duy này cho thấy, người trẻ không còn xem tài chính cá nhân là câu chuyện “đến đâu hay đến đó”. Thay vào đó, họ nhìn nhận tiền bạc như một công cụ cần quản lý nghiêm túc, có kế hoạch và có mục tiêu. Họ không còn coi các khoản tiêu lớn như du lịch hay sắm sửa là phần thưởng bắt buộc cuối năm; những phần thưởng này giờ chỉ đến khi tài chính đảm bảo.

Dù vậy, không ít người trẻ cho biết họ vẫn muốn đầu tư hoặc tiêu dùng trở lại khi tình hình ổn định hơn. Sự thận trọng hiện tại chỉ là bước “lùi để tiến”, giúp họ chuẩn bị nền tảng vững chắc cho tương lai. Khi thị trường khởi sắc, họ sẽ trở lại với kế hoạch đầu tư, nhưng bằng một tâm thế chủ động và hiểu biết hơn.

"Sự chuyển mình âm thầm nhưng mạnh mẽ này cho thấy thế hệ trẻ ngày nay không còn bị chi phối bởi nhu cầu hưởng thụ tức thời. Họ hiểu rằng sự ổn định lâu dài đáng giá hơn những niềm vui ngắn hạn, và sự chủ động trong quản lý tài chính là cách tốt nhất để tự bảo vệ mình trước mọi biến động của cuộc sống hiện đại", chuyên gia Trần Khánh Linh nhấn mạnh.