Thế hệ Z làm báo: Góc nhìn mới, cách tiếp cận mới

Nắm bắt xu hướng và tận dụng lợi thế đa phương tiện

Sinh ra và lớn lên trong môi trường số, nơi thông tin không chỉ được đọc mà còn được xem, nghe và tương tác, với Nguyễn Phương Anh (24 tuổi, phóng viên Ban Media, Báo Sức khoẻ và Đời sống), mỗi tác phẩm còn là nơi độc giả có thể "tham gia" vào câu chuyện.

Điều này thể hiện qua việc Phương Anh rất chú trọng đến yếu tố đa phương tiện (multimedia), storytelling (kể chuyện) bằng hình ảnh, video… và luôn tìm cách để thông tin trở nên dễ tiếp cận, dễ hiểu hơn, thay vì chỉ là những bài viết dài mang tính chất thông báo thuần túy.

Phóng viên trẻ Nguyễn Phương Anh

Là nhà báo Gen Z, Phương Anh cho rằng ưu thế lớn nhất của thế hệ mình là khả năng sử dụng công nghệ và sự linh hoạt. Được tiếp cận công nghệ từ sớm nên Gen Z thành thạo các công cụ chỉnh sửa ảnh, video, làm infographic hay sử dụng các nền tảng mạng xã hội là điều tự nhiên.

“Điều này giúp chúng mình dễ dàng hơn trong việc tạo ra các sản phẩm multimedia - một yếu tố then chốt trong báo chí hiện đại. Bên cạnh đó, sự sáng tạo và khả năng thích nghi nhanh với xu hướng mới cũng là điểm mạnh giúp mình và nhiều đồng nghiệp trẻ tuổi tại các tờ báo khác tìm ra những góc nhìn độc đáo, cách kể chuyện khác biệt”, Phương Anh chia sẻ.

Tuy nhiên, Phương Anh cũng cho rằng thách thức đối với người làm báo thế hệ Z là không nhỏ. Điều đó thể hiện ở việc đôi khi còn thiếu kinh nghiệm thực tế và chiều sâu trong phân tích vấn đề.

“Kỷ nguyên "siêu tốc" có thể khiến chúng mình tập trung vào những điểm nổi bật mà chưa đủ thời gian để đào sâu, phân tích đa chiều. Áp lực về lượt xem, tương tác cũng có thể khiến một số người bị cuốn vào việc tạo ra nội dung "giật gân" thay vì đề cao tính chính xác và giá trị thông tin. Sự nhạy cảm của nhiều người trong thế hệ mình đôi khi cũng là một điểm yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực dư luận hoặc bình luận tiêu cực trên mạng xã hội”, Phương Anh nói.

Phương Anh tác nghiệp tại một sự kiện

Với công việc tại Ban Media của Báo Sức khỏe và Đời sống, Phương Anh thường thực hiện các tác phẩm dưới định dạng video ngắn, Emagazine, Infographic và podcast. Đây cũng là những định dạng mà độc giả hiện đại, đặc biệt là Gen Z, rất ưa chuộng vì sự trực quan và phù hợp với thói quen sử dụng điện thoại di động.

Sự tương tác là một phần quan trọng trong cách làm báo của nữ nhà báo Gen Z. Thay vì chỉ dựa vào các kênh truyền thống, Phương Anh cũng thường sử dụng mạng xã hội để tìm kiếm câu chuyện, nhân vật và nhiều thông tin khác.

Phương Anh cũng không ngại phỏng vấn qua video call, tin nhắn thoại, hoặc thậm chí là chat văn bản nếu nhân vật cảm thấy thoải mái hơn. Điều này đặc biệt hữu ích khi phỏng vấn những người trẻ, bận rộn hoặc ở xa.

Mặc dù sự thay đổi của thời đại đang kéo theo sự xuất hiện của các loại hình báo chí, truyền thông mới nhưng Phương Anh tin rằng báo chí chính thống vẫn giữ vai trò quan trọng, thậm chí là quan trọng hơn bao giờ hết trong việc định hướng dư luận và tạo niềm tin, đặc biệt là với độc giả Gen Z. Trong bối cảnh thông tin "siêu tốc" và "bội thực" tin giả, độc giả trẻ có xu hướng tìm đến các nguồn tin đáng tin cậy để kiểm chứng thông tin mình thấy trên mạng xã hội. Báo chí chính thống giống như một ngọn đèn hải đăng, giúp độc giả Gen Z phân biệt thật giả, hiểu sâu sắc vấn đề thay vì chỉ lướt qua bề mặt.

Để trở thành những nhà báo xuất sắc tương lai, Phương Anh tin rằng mỗi người làm báo thế hệ Gen Z cần không ngừng học hỏi công nghệ, luôn tiên phong trong việc nắm bắt và sử dụng các công cụ làm báo mới (AI, VR, các phần mềm chỉnh sửa...). Gen Z cũng cần linh hoạt thay đổi cách kể chuyện, tối ưu hóa đa nền tảng, tạo ra các nội dung chất lượng và xây dựng thương hiệu cá nhân cho mình.

Với Phương Anh, mỗi tác phẩm được làm ra không chỉ đơn thuần truyền tải tin tức mà còn là nơi độc giả có thể "tham gia" vào câu chuyện

Việc phát triển tư duy phản biện và kỹ năng kiểm chứng sẽ giúp những nhà báo trẻ tạo ra "bộ giáp" vững chắc nhất để bạn tồn tại và phát triển trong môi trường thông tin nhiễu loạn. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu cá nhân bền vững, quan tâm đến sức khỏe tinh thần và trách nhiệm với bản thân, công việc sẽ là kim chỉ nam giúp nguời làm báo thế hệ Z vượt qua mọi khó khăn và gắn bó với nghề.

Sáng tạo và thích nghi nhanh với xu hướng

Với Lê Ngọc Khánh Nhi, sinh viên năm thứ 2 và hiện là phóng viên của trang tin điện tử Sóng trẻ thuộc Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, niềm yêu thích đặc biệt với báo chí là lý do giúp Nhi nỗ lực hết mình ngay từ khi còn là sinh viên để có thể theo đuổi ước mơ của bản thân.

Với Phương Anh, mỗi tác phẩm được làm ra không chỉ đơn thuần truyền tải tin tức mà còn là nơi độc giả có thể "tham gia" vào câu chuyện

Là một người làm báo thuộc thế hệ Z, Khánh Nhi nghĩ rằng tư duy và cách tiếp cận nghề báo của thế hệ trẻ so với các thế hệ trước đều có những sự khác biệt nhất định. Ngày nay, Gen Z có cơ hội được sống trong thời đại phát triển của công nghệ số, cũng vì vậy mà những người trẻ làm báo có khả năng dễ dàng tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng, đa chiều và sáng tạo hơn.

Thay vì chỉ làm báo theo hướng truyền thống, Gen Z có thể truyền tải nội dung, tin tức thông qua video ngắn, infographic, podcast... những hình thức truyền tải thông tin một cách gần gũi và thu hút hơn.

“Mình nghĩ rằng ngày nay, bên cạnh mỗi sản phẩm báo chí cần nói lên đúng sự thật thì sản phẩm ấy còn cần chạm được đến công chúng. Gen Z luôn ưu tiên tính cá nhân hóa, ngôn ngữ chuẩn mực và được thể hiện linh hoạt - không bị gò bó theo khuôn mẫu truyền thống mà được mở rộng ra với mục tiêu đưa thông tin đó kết nối được với khán giả.

Để tránh những "cái bẫy" của tin giả và nội dung sai lệch, Khánh Nhi luôn tuân thủ nguyên tắc không chia sẻ thông tin vội vàng, dù đó có thể là một nội dung hấp dẫn hay đang được “viral”

Dẫu vậy, mình tin rằng dù là 2 thế hệ khác nhau nhưng thế hệ trước và thế hệ ngày nay vẫn đã và đang mang sự nhiệt huyết, tận tâm để cống hiến cho sự nghiệp báo chí. Thế hệ trẻ chúng mình vẫn luôn học hỏi, trau dồi nhiều hơn từ các thế hệ đi trước để phát triển và hoàn thiện bản thân hơn trên con đường làm nghề trong tương lai”, Khánh Nhi nói.

Với Khánh Nhi, tuổi trẻ luôn có nhiều ý tưởng đổi mới, sáng tạo và đó cũng được xem là thế mạnh của nhà báo thế hệ Gen Z. Nhà báo Gen Z có khả năng nhạy bén với các xu hướng truyền thông, nắm bắt được các xu hướng nổi trội trên đa nền tảng giúp cho những thông tin vốn có phần khô khan, mang tính hàn lâm thành những tác phẩm báo chí dễ tiếp cận, thu hút và hợp tâm lý đa số độc giả.

“Mình sử dụng nền tảng Facebook và trang tin điện tử để truyền tải thông tin, cung cấp nội dung có chiều sâu đến với người đọc. Dẫu vậy, báo chí truyền thống vẫn luôn quan trọng và cần thiết nhưng trong thời đại công nghệ số, báo truyền thống cần “chuyển mình”, phát triển hơn để tồn tại song hành cùng những nền tảng báo chí mới”, Khánh Nhi chia sẻ.

Cũng thuộc thế hệ Z, mỗi nền tảng từ mạng xã hội đến đời sống thực tế đều là một “địa chỉ tin tức” với Khánh Nhi. Khi tìm nguồn tin, nữ sinh viên năm 2 thường “dạo” quanh các nền tảng mạng xã hội (các hội nhóm, fanpage trên Facebook, Tiktok...) để tạo cho mình một mạch cảm xúc tốt; từ đó dễ khai thác những chủ đề, nhân vật hoặc nguồn thông tin sau quanh cuộc sống.

“Khi tiếp cận với nhân vật cần phỏng vấn, mình luôn đặt bản thân vào vị trí người đang nghe hơn là người đang phỏng vấn để tạo không khí gần gũi, cởi mở và thoải mái. Báo chí không chỉ dừng lại ở sản phẩm mà còn nằm ở sự quan tâm, phản hồi và đón nhân từ công chúng”, Khánh Nhi bày tỏ.

Các thành viên Trang tin điện tử Sóng trẻ