Lối sống "trực tuyến" kết nối 24/7 của thế hệ Z

Internet - “hạ tầng” của Gen Z

Nếu ở thế hệ trước, Internet chủ yếu gắn với hoạt động giải trí hoặc tìm kiếm thông tin, thì với Gen Z, kết nối trực tuyến đã trở thành một phần tất yếu của đời sống. Theo báo cáo của We Are Social: Vietnam Digital 2025 cho thấy, trung bình một người trẻ Việt Nam dành hơn 6 giờ mỗi ngày trên Internet - một con số phản ánh rõ mức độ gắn bó mật thiết của thế hệ này với môi trường số.

Không khó để bắt gặp hình ảnh sinh viên trong ngày đầu năm học: vừa ngồi giảng đường, vừa tham gia nhóm lớp trên Facebook, kiểm tra lịch học trên Google Calendar, gửi bài tập qua Drive. Trong lúc đó, một số bạn tranh thủ livestream bán hàng hoặc nhận công việc freelancer để kiếm thêm thu nhập.

Với thế hệ Z, Internet không đơn thuần là công cụ, mà là "hạ tầng" sống còn cho học tập, công việc, giải trí và các mối quan hệ xã hội

Trái ngược với thế trước khi việc học tập gói gọn trong giáo trình giấy và giờ giảng trực tiếp, Gen Z tiếp cận tri thức từ vô số kênh: E-learning, video lecture, thư viện tài liệu số, các nhóm thảo luận trực tuyến... Họ có thể vừa nghe giảng trên lớp, vừa bổ sung kiến thức từ Coursera, YouTube hay thậm chí là những video ngắn trên TikTok.

Đức Minh (sinh viên năm 2, Trường Đại học Ngoại thương) chia sẻ: “Slide thầy gửi đều qua email, bài tập nhóm thì làm trên Google Docs. Nếu mất mạng một buổi thôi là mình xem như bị bỏ lại”.

Chàng trai trẻ không đơn thuần xem Internet như công cụ hỗ trợ học tập, mà còn tận dụng để kiếm tiền, gây dựng sự nghiệp từ rất sớm. Theo Minh, một số hình thức việc làm online nở rộ từ freelancer thiết kế, viết content, lập trình, cho đến bán hàng online, quản trị fanpage hay tạo nội dung trên TikTok, YouTube đang giúp cho Gen Z có cơ hội bước vào thị trường lao động từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Tương tự, Lan Anh (22 tuổi, sống tại phường Long Biên, Hà Nội), cũng đồng ý với quan điểm của Đức Minh. Là sinh viên năm cuối, cô khởi nghiệp từ việc nhận quản trị fanpage cho các cửa hàng nhỏ tại địa phương. Chỉ cần chiếc laptop và kết nối Internet, Lan Anh vừa học online, vừa điều hành 3 fanpage với hàng chục nghìn lượt theo dõi.

“Mình không cần làm việc tại các tập đoàn lớn hay công ty top đầu mới có cơ hội. Internet giúp mình làm việc từ xa, kiếm được thu nhập ổn định 7 - 8 triệu/tháng”, Lan Anh nói.

Nếu như trước đây, giải trí thường mang tính tiêu thụ thụ động (nghe nhạc, xem phim), thì với Gen Z, đó còn là quá trình sáng tạo

Cô gái 22 tuổi cho rằng Internet không chỉ mang lại sự tiện lợi, mà còn mở rộng cánh cửa bình đẳng cơ hội. Giới trẻ dù ở bất kỳ đâu cũng có thể khởi nghiệp, cạnh tranh sòng phẳng với bạn bè ở đô thị, miễn là họ duy trì được sự kết nối “always-on”.

Nếu như trước đây, giải trí thường mang tính tiêu thụ thụ động (nghe nhạc, xem phim), thì với Gen Z, đó còn là quá trình sáng tạo. Họ không chỉ xem, mà còn sản xuất, chia sẻ, lan tỏa nội dung. Một đoạn clip vui, một buổi livestream tán gẫu, một tấm ảnh check-in… đều có thể trở thành cách kết nối xã hội.

Cơ hội và thách thức của lối sống “always-on”

Chuyên gia tâm lý Phạm Thảo Nguyên (Trung tâm tư vấn và trị liệu các vấn đề tâm lý Mindcare) cho rằng lối sống "kết nối 24/7 mang lại cho Gen Z sự năng động, khả năng sáng tạo, linh hoạt và dễ dàng nắm bắt cơ hội. Họ vừa học, vừa làm, vừa giải trí mà không bị giới hạn không gian hay thời gian.

Tuy nhiên, trạng thái “online 24/7” cũng kéo theo nhiều thách thức. Đầu tiên chính là sự căng thẳng và áp lực khi luôn phải phản hồi tin nhắn, cập nhật deadline khiến nhiều bạn trẻ dễ rơi vào tình trạng “quá tải”.

Tiếp đến đó là sự lệ thuộc, nếu mất kết nối Internet, nhiều hoạt động học tập, công việc gần như bị tê liệt. Cuối cùng là sự mất cân bằng giữa đời sống thực và ảo. Gen Z đôi khi sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì sự gắn kết với gia đình, cộng đồng ngoài đời.

Gen Z cần học cách "chủ động sử dụng công nghệ" thay vì để công nghệ dẫn dắt

Trong bối cảnh “always-on” gần như trở thành định nghĩa mới của Gen Z, việc xây dựng kỹ năng quản lý thời gian và kiểm soát công nghệ là điều cấp thiết. Đức Minh cho biết gần đây chàng trai trẻ bắt đầu áp dụng “Digital Detox” (giải độc công nghệ), dành ít nhất một ngày cuối tuần không mạng xã hội để đọc sách và chơi thể thao.

Với Lan Anh, cô cảm thấy stress khi khách hàng nhắn tin bất kể giờ nào. Vì vậy, Lan Anh bắt đầu đặt ra khung giờ làm việc rõ ràng, tắt thông báo sau 11 giờ đêm. Nhờ vậy, tinh thần của cô gái trẻ cũng thoải mái hơn và công việc cũng hiệu quả hơn.

"Lối sống “always-on” của Gen Z phản ánh bước chuyển mình mạnh mẽ của xã hội số. Internet giờ đây không còn là công cụ phụ trợ, mà trở thành 'hạ tầng" sống còn để học tập, làm việc, giải trí và xây dựng các mối quan hệ.

Bên cạnh đó, vẫn còn những thách thức về sức khỏe tinh thần, sự cân bằng và tính bền vững của kết nối. Điều quan trọng là Gen Z cần học cách "chủ động sử dụng công nghệ" thay vì để công nghệ dẫn dắt. Đây là kỹ năng sống số cần được đào tạo từ ghế nhà trường, giống như việc dạy kỹ năng mềm trước kia", chuyên gia Phạm Thảo Nguyên nhấn mạnh.