Thị trường vàng Việt Nam: Thách thức và giải pháp bình ổn

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi cho rằng, với vai trò là một kênh trú ẩn an toàn, vàng trở thành lựa chọn của nhiều nhà đầu tư và người dân trong bối cảnh nền kinh tế đối mặt với các thách thức chưa từng có.

Để hiểu rõ hơn về bối cảnh này, chúng ta cần xem xét những yếu tố chính tác động đến thị trường vàng trong nước.

Sự thay đổi trong các kênh đầu tư

Bất động sản: Thị trường chủ yếu tập trung vào phân khúc cao cấp, với các sản phẩm có giá trị lên đến hàng tỷ đồng. Điều này khiến việc đầu tư vào bất động sản trở nên không phù hợp với đại bộ phận người dân. Do đó, nhiều người tìm đến các kênh đầu tư khác để bảo vệ tài sản và tìm kiếm lợi nhuận.

Chứng khoán: Thị trường trong nước đang trong giai đoạn lình xình, chưa đạt được đột phá tăng trưởng và vẫn chờ đợi sự nâng hạng vào năm 2025. Dòng vốn ngoại đã liên tục rút ròng từ đầu năm, làm giảm sức hút của thị trường đối với nhà đầu tư trong nước. Đồng thời, sự phức tạp của thị trường chứng khoán đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, điều này khiến người dân có xu hướng tìm đến các kênh đầu tư ít biến động hơn như vàng.

Lãi suất ngân hàng: Với mặt bằng lãi suất thấp kéo dài, các khoản gửi tiết kiệm không còn hấp dẫn đối với nhiều người dân. Lợi nhuận từ gửi tiết kiệm không cao đã thúc đẩy xu hướng chuyển đổi tài sản sang các kênh trú ẩn an toàn, trong đó vàng là lựa chọn hàng đầu nhờ khả năng giữ giá trị trong dài hạn.

Trái phiếu doanh nghiệp: Thị trường đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, làm gia tăng rủi ro đối với các nhà đầu tư. Các vấn đề phát sinh từ trái phiếu doanh nghiệp khiến nhiều cá nhân gặp tổn thất lớn, làm suy giảm niềm tin vào kênh đầu tư này. Trong bối cảnh đó, vàng nổi lên như một lựa chọn đáng tin cậy cho việc giữ vững tài sản.

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi (NTU).

Mặt khác, vàng cũng phụ thuộc vào nhập khẩu, Việt Nam không tự sản xuất vàng mà hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn cung từ quốc tế, điều này khiến giá vàng trong nước dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá vàng toàn cầu.

Để ổn định giá vàng nội địa, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện các chính sách quản lý nhập khẩu vàng một cách chặt chẽ. Tuy nhiên, việc này đôi khi dẫn đến giảm tính linh hoạt trên thị trường, đặc biệt là trong các giai đoạn nhu cầu tăng cao.

Những thách thức, khó khăn

Thị trường vàng tại Việt Nam đối mặt với hàng loạt thách thức do ảnh hưởng của tình hình quốc tế và các yếu tố nội tại của nền kinh tế.

Lạm phát: Khi lạm phát gia tăng, vàng trở thành lựa chọn bảo vệ tài sản phổ biến, vì vàng có khả năng giữ giá trị trước sự mất giá của tiền tệ. Lạm phát tại các nền kinh tế lớn như Mỹ và Châu Âu cũng ảnh hưởng trực tiếp đến giá vàng toàn cầu, từ đó tác động đến giá vàng trong nước.

Chính sách tiền tệ và tỷ giá: Các động thái từ các ngân hàng trung ương lớn như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh đã làm thay đổi bức tranh kinh tế toàn cầu. Khi các ngân hàng này thực hiện chính sách giảm lãi suất liên tục, giới đầu tư có xu hướng chuyển sang vàng như một kênh trú ẩn an toàn, dẫn đến tăng nhu cầu và giá vàng.

Biến động chính trị: Các xung đột giữa các quốc gia, như căng thẳng thương mại giữa Mỹ - Trung hoặc các xung đột bất ổn tại các khu vực nhạy cảm như Nga - Ukraine, Israel và các quốc gia Trung Đông đã làm gia tăng nhu cầu về vàng như một kênh bảo vệ tài sản an toàn. Những bất ổn này thường khiến các nhà đầu tư dịch chuyển sang vàng, từ đó làm tăng giá vàng trong nước, gây khó khăn cho người dân khi muốn đầu tư.

Khi giá vàng trong nước chênh lệch nhiều so với giá quốc tế, khiến cho phát sinh hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới.

Nguồn cung vàng từ việc nhập khẩu: Do Ngân hàng Nhà nước kiểm soát nghiêm ngặt nhập khẩu vàng để đảm bảo sự ổn định của thị trường nội địa, có thời điểm thị trường trong nước rơi vào tình trạng khan hiếm vàng. Một số ngân hàng thương mại chỉ cung cấp dịch vụ bán vàng mà không thực hiện mua lại từ người dân, dẫn đến tình trạng thanh khoản thấp, gây khó khăn trong các giao dịch mua bán.

Hoạt động buôn lậu vàng: Khi giá vàng trong nước chênh lệch nhiều so với giá quốc tế, khiến cho phát sinh hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới. Các hoạt động này không chỉ gây thất thu thuế cho nhà nước mà còn khiến thị trường vàng trong nước trở nên phức tạp và khó kiểm soát, ảnh hưởng đến sự ổn định chung của thị trường.

Giải pháp bình ổn thị trường vàng

Để thị trường vàng Việt Nam có thể ổn định và phát triển bền vững, cần có các giải pháp ngắn hạn và dài hạn đồng bộ, phù hợp với bối cảnh kinh tế trong và ngoài nước.

Đối với nhóm giải pháp ngắn hạn: Ngân hàng Nhà nước nên điều chỉnh nguồn cung vàng qua việc tăng cường nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc thiết lập các điểm thu mua vàng từ người dân cũng có thể là một giải pháp nhằm tăng tính thanh khoản và cải thiện khả năng linh hoạt của thị trường.

Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước cũng cần tăng cường kiểm tra và giám sát thị trường vàng để kiểm soát tình trạng buôn lậu vàng; phối hợp với các cơ quan an ninh và hải quan nhằm giám sát chặt chẽ hoạt động qua các cửa khẩu. Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ giám sát hiện đại sẽ giúp tăng hiệu quả trong việc phát hiện và ngăn chặn các hoạt động buôn lậu.

Đối với nhóm giải pháp dài hạn: Ứng dụng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Big data trong quản lý thị trường vàng có thể giúp Ngân hàng Nhà nước phân tích, dự đoán biến động giá và điều chỉnh nguồn cung kịp thời. Đồng thời, AI cũng hỗ trợ phát hiện các biến động bất thường, giúp duy trì sự ổn định cho thị trường.

Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan quản lý liên quan cần khuyến khích phát triển các kênh đầu tư khác như chứng khoán, trái phiếu và bất động sản bình dân. Khi các kênh này phát triển bền vững và hấp dẫn, người dân sẽ có nhiều lựa chọn đầu tư an toàn hơn, giảm bớt tình trạng tích trữ vàng.

Đồng thời đẩy mạnh giáo dục tài chính cá nhân từ cấp học phổ thông, việc này sẽ giúp người dân có kiến thức về quản lý tài sản và đầu tư. Khi người dân hiểu rõ hơn về tài chính, họ sẽ dễ dàng lựa chọn kênh đầu tư sinh lợi, giảm sự phụ thuộc vào vàng.

Theo ông Nguyễn Quang Huy, việc ổn định và phát triển thị trường vàng đòi hỏi sự linh hoạt trong các chính sách ngắn hạn và chiến lược dài hạn. Ngân hàng Nhà nước cần thực hiện các biện pháp đồng bộ để duy trì sự ổn định cho thị trường vàng, từ đó bảo vệ lợi ích của người dân và nhà đầu tư.

Khi thị trường vàng ổn định và các kênh đầu tư khác phát triển bền vững, nền kinh tế Việt Nam sẽ có cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ, mang lại nhiều lựa chọn đầu tư an toàn cho người dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế trong tương lai.