Không để pháp luật trói buộc những ý tưởng sáng tạo

Sáng 28/4, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 12 với phần thẩm tra dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Chia sẻ tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST); dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); dự án Luật Đường sắt (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa là những dự án luật có liên quan trực tiếp và tạo nền tảng cho sự phát triển khoa học, công nghệ, giao thông và môi trường trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị các đại biểu dành thời gian nghiên cứu sâu, thẳng thắn những nội dung còn có ý kiến khác nhau, những vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn để thảo luận, thuyết trình trước Quốc hội; đảm bảo tính khả thi của dự án luật theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết này nhấn mạnh KH,CN&ĐMST là động lực then chốt cho sự nghiệp phát triển đất nước nhanh và bền vững.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu chỉ đạo tại phiên họp.

Do đó, trong quá trình góp ý, xây dựng dự án luật cần thể hiện theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW, lồng ghép khéo léo, chủ động những nội dung mới, để pháp luật không chỉ là khuôn khổ mà còn là động lực, không gian mở rộng cho đổi mới sáng tạo, tạo động lực mới cho tăng trưởng của đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng lưu ý cách tiếp cận xây dựng luật cần theo quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, đó là kiến tạo không gian phát triển, không để pháp luật trở thành rào cản, trói buộc những ý tưởng sáng tạo, những bước tiến công nghệ của đất nước.

Đề cập về dự án Luật KH,CN&ĐMST, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Môi trường Bùi Thế Duy cho biết, dự án luật gồm 8 chương và 83 điều (tăng 2 điều so với Luật KH&CN năm 2013 do bổ sung nội dung ĐMST và cấu trúc lại Luật nên về hình thức có nhiều thay đổi so với luật hiện hành.

Luật này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam nhưng có quyền và nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Quang cảnh phiên họp.

Dự án Luật KH,CN&ĐMST đã bám sát 6 nhóm chính sách như: Đổi mới hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo, quản lý Nhà nước; phát triển tiềm lực; thu hút đầu tư, tạo thuận lợi sử dụng ngân sách; thúc đẩy hoạt động KH,CN&ĐMST trong doanh nghiệp và phát triển thị trường KH&CN; tăng cường phổ biến tri thức KH&CN. Đồng thời, để kịp thời thể chế hóa các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 57-NQ/TW, dự án luật cũng đã bổ sung chính sách liên quan đến hành lang pháp lý cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo.

Dự án luật được thiết kế theo nguyên tắc giảm thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý và hoạt động KH,CN&ĐMST; thay đổi tư duy quản lý theo hướng quản lý hiệu quả, không quản lý quá trình; thu hút nguồn đầu tư ngoài ngân sách Nhà nước cho KH&CN thông qua việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, tài trợ kinh phí cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thị Kim Anh khẳng định, nội dung dự án luật đã thể hiện quyết tâm cao trong việc tạo dựng thể chế để đột phá phát triển KH,CN&ĐMST với đầy đủ 6 nhóm chính sách, Ủy ban KH,CN&MT cơ bản thống nhất với quan điểm xây dựng Luật đã được nêu trong hồ sơ dự án luật. Tuy nhiên, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu 5 vấn đề.

Thứ nhất: Cần bám sát hơn nữa và thể chế hóa đầy đủ tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh phát triển KH,CN&ĐMST là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, thúc đẩy kinh tế - xã hội, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển, đặc biệt là thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược, phát triển các viện nghiên cứu, trường đại học trở thành các chủ thể nghiên cứu mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo.

Thứ hai: Thực hiện đầy đủ chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Theo đó, các quy định phải ngắn gọn, rõ ràng, chú trọng phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính; chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội; đối với những vấn đề cụ thể còn đang trong quá trình vận động, chưa ổn định, thì chỉ quy định khung và giao Chính phủ quy định chi tiết, bảo đảm linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực thi, đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn.

Thứ ba: Thể chế hóa chủ trương của Đảng về vai trò của doanh nghiệp, kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó kinh tế tư nhân là động lực hàng đầu thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới sáng tạo; tạo cơ chế đột phá để doanh nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo và thương mại hóa kết quả nghiên cứu; thúc đẩy mối quan hệ hợp tác hữu cơ giữa trường, viện, doanh nghiệp và cơ quản quản lý trong hoạt động nghiên cứu và ứng dụng.

Thứ tư: Dự án luật sau khi được Quốc hội thông qua, thay thế Luật KH&CN năm 2013, sẽ tiếp tục đóng vai trò nền tảng là đạo luật gốc, góp phần thể hiện rõ ràng “tư tưởng quốc gia”, “tuyên ngôn của đất nước”, “chủ thuyết” phát triển trong lĩnh vực KH,CN,ĐMST, hàm chứa các chế định mang tính đột phá, vượt trội nhằm giải phóng sức sáng tạo, phát huy tối đa sức mạnh trí tuệ, vật chất của toàn xã hội, hợp tác quốc tế, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới;

Thứ năm: Bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, nâng cao tính khả thi của Luật để đẩy nhanh việc tổ chức thực hiện ngay sau khi luật có hiệu lực thi hành; dứt khoát bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, “nội dung nào cũng quản” hoặc “không biết mà vẫn quản”.