Khẳng định vai trò giám sát tối cao của Quốc hội

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV- kỳ họp thường lệ cuối cùng của nhiệm kỳ đã khép lại. Kỳ họp đã tạo dấu ấn đậm nét trong công tác giám sát tối cao, khi Quốc hội tiến hành xem xét toàn diện báo cáo của Chính phủ, TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Kiểm toán Nhà nước về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và khóa XV liên quan đến giám sát chuyên đề và chất vấn.

Qua phiên họp cho thấy, các nghị quyết của Quốc hội đã được Chính phủ, TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Kiểm toán Nhà nước, các bộ, ngành chủ động, tích cực triển khai với nhiều giải pháp đồng bộ và đạt nhiều kết quả tích cực ở hầu hết các lĩnh vực, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, tạo chuyển biến rõ nét trong quản lý, chỉ đạo điều hành, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Quang cảnh kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Tuy nhiên, vẫn còn một số nội dung chưa hoàn thành, chậm triển khai hoặc triển khai chưa hiệu quả, chưa đáp ứng yêu cầu của Quốc hội, của cử tri và Nhân dân.

Các đại biểu Quốc hội cơ bản thống nhất và đánh giá cao chất lượng báo cáo cũng như sự thẳng thắn của các thành viên Chính phủ khi nhìn thẳng, nêu rõ những việc làm được, những vấn đề còn tồn tại, chưa hiệu quả, cũng như các nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Nhiều ý kiến tâm huyết, trí tuệ của đại biểu đóng góp nhằm đề xuất các giải pháp cụ thể để đẩy nhanh tiến độ xử lý các vấn đề, nâng cao chất lượng công tác giám sát trong thời gian tới; đặc biệt là gắn kết công tác thi hành pháp luật với xây dựng pháp luật. Nội dung thảo luận cho thấy tinh thần giám sát đến cùng và trách nhiệm cao của Quốc hội.

Trên cơ sở đó, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết tiếp tục thực hiện một nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn; trong đó, yêu cầu Chính phủ, TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Kiểm toán Nhà nước tiếp tục tổ chức thực hiện và báo cáo Quốc hội tại các kỳ họp, các cơ quan của Quốc hội theo dõi, giám sát việc thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các Phó Chủ tịch Quốc hội tại phiên bế mạc kỳ họp thứ 10.

Một điểm nhấn quan trọng tại kỳ họp thứ 10 là việc Quốc hội xem xét các báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, TAND tối cao, Viện KSND tối cao và Kiểm toán Nhà nước. Hoạt động này mang ý nghĩa như một hình thức giám sát tổng thể, toàn diện công tác của các cơ quan trong bộ máy Nhà nước.

Qua thảo luận, Quốc hội khẳng định nhiệm kỳ 2021 - 2026 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, chưa từng có tiền lệ với những khó khăn, thách thức, thuận lợi và thời cơ đan xen trên tất cả các lĩnh vực.

Song dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng tình, ủng hộ của cử tri và Nhân dân, các cơ quan trong bộ máy Nhà nước đã phát huy tinh thần trách nhiệm, không ngừng nỗ lực, đổi mới sáng tạo, đoàn kết, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và phối hợp chặt chẽ để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Quốc hội cũng đã phân tích, làm rõ hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong tổ chức và hoạt động của mỗi cơ quan.

Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Quốc hội, Chủ tịch nước, các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Kiểm toán Nhà nước; Nghị quyết đã định hướng nhiệm kỳ mới, tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước và bảo đảm thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển giai đoạn tiếp theo. Trong đó, đề nghị các cơ quan cần tiếp tục phát huy kết quả đạt được, hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Cũng tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã dành thời gian xem xét, thảo luận các báo cáo về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng, chống tham nhũng năm 2025; kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV; kết quả tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân năm 2025.

Các nội dung giám sát này góp phần bảo đảm tính công khai, minh bạch trong hoạt động của bộ máy nhà nước, đồng thời củng cố niềm tin của cử tri và Nhân dân vào công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan có thẩm quyền.

Từ các phiên họp cho thấy, đại biểu Quốc hội nêu bật yêu cầu cấp thiết của giai đoạn tới là hiện đại hóa công tác giám sát bằng dữ liệu. Một hệ thống cơ sở dữ liệu chung về việc thực hiện các Nghị quyết giám sát chuyên đề và chất vấn, được kết nối liên thông giữa Chính phủ, tòa án, viện kiểm sát, Kiểm toán Nhà nước và Quốc hội sẽ là nền tảng để giám sát diễn ra liên tục, khách quan và hiệu quả.

Khi dữ liệu đầy đủ, thống nhất và cập nhật theo thời gian thực, giám sát của Quốc hội không chỉ theo dõi việc thực thi nhiệm vụ, mà còn có thể cảnh báo sớm những rủi ro chính sách, giúp quá trình điều hành và hoạch định chính sách trở nên linh hoạt, minh bạch và khoa học hơn.

Đặc biệt, kỳ họp thứ 10, Quốc hội không tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn trực tiếp trên hội trường như các kỳ họp trước, thay vào đó các đại biểu Quốc hội gửi chất vấn bằng văn bản để người được chất vấn trả lời. Những nội dung giám sát được tiến hành tại kỳ họp đã để lại dấu ấn đậm nét bởi quy mô, chiều sâu và hiệu quả thực thi, là dịp để Quốc hội thực hiện cơ chế hậu kiểm toàn diện, đánh giá tổng thể kết quả thực hiện các nghị quyết giám sát chuyên đề, chất vấn trong suốt hai nhiệm kỳ qua.