Khai thác cát lậu, không quản lý được... rất nguy hiểm

Sáng 4/6, chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (đoàn Kiên Giang) phản ánh, thời gian qua, tình trạng sạt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông đang bủa vây vùng Đồng bằng sông Cửu Long với mức độ phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, sinh hoạt, sản xuất người dân trong vùng.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đánh giá và nêu giải pháp ổn định môi trường sống khu vực này trong thời gian tới như thế nào?

Trả lời đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, biến đổi khí hậu đang tác động rất lớn đến tình hình sạt lở của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long cũng như miền núi phía Bắc.

Chia sẻ về nguyên nhân sạt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông tại Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, có 4 nguyên nhân. Thứ nhất là do khu vực này có nền địa chất rầm tích còn yếu, non trẻ.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh.

"Hiện nay, theo quan sát, vùng Đồng bằng sông Cửu Long vẫn đang tự lún. Ví dụ như từ Cần Thơ xuống, từ 2005 đến 2017 chúng tôi đo được lún khoảng 10cm", ông Khánh thông tin.

Một nguyên nhân khác theo ông Khánh là lượng phù sa về khu vực Đồng bằng sông Cửu Long giảm rất lớn. Việc thiếu hụt nguồn phù sa bồi đắp cũng là một tác nhân gây ra sụt lún, sạt lở ở khu vực này.

Bên cạnh đó là do quá trình phát triển, chúng ta xây dựng đô thị, khu dân cư, nuôi trồng thủy sản làm tăng tải trọng, lấn chiếm bờ sông dẫn đến thay đổi dòng chảy.

Đặc biệt, ông Khánh nhấn mạnh nguyên nhân dẫn đến sạt lở, sụt lún tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long do khai thác cát trái phép.

"Khai thác trái phép, tức là khai thác lậu, chúng ta không quản lý được, rất nguy hiểm. Tôi cũng được nghe địa phương báo cáo khai thác lậu là dùng vòi để hút vô tội vạ, lại gần bờ, rất nguy hiểm", ông Khánh nói.

Mặt khác, với các mỏ khai thác cát được cấp phép cũng còn nhiều vi phạm. "Khai thác quá công suất, quá chiều sâu. Có mỏ khai thác gấp đôi chiều sâu cho phép", ông Khánh nêu.

Nguyên nhân nữa là do thuỷ triều từ biển chảy vào với tốc độ lớn, xâm nhập mặn cũng làm xói mòn bờ sông.

Về giải pháp, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, cơ quan này đang được giao đánh giá đề án trữ lượng cát, sỏi lòng sông của Đồng bằng sông Cửu Long để biết những vùng có thể khai thác, trữ lượng khai thác thế nào vì trước đây chưa nghiên cứu.

Đồng thời, ông đề nghị các địa phương căn cứ quy hoạch để rà soát, sắp xếp lại dân cư tại những nơi có nguy cơ bị sạt lở. Vùng nào nguy cơ cao, cảnh báo cao, phải thực hiện ngay quy hoạch, bố trí lại dân cư. Cùng với đó là phải xử lý việc lấn chiếm lòng sông, bờ sông.

"Nhiều khúc sông diện tích xây dựng trên đất ít hơn diện tích lấn chiếm ở ngoài. Điều này dẫn đến thay đổi dòng chảy của dòng sông. Đây cũng là tác nhân rất lớn", ông Khánh chia sẻ.

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cũng nhắc tới giải pháp nâng cao khả năng cảnh báo, dự báo và cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chỉ đạo Tổng cục Khí tượng thủy văn có bản tin thủy văn, cảnh báo dự báo 10 ngày một lần và mỗi tháng một lần.