Các doanh nghiệp đang "gánh" cùng lúc nhiều thuế, chi phí

Tại Hội thảo "Góp ý hoàn thiện Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi" diễn ra sáng 11/7, ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) cho rằng, rằng việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến ngành nước giải khát, đồ uống có cồn và các ngành công nghiệp phụ trợ có liên quan như ngành mía đường, bán lẻ, bao bì...

Theo ông Nguyễn Văn Phụng, các doanh nghiệp đang phải gánh chịu cùng lúc rất nhiều loại thuế và chi phí như thuế giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu, phí tái chế, xử lý chất thải, các loại chi phí để thực hiện các trách nhiệm kiểm kê khí nhà kính, phí đối với khí thải...

Các loại chi phí này sẽ gia tăng thêm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp rất lớn, nhất là trong bối cảnh doanh nghiệp còn đang vật lộn với quá trình phục hồi sau đại dịch và sự khó khăn chung của kinh tế toàn cầu.

"Các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ chịu tác động đáng kể hơn các doanh nghiệp lớn do khả năng tài chính hạn chế", ông Nguyễn Văn Phụng nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính).

Với đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn trong dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho rằng, đây là cú tăng “sốc” lớn nhất chưa từng có trong lịch sử đối với ngành rượu bia, đặc biệt, trong bối cảnh các doanh nghiệp đã và đang phải đối mặt với các khó khăn chồng chất.

Đại diện VBA mong muốn Ban soạn thảo và các cơ quan quản lý Nhà nước tham khảo thêm các kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là bài học từ các quốc gia láng giềng có điều kiện hoàn cảnh gần với Việt Nam như Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan... để có chính sách thuế phù hợp.

Như tại Malaysia, đất nước này đã từng trải qua cú sốc thuế vào giai đoạn năm 2014 - 2015 khi quốc gia này liên tiếp tăng thuế thuế tiêu thụ đặc biệt. Việc tăng thuế cao và đột ngột như ở Malaysia đã không hỗ trợ Chính phủ đạt được mục tiêu của họ, thay vào đó, đã tạo ra các hiệu ứng domino tiêu cực trên thị trường, làm mất nguồn thu của chính phủ, nhiều nhà máy phải đóng cửa, nhiều người bị mất việc làm.

Tại Thái Lan, mới đây, Chính phủ nước này cho biết sẽ xem xét gỡ bỏ lệnh cấm bán đồ uống có cồn trong khoảng thời gian 14-17h hàng ngày sau khi ngành kinh doanh nhà hàng phản ánh đang phải vật lộn với chi phí tăng cao, kinh tế suy thoái.

Việc sửa đổi các dự luật kiểm soát rượu đang được thảo luận tại Quốc hội và nội các Thái Lan (Cabinet) đã ban hành chỉ thị cho Bộ Y tế Công cộng của nước này về việc xem xét các biện pháp thúc đẩy du lịch trong các dự luật kiểm soát rượu nói trên.

Các doanh nghiệp ngành bia đang rất khó khăn.

Cụ thể, nội các Thái Lan đưa ra một loạt biện pháp tăng cường tiêu dùng liên quan đến du lịch thông qua các chính sách liên quan đến rượu, bao gồm: Sửa đổi thuế tiêu thụ đặc biệt cũng như đơn giản hóa thuế đối với rượu vang; sửa đổi thuế nhập khẩu theo hướng giảm thuế rượu vang xuống 0%.

Trong văn bản gửi Bộ Tài chính mới đây, VBA dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tăng thuế cao sẽ tạo ra khoảng cách lớn về lợi ích giữa sản phẩm chính thống và sản phẩm bất hợp pháp, từ đó hàng lậu, hàng giả nhái kém chất lượng sẽ phổ biến, tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe người tiêu dùng, phát sinh chi phí cho các cơ quan quản lý thị trường, hải quan chống hàng lậu...

Mặt khác, khi tăng thuế sẽ tạo bất lợi và hàng rào khoảng cách giữa hàng sản xuất trong nước và nhập khẩu, khi doanh nghiệp trong nước đang gặp nhiều khó khăn về vốn, chi phí sản xuất lớn, thị trường thu hẹp.

Cũng theo VBA, bên cạnh giải pháp về thuế, cần nghiên cứu và thực hiện các giải pháp, thực thi nghiêm chống hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ để bảo vệ các doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, chống thất thu ngân sách và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Văn bản của VBA cho rằng, việc đánh thuế cần tuân thủ nguyên tắc nuôi dưỡng nguồn thu để doanh nghiệp phục hồi và duy trì sản xuất thì mới có cơ sở để nộp thuế. Việc tăng thuế cao quá mức sẽ tạo ra các cú sốc về thuế và điều này gây ra những hệ lụy nghiêm trọng như thất thu thuế của Chính phủ, đóng cửa các nhà máy sản xuất và gia tăng thất nghiệp của lao động trong ngành.

Bên cạnh đó, việc đề xuất tăng thuế theo khuyến nghị của WHO mà chưa tính toán kỹ lưỡng tới các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam với một mục tiêu chung chung là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, chưa có các báo cáo đánh giá hiệu quả của những lần tăng thuế trước đối với việc có đạt được các mục tiêu đề ra hay không, đề xuất mới có cơ sở khoa học như thế nào, đã có đầy đủ các báo cáo đánh giá tác động toàn diện (kinh tế - xã hội – ngân sách) hay chưa cũng đang gây nhiều băn khoăn, lo lắng và nhiều ý kiến phản biện trái chiều.

Do vậy, VBA kiến nghị Bộ Tài chính và Ban soạn thảo xem xét lùi thời điểm hiệu lực của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) từ năm 2027. Đối với sản phẩm rượu, bia cần xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây “sốc”, góp phần ổn định thị trường, tạo điều kiện để doanh nghiệp thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới.