Nhiều viên chức e ngại rủi ro, ngại đổi mới vì sợ bị quy trách nhiệm

Tiếp tục chương trình làm việc tại Hội nghị Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, nhiệm kỳ khóa XV, ngày 1/10, các đại biểu đã góp ý vào một số nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi).

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn Huế) cho rằng, dự thảo luật vẫn đang có nhiều điều khoản chưa được rõ ràng, chưa có tính kết nối, nội dung một số điều khoản còn trùng lặp.

Đại biểu chỉ rõ, các nội dung về xử lý vi phạm và quy định về quyền và nghĩa vụ phải cụ thể, tránh chung chung dễ bị lạm quyền, có một số điều chưa tương thích với luật pháp quốc tế về lao động hay bình đẳng giới như quyền khiếu nại của viên chức.

Nêu cụ thể trong chương 2 từ điều 7 đến điều 14 về quy định nghĩa vụ và quyền của viên chức về cơ bản là đầy đủ, tuy nhiên, một số quyền cụ thể gắn với trách nhiệm chưa thực sự cân đối và thiếu cơ chế cho viên chức tham gia giám sát, góp ý cho hệ thống. Bên cạnh đó, quyền miễn trừ trách nhiệm trong một số trường hợp cũng cần được quy định rõ hơn.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Huế phát biểu ý kiến.

Bên cạnh góp ý về mặt bố cục, trình bày, đại biểu cũng nhấn mạnh dự thảo luật cần phải đi sâu vào quyền và nghĩa vụ của viên chức trong giai đoạn đổi mới hiện nay.

Theo phân tích của đại biểu, nhiều quy định trong các luật khác đã tiến bộ hơn về mặt bảo vệ quyền sáng tạo, như Luật Khoa học và Công nghệ đã dành riêng một chương để khuyến khích, hỗ trợ hoạt động nghiên cứu.

Trong khi đó, viên chức – vốn là lực lượng đông đảo trong hệ thống dịch vụ công lại chưa được trao những quyền cũng như nghĩa vụ cụ thể để phát huy năng lực sáng tạo.

Đại biểu Sửu cũng chỉ ra rằng, trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, y tế, khoa học – công nghệ, nếu thiếu cơ chế để thúc đẩy đội ngũ viên chức có sáng kiến thì cũng sẽ khiến viên chức thiếu động lực để dấn thân, sẵn sàng thử nghiệm những giải pháp mới. Ngược lại, nếu luật hóa đầy đủ, viên chức sẽ có điểm tựa pháp lý để phát huy sáng kiến, gắn trách nhiệm với quyền lợi rõ ràng.

Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long phát biểu ý kiến.

Nữ đại biểu đề nghị bổ sung các điều khoản cụ thể về trách nhiệm, năng lực và tinh thần đổi mới sáng tạo trong luật để phù hợp với mô hình quản trị hiện đại, hướng tới tăng hiệu quả hoạt động và giá trị công cho xã hội.

Đồng thời, cần phải nhấn mạnh sự hài hòa giữa quyền lợi như là lương, phúc lợi và nhiều lợi ích khác với nhiệm vụ, trách nhiệm và sự gắn bó với phục vụ xã hội.

"Dự thảo luật cần phải bổ sung điều khoản viên chức phải đáp ứng yêu cầu về phẩm chất, năng lực, trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ theo hướng quản trị hiện đại, hiệu quả chủ động đổi mới sáng tạo, gắn quyền và trách nhiệm, đảm bảo hài hòa quyền lợi viên chức với yêu cầu phát triển, phục vụ tốt nhất lợi ích của Nhân dân và xã hội”, đại biểu đề xuất ý kiến.

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Sửu về đẩy mạnh quyền và nghĩa vụ trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) cho rằng, dự thảo đã ghi nhận nguyên tắc là trao quyền gắn với trách nhiệm giải trình và khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo. Đây đều là những quy định tiến bộ so với luật hiện hành. Tuy nhiên, dự thảo luật lại thiếu cơ chế bảo vệ viên chức trong trường hợp đổi mới sáng tạo, nhưng kết quả không như mong muốn.

Đại biểu chia sẻ ý kiến: “Trên thực tế, nhiều viên chức e ngại rủi ro, ngại đổi mới vì sợ bị quy trách nhiệm. Do đó, tôi đề nghị cần luật hóa cơ chế miễn giảm trách nhiệm cho viên chức dám nghỉ, dám làm vì lợi ích chung. Nhưng kết quả không thành công, đồng thời gắn quy định này với điều 34 về loại trừ, trách nhiệm để bảo đảm tính thống nhất của dự thảo luật”.

Liên quan vấn đề thu nhập của viên chức, đại biểu Thạch Phước Bình nhận thấy dự thảo luật chưa nêu rõ cơ chế phân bổ minh bạch nguồn thu cũng như cách bảo đảm quyền lợi của viên chức làm việc ở các đơn vị có điều kiện khác nhau.

Theo đại biểu, nếu không quy định cụ thể có thể nảy sinh tình trạng chênh lệch thu nhập quá lớn giữa các đơn vị, gây mất công bằng, do đó ông đề nghị cần bổ sung nguyên tắc phân phối công bằng gắn thu nhập tăng thêm với hiệu quả công việc đồng thời quy định nghĩa vụ công khai minh bạch tài chính để đảm bảo công bằng giữa các đơn vị thứ hai.

Đối với các điều khoản về việc viên chức được ký hợp đồng lao động tham gia quản lý điều hành doanh nghiệp, đại biểu nhận thấy đây là một quy định tiến bộ, phù hợp với xu hướng mở rộng cơ hội nghề nghiệp.

Tuy nhiên, để kiểm soát chặt chẽ, tránh xung đột lợi ích khi viên chức có thể lợi dụng vị trí công tác để phục vụ lợi ích cá nhân, đại biểu Bình đề nghị dự thảo luật cần quyết định rõ danh mục lĩnh vực, ngành nghề mà viên chức được phép tham gia, đồng thời yêu cầu báo cáo minh bạch và chịu sự giám sát của đơn vị quản lý.