Để tồn tại nhiều công trình xây dựng không phép, trách nhiệm thuộc về UBND phường Nhật Tân

Trước đó, Tuổi trẻ và Pháp luật đưa tin Nhiều công trình xây dựng kiên cố không giấy phép trên đất dự án hồ bơi Quảng Bá phản ánh việc tại tuyến đường Tô Ngọc Vân, phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, TP Hà Nội xuất hiện nhiều công trình xây dựng kiên cố để làm nhà ở, quán ăn không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không có giấy phép xây dựng nhưng vẫn tồn tại nhiều năm nay.

Công trình kiên cố "mọc" trên đất dự án khi chưa được phép.

Trao đổi với phóng viên về nội dung trên, Luật sư Hoàng Văn Hướng - Trưởng Văn phòng Luật sư Hoàng Hưng, Đoàn luật sư Hà Nội cho rằng:

Thứ nhất, cần đánh giá được những người có các công trình trên đất tại khu vực đất dự án hồ bơi Quảng Bá có phải là người sử dụng đất hợp pháp không, bởi theo Điều 5 Luật Đất đai 2013 quy định người sử dụng đất là những cá nhân, hộ gia đình, tổ chức, cộng đồng dân cư… được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Nếu các cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất ổn định và có một trong các giấy tờ quy định tại Khoản 1 Điều 100 Luật Đất đai 2013 thì được coi là đủ điều kiện để được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất và sẽ được cấp Giấy chứng nhân quyền sử dụng đất. Các giấy tờ quy định tại Khoản 1 Điều 100 Luật Đất đai 2913 gồm: a) Những giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; b) Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15 tháng 10 năm 1993; c) Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa, nhà tình thương gắn liền với đất; d) Giấy tờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán nhà ở gắn liền với đất ở trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đã sử dụng trước ngày 15 tháng 10 năm 1993; đ) Giấy tờ thanh lý, hóa giá nhà ở gắn liền với đất ở; giấy tờ mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật; e) Giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất; g) Các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 theo quy định của Chính phủ.)

Như vậy, những người đang sử dụng đất thực tế tại khu đất dự án hồ bơi Quảng Bá mặc dù chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng chúng ta cũng chưa thể kết luận họ có đang là người sử dụng đất hợp pháp hay không? Tức là chưa thể kết luận họ có đủ điều kiện để được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất hay không. Bởi chúng ta chưa biết họ có hay không có một trong các Giấy tờ quy định tại Khoản 1 Điều 100 Luật Đất đai 2013.

Thứ hai, theo thông tin phản ánh, thì đất tại khu vực hồ bơi Quảng Bá là đất dự án nhưng đã bị tạm dừng nhiều năm nay. Do đó, chúng ta phải tiếp tục đánh giá xem người sử dụng đất tại khu vực đất dự án này có được quyền xây dựng các công trình trên đất hay không?

Theo Khoản 7 và Khoản 8 Điều 49 Luật Đất đai 2013 được sửa đổi bởi Khoản 1 Điều 6 Luật số 35/2018/QH14 sửa đổi, bổ sung một số Điều của 37 Luật có liên quan đến quy hoạch thì: Trường hợp quy hoạch sử dụng đất đã được công bố mà chưa có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì người sử dụng đất được tiếp tục sử dụng và được thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo quy định của pháp luật.

Trường hợp đã có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì người sử dụng đất trong khu vực phải chuyển mục đích sử dụng đất và thu hồi đất theo kế hoạch được tiếp tục thực hiện các quyền của người sử dụng đất nhưng không được xây dựng mới nhà ở, công trình, trồng cây lâu năm; nếu người sử dụng đất có nhu cầu cải tạo, sửa chữa nhà ở, công trình hiện có thì phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định của pháp luật.

Hầu hết các công trình đều không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không có giấy phép xây dựng.

Diện tích đất ghi trong kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được công bố phải thu hồi để thực hiện dự án hoặc phải chuyển mục đích sử dụng đất mà sau 03 năm chưa có quyết định thu hồi đất hoặc chưa được phép chuyển mục đích sử dụng đất thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch sử dụng đất phải điều chỉnh, hủy bỏ và phải công bố việc điều chỉnh, hủy bỏ việc thu hồi hoặc chuyển mục đích đối với phần diện tích đất ghi trong kế hoạch sử dụng đất.

Trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch sử dụng đất không điều chỉnh, hủy bỏ hoặc có điều chỉnh, hủy bỏ nhưng không công bố việc điều chỉnh, hủy bỏ thì người sử dụng đất không bị hạn chế các quyền trên.

Thứ ba, về việc các công trình xây dựng không giấy phép trên đất dự án hồ bơi Quảng Bá. Theo Điều 89 Luật Xây dựng 2014 thì: Trước khi khởi công xây dựng công trình, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp theo quy định của Luật Xây dựng, trừ trường hợp được miễn giấy phép xây dựng.

Các công trình sau đây được miễn giấy phép xây dựng:

a) Công trình bí mật nhà nước, công trình xây dựng theo lệnh khẩn cấp và công trình nằm trên địa bàn của hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên;

b) Công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng được Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp quyết định đầu tư;

c) Công trình xây dựng tạm phục vụ thi công xây dựng công trình chính;

d) Công trình xây dựng theo tuyến ngoài đô thị nhưng phù hợp với quy hoạch xây dựng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận về hướng tuyến công trình;

đ) Công trình xây dựng thuộc dự án khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao có quy hoạch chi tiết 1/500 đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt và được thẩm định thiết kế xây dựng theo quy định của Luật này;

e) Nhà ở thuộc dự án phát triển đô thị, dự án phát triển nhà ở có quy mô dưới 7 tầng và tổng diện tích sàn dưới 500 m2 có quy hoạch chi tiết 1/500 đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt;

g) Công trình sửa chữa, cải tạo, lắp đặt thiết bị bên trong công trình không làm thay đổi kết cấu chịu lực, không làm thay đổi công năng sử dụng, không làm ảnh hưởng tới môi trường, an toàn công trình;

h) Công trình sửa chữa, cải tạo làm thay đổi kiến trúc mặt ngoài không tiếp giáp với đường trong đô thị có yêu cầu về quản lý kiến trúc;

i) Công trình hạ tầng kỹ thuật ở nông thôn chỉ yêu cầu lập Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng và ở khu vực chưa có quy hoạch chi tiết xây dựng điểm dân cư nông thôn được duyệt;

k) Công trình xây dựng ở nông thôn thuộc khu vực chưa có quy hoạch phát triển đô thị và quy hoạch chi tiết xây dựng được duyệt; nhà ở riêng lẻ ở nông thôn, trừ nhà ở riêng lẻ xây dựng trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa;

Như vậy, nếu các công trình không giấy phép đã được xây dựng trên đất dự án hồ bơi Quảng Bá không thuộc loại công trình được miễn giấy phép xây dựng thì chủ của các công trình nói trên đã có hành vi vi phạm quy định về trật tự xây dựng theo quy định tại Khoản 5 Điều 15 Nghị định 139/2017/NĐ-CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng; khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản làm vật liệu xây dựng, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; kinh doanh bất động sản, phát triển nhà ở, quản lý sử dụng nhà và công sở.

Điều 15. Vi phạm quy định về trật tự xây dựng

5. Phạt tiền đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình không có giấy phép xây dựng mà theo quy định phải có giấy phép xây dựng như sau:

a) Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc xây dựng công trình khác không thuộc các trường hợp quy định tại điểm b, điểm c khoản này;

b) Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ tại đô thị;

c) Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng hoặc lập dự án đầu tư xây dựng.”

Đồng thời, căn cứ Khoản 11 Điều 15 và Khoản 2 Điều 79 Nghị định 139/2017/NĐ-CP thì các công trình xây dựng trái phép đã hoàn thành từ sau ngày 15/01/2018 (ngày Nghị định 139/2017 có hiệu lực thi hành) thì ngoài bị phạt tiền còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc tháo dỡ công trình vi phạm mà không được tiếp tục cho tồn tại.

Về trách nhiệm của chính quyền địa phương như thế nào khi để xảy ra sự việc này, Luật sư Hoàng Văn Hướng - Trưởng Văn phòng Luật sư Hoàng Hưng cho hay: Một trong những nội dung quản lý nhà nước về đất đai được quy định tại Điều 22 Luật Đất đai 2013 là:

Quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Đăng ký đất đai, lập và quản lý hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Thống kê, kiểm kê đất đai. Thanh tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi, đánh giá việc chấp hành quy định của pháp luật về đất đai và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai.

Đồng thời, theo quy định của Thông tư 27/2018/TT-BTNMT về thống kê, kiểm kê đất đai và lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành, thì việc thống kê đất đai phải được UBND các cấp thực hiện định kỳ hàng năm, kiểm kê đất đai được thực hiện định kỳ 05 năm để phục vụ cho việc đánh giá thực trạng tình hình quản lý, sử dụng đất và đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và làm căn cứ để lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Nhà hàng không phép kinh doanh trên đất dự án.

Bên cạnh đó, Luật Đất đai 2013 cũng quy định Thanh tra chuyên ngành đất đai có các nhiệm vụ thanh tra việc chấp hành pháp luật của cơ quan nhà nước, người sử dụng đất trong việc quản lý và sử dụng đất đai; Phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về đất đai.

Theo Điều 164, Luật Xây dựng 2014 thì UBND các cấp có trách nhiệm tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động đầu tư xây dựng. Thanh tra xây dựng cũng có nhiệm vụ thanh tra việc chấp hành pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động đầu tư xây dựng; phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý các vi phạm pháp luật về xây dựng.

Như vậy, việc để hoang phí đất tại khu vực dự án hồ bơi Quảng Bá ở trong tình trạng “treo” lâu như vậy cũng như việc để các công trình xây dựng không giấy phép được thi công, hoàn thành và tồn tại trên đất dự án hồ bơi Quảng Bá không thể không có trách nhiệm của các cơ quan quản lý ban ngành trong lĩnh vực đất đai, xây dựng từ phường Nhật Tân, quận Tây Hồ và Thành phố Hà Nội.