Đảm bảo nhu cầu nước sạch sinh hoạt cho Nhân dân Thủ đô

Sự cần thiết của việc tăng giá nước

Nước sạch sinh hoạt là một trong những nhu cầu thiết yếu quan trọng của nhân dân Thủ đô. Trong những năm qua, nhu cầu sử dụng nước sạch tại Hà Nội ngày một tăng do tốc độ đô thị hóa ngày càng nhanh của Hà Nội, dân số tăng nhanh do sự gia tăng cơ học.

Mặt khác, đời sống của người dân càng được nâng cao thì yêu cầu về sản lượng và chất lượng nước sạch ngày càng cao, trong khi nguồn nước ngầm ngày càng suy giảm và có dấu hiệu ô nhiễm, nguồn vốn đầu tư từ ngân sách còn hạn chế.

UBND TP Hà Nội đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực này, với chủ trương xã hội hóa phát triển hệ thống cấp nước. Trong đó, hệ thống sản xuất và phân phối nước sạch sinh hoạt trên địa bàn thành phố được đầu tư bằng nhiều nguồn vốn như: Ngân sách Nhà nước, vốn của doanh nghiệp Nhà nước, nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách. Qua đó, thành phố đã đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về nước sạch, khắc phục cơ bản tình trạng thiếu nước sạch sinh hoạt của các năm trước. Nguồn nước sạch đang từng bước chuyển từ khai khác nguồn nước ngầm sang sử dụng nguồn nước mặt đã từng bước đảm bảo nguồn cung và nâng cao chất lượng nước sạch phục vụ người dân cũng như sản xuất kinh doanh.

Theo Sở Tài chính Hà Nội, hiện nay, các chi phí cấu thành giá nước sạch cơ bản đều tăng. Có thể kể đến như: Tiền lương tối thiểu vùng tăng từ 2.350.000 đồng/tháng (năm 2013) lên 4.680.000 đồng/tháng; Chi phí điện năng tăng, giá điện bình quân từ 1.437 lên 1.864 đồng/kwh. Cùng với đó là hàng loạt loại thuế, phí điều chỉnh tăng trong 10 năm qua như: Thuế tài nguyên, chi phí dịch vụ môi trường rừng, thuế khai thác tài nguyên nước…

100% dân nông thôn Hà Nội sẽ được dùng nước sạch

Bên cạnh đó, việc cơ cấu nguồn nước mặt tăng lên, giảm khai thác nguồn nước ngầm cũng khiến chi phí sản xuất tăng. Hiện tại, thành phố có 3 nhà máy sản xuất nước sạch từ nguồn nước mặt thì công suất đến thời điểm năm 2022 đạt 750.000 m3/ngày đêm, chiếm 49% sản lượng nước sạch. Việc bổ sung nguồn nước mặt sông Đuống, sông Đà, sông Hồng vào hệ thống cấp nước của các đơn vị lưu thông để cấp nước cho Thủ đô sẽ thực hiện theo lộ trình giảm dần lượng khai thác nước ngầm theo quy hoạch.

Khi thay nguồn nước mặt để bổ sung nguồn cấp cho các đơn vị và dần dần thay thế các nguồn giếng ngầm không đảm bảo chất lượng sẽ dẫn đến giá thành sản xuất và lưu thông nước sạch tăng do chi phí sản xuất nước mặt cao hơn chi phí sản xuất nước ngầm, vì vậy cộng hưởng làm giá thành sản xuất nước sạch tăng so với trước đây.

Ngoài ra, về việc nâng cao chất lượng nước theo quy chuẩn mới của Bộ Y tế đã đặt ra yêu cầu kiểm tra, nâng cấp hệ thống đường ống cấp nước, bể chứa, trạm bơm… và tăng cường kiểm soát xét nghiệm chất lượng nước sạch. Việc tăng cường các biện pháp xử lý đảm bảo chất lượng nước sạch cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng chi phí sản xuất.

Đảm bảo lợi ích cho người dân và đơn vị cấp nước

Đại diện Sở Tài chính cho biết, Sở đang chủ trì cùng các Sở, ngành và doanh nghiệp xây dựng phương án điều chỉnh giá nước sạch sinh hoạt trên địa bàn thành phố với mục tiêu: Đảm bảo cung cầu nước sạch cho người dân; Hài hoà lợi ích của doanh nghiệp và người dân; Khuyến khích người dân sử dụng nước sạch tiết kiệm, hiệu quả; Đảm bảo chính sách của Nhà nước về việc hạn chế việc khai thác nước ngầm và bổ sung nguồn nước mặt; Nâng cao chất lượng nước sạch và thu hút các doanh nghiệp đầu tư.

Theo khảo sát, nhiều người dân đồng thuận tăng giá để được dùng nước sạch, chất lượng tốt. Chị Đinh Thị Hương (ở quận Hà Đông) cho biết, mỗi tháng gia đình phải trả khoảng 100.000 - 200.000 đồng chi phí nước sinh hoạt. Việc tăng giá nước là tăng theo quy định, tăng toàn dân, miễn bảo đảm nguồn nước sạch, chất lượng cao. Chị Hương cho rằng việc tăng giá nước sạch cũng giúp nâng cao ý thức tiết kiệm nước của mọi người.

Đối với các doanh nghiệp trong ngành nước, thực tế hiện nay phần lớn đều cho rằng, mức giá bán lẻ nước, đặc biệt là nước sinh hoạt thấp. Mặt khác, tại nhiều địa phương, mức giá này thường ít được điều chỉnh, trong đó Hà Nội gần 10 năm qua chưa điều chỉnh giá nước sạch.

Nhà máy nước mặt sông Đuống

Cho ý kiến về vấn đề tăng giá nước sạch, TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá (Bộ Tài chính) cho biết, với những tính toán của doanh nghiệp thì việc tăng giá nước sạch là cần thiết. Tuy nhiên, việc tăng giá cần được công khai, minh bạch các yếu tố đầu vào, cơ cấu tính giá và tác động của việc tăng giá đến đời sống.

TS Ngô Trí Long cho rằng, cần phải bảo đảm đủ chi phí cho các công ty nước sạch, không bị thua lỗ thì họ mới có thể tồn tại được, Tuy nhiên, việc tăng giá cần phải phù hợp để không gây lo ngại cho những người dân; Bên cạnh đó, cũng cần thu hút đầu tư tư nhân để có thể mở rộng nguồn cung nước sạch, bảo đảm được quyền tiếp cận nước sạch cho người dân.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam nhìn nhận, nước sạch không chỉ là lĩnh vực độc quyền tự nhiên mà nó còn là mặt hàng tối cần thiết đối với cuộc sống của người dân. Do đó, Nhà nước vẫn phải định giá nhằm ngăn ngừa tình trạng lợi dụng vị thế độc quyền để đưa ra giá bất hợp lý, làm phương hại đến lợi ích của người tiêu dùng.

Ông Thỏa cho biết, phương pháp xác định giá nước được nêu trong Thông tư số 44/2021/TT-BTC ngày 18/6/2021 của Bộ Tài chính về cơ bản đã tạo được sự đồng thuận trong ngành cấp nước. Tuy nhiên, để đưa thông tư vào thực hiện có hiệu quả, cơ quan quản lý và ngành nước cần tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ hơn các nội dung của thông tư để ngành nước áp dụng đúng, các cơ quan quản lý ở địa phương quan tâm, khách hàng sử dụng nước tán thành, tạo cơ hội thúc đẩy ngành nước phát triển bền vững.