Chính phủ đề xuất cấp phép xây dựng tối đa trong 7 ngày

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, sáng 4/11, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng; Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trình bày tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Nhấn mạnh một số điểm mới trong dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, dự thảo luật sửa đổi quy định về phân loại dự án để xác lập nội dung quản lý nhà nước về xây dựng theo từng hình thức đầu tư.

Đáng chú ý, dự thảo luật cắt giảm, đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính về lập, thẩm định dự án đầu tư xây dựng; phê duyệt thiết kế xây dựng.

Cụ thể, đơn giản hóa tối đa về điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng theo hướng tất cả đối tượng công trình này đủ điều kiện để thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hóa về hồ sơ và điều kiện phải phù hợp quy hoạch và mục đích sử dụng đất.

Trách nhiệm của tư vấn thiết kế được nâng cao về đảm bảo an toàn công trình, còn cơ quan cấp phép chỉ thực hiện kiểm tra kết quả thực hiện của tư vấn, qua đó, giảm thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 ngày).

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh.

Song song đó, dự thảo luật mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Các thủ tục được thiết kế theo nguyên tắc từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần đối với mỗi dự án, công trình xây dựng. Mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện một thủ tục hành chính.

Cụ thể, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng (công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc có công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng). Đối với những công trình còn lại, cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

Thẩm tra về dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết, Ủy ban cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật.

Để đảm bảo không chồng chéo với các luật có liên quan, Ủy ban đề nghị rà soát các điều khoản, đảm bảo Luật chỉ tập trung quy định đối với hoạt động xây dựng, quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn; bảo đảm tinh thần “chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra giám sát”; và phân biệt việc áp dụng luật đối với hai loại dự án là công trình đầu tư từ ngân sách Nhà nước công trình đầu tư có vốn tư nhân.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải.

Về lập, thẩm định dự án và quyết định đầu tư xây dựng, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, dự thảo Luật mới chỉ quy định thẩm định đối với dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh, mà chưa làm rõ thẩm quyền thẩm định đối với nhóm “dự án đầu tư xây dựng khác” như vốn ODA, vốn vay ưu đãi, … cần bổ sung để tránh khoảng trống pháp lý trong thực hiện.

Bên cạnh đó, việc quy định cơ quan chuyên môn chỉ kiểm soát an toàn, phòng cháy, quy chuẩn kỹ thuật, còn các nội dung khác do chủ đầu tư chịu trách nhiệm là phù hợp chủ trương tăng cường hậu kiểm. Tuy nhiên cần quy định rõ giải pháp nâng cao năng lực và trách nhiệm của chủ đầu tư, bảo đảm chất lượng thẩm định cũng như chế tài xử lý đủ mạnh nếu chủ đầu tư gian dối trong việc tự thẩm định.

Về Quản lý thiết kế xây dựng triển khai sau khi dự án đầu tư được phê duyệt, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, việc bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế sau thiết kế cơ sở, theo hướng cơ quan quản lý chỉ kiểm soát một lần, thể hiện chủ trương giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm, phân quyền và tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, điều này tiềm ẩn rủi ro về chất lượng, an toàn công trình nếu năng lực tư vấn thẩm tra hạn chế. Do đó, cần quy định chế tài mạnh, cơ chế kiểm tra nghiệm thu chặt chẽ với những công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn cộng đồng và có biện pháp hạn chế rủi ro khi thay đổi thiết kế sau thẩm định.

Về giấy phép xây dựng, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với quy định miễn giấy phép xây dựng cho một số công trình, đây là nội dung mới, phù hợp chủ trương của Đảng, góp phần cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp trong hoạt động xây dựng.

Tuy nhiên, việc quy định nguyên tắc, tiêu chí, danh mục các công trình được miễn giấy phép xây dựng trong các văn bản dưới luật cần hết sức thận trọng đảm bảo an toàn, chính xác dễ áp dụng, tránh trình trạng công trình được miễn giấy phép xây dựng nhưng lại phát sinh nhiều thủ tục hành chính trung gian hay “giấy phép con”. Ngoài ra, khi công trình được miễn giấy phép xây dựng, sẽ không có căn cứ pháp lý xác định tài sản gắn liền với đất để cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu, do vậy cần bổ sung quy định này tại các luật có liên quan đảm bảo quyền lợi của người dân

Mặt khác, cần cân nhắc việc cho phép miễn giấy phép xây dựng và tự nghiệm thu đối với những công trình có yêu cầu cao về an toàn, hay tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cộng đồng, mất an toàn về phòng cháy,.. Đối với những công trình này, nếu được miễn giấy phép xây dựng thì nghiên cứu việc cấp giấy phép sử dụng cho công trình trước khi chính thức đi vào hoạt động.

Hiện luật chưa quy định rõ cơ chế xử lý đối với công trình đã được cấp phép hợp pháp nhưng vi phạm trong thi công (như sai thiết kế, thay đổi công năng, chiều cao, mật độ xây dựng... Ủy ban đề nghị bổ sung nguyên tắc xử lý các vi phạm này trong luật, đảm bảo xử lý nghiêm, không để xảy ra hiện tượng phạt cho tồn tại hay hợp thức hóa sai phạm. Ngoài ra, luật cần bổ sung làm rõ cơ chế cấp giấy phép trực tuyến để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

Về xây dựng công trình, quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, quản lý chi phí đầu tư xây dựng và hợp đồng xây dựng, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị quy định rõ nguyên tắc xử lý đối với công trình không đạt yêu cầu khi hậu kiểm, như đình chỉ thi công, không cho phép đưa vào sử dụng, hoặc không được tiếp tục sử dụng. Đồng thời, cần xác định rõ trách nhiệm và cơ chế bồi thường thiệt hại giữa các bên liên quan (chủ đầu tư, nhà thầu chính, nhà thầu phụ, đơn vị thi công...) theo pháp luật dân sự.

Ngoài ra, cần tăng cường hậu kiểm và quy định biện các biện pháp xử lý vi phạm bảo đảm tính răn đe, nếu hậu kiểm phát hiện gian dối trong tự thẩm định, để chủ đầu tư không dám vi phạm và không thể vi phạm, từ đó nâng cao chất lượng và an toàn công trình cũng như hiệu quả của chủ trương chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu hiểm.