Quận Long Biên - Bài 8: Sai phạm đất đai, có thể khởi tố hình sự nếu nghiêm trọng

Thời gian qua, Báo Tuổi trẻ Thủ đô đã đăng tải loạt bài về những vi phạm trong công tác quản lý, sử dụng đất nông nghiệp, đất công trên địa bàn quận Long Biên theo Kết luận thanh tra số 316 của Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Hà Nội.

Theo đó, qua thanh tra, Sở TNMT Hà Nội phát hiện tổng trường hợp vi phạm đất nông nghiệp giao theo Nghị định số 64 là 304 trường hợp với tổng diện tích đất vi phạm là 13,7144 ha, chiếm 0,009% đất nông nghiệp. Trong đó, sử dụng không đúng mục đích, xây dựng trái phép là 286 trường hợp, diện tích 13,2939 ha; chuyển nhượng trái quy định 14 trường hợp, diện tích 0,1725 ha...

Cũng theo kết luận của Sở TNMT Hà Nội, từ năm 2014 đến nay, UBND quận Long Biên đã tổ chức thanh tra việc quản lý, sử dụng đất công tại 14 phường và có 18 kết luận thanh tra từ năm 2014, tuy nhiên, các kết luận thanh tra không chỉ rõ các vi phạm, mặt khác đến nay UBND quận Long Biên chưa làm rõ việc xử lý, khắc phục sau thanh tra theo quy định, cần được kiểm điểm và nghiêm túc rút kinh nghiệm.

Đối với quản lý, sử dụng đất nông nghiệp công ích, đất công và xử lý vi phạm, kết quả thanh tra cho thấy, phần lớn diện tích đất nông nghiệp công ích đều đã cho các hộ gia đình, cá nhân thuê nhưng không sử dụng vào mục đích nông nghiệp, việc cho thuê đất công ích không thực hiện thông qua đấu giá để giao thầu sử dụng đất nông nghiệp theo quy định của Luật Đất đai năm 2003 và Luật Đất đai năm 2013.

Hàng loạt nhà xưởng xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp tại quận Long Biên.

"Nhiều trường hợp ngay sau khi được thuê đã tự chuyển mục đích sử dụng làm nhà xưởng, cơ sở kinh doanh, dịch vụ, cơ sở sinh thái nhưng không được UBND các phường lập hồ sơ xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật như các trường hợp vi phạm trên địa bàn phường Thượng Thanh, Bồ Đề, Giang Biên, Long Biên, Việt Hưng, Cự Khối, Đức Giang", kết luận nêu.

Trong đó, đất công ích bị vi phạm, xây dựng nhà ở, nhà xưởng, cơ sở kinh doanh, dịch vụ trái phép đến 32 trường hợp với diện tích đất vi phạm là 3,31 ha; đất công bị vi phạm để xây dựng nhà ở, nhà kho, cơ sở kinh doanh, dịch vụ, bến bái trái quy định là 254 trường hợp với diện tích vi phạm đến 8,32 ha.

Đến thời điểm thanh tra, các vi phạm chưa được UBND các phường và UBND quận Long Biên xử lý theo quy định của pháp luật là buông lỏng quản lý, không thực hiện đúng các quy định tại Luật Đất đai năm 2003, Luật Đất đai năm 2013 và chỉ đạo của UBND TP Hà Nội.

Nhà xưởng, sân bóng xuất hiện trên khu đất được người dân phản ánh là đất nông nghiệp tại phường Bồ Đề.

Trong khi đó, đối với việc sử dụng đất nông nghiệp, đất công vào mục đích kinh tế trang trại, phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng được UBND quận Long Biên phê duyệt, kết quả thanh tra cho thấy cũng có nhiều vi phạm.

Cụ thể, phần lớn các phương án sử dụng đất được UBND quận Long Biên phê duyệt không xác định được loại đất sử dụng trong phương án; không làm rõ căn cứ pháp luật khi cho phép chủ đầu tư được xây dựng công trình trên đất, không phù hợp với Quyết định số 05/2008/QĐ-UBND của UBND TP Hà Nội; trách nhiệm thuộc các Phòng, Ban chuyên môn thuộc quận Long Biên trong công tác tham mưu trình UBND quận phê duyệt phương án và quản lý việc thực hiện phương án, cần làm rõ trách nhiệm và có biện pháp khắc phục.

Bên cạnh đó, quá trình chủ đầu tư thực hiện phương án sử dụng đất không được các cơ quan chức năng của UBND quận Long Biên và UBND các phường tổ chức kiểm tra, có biện pháp xử lý dứt điểm các vi phạm phát sinh; trách nhiệm thuộc về Thanh tra xây dựng quận Long Biên (nay là Đội Quản lý trật tự xây dựng đô thị quận Long Biên), Chủ tịch UBND các phường có phương án được phê duyệt để phát sinh công trình xây dựng vi phạm, cần được làm rõ trách nhiệm đối với Chánh Thanh tra xây dựng, Đội trưởng Đội quản lý trật tự xây dựng và Chủ tịch UBND các phường, cần có biện pháp khắc phục vi phạm theo quy định của pháp luật.

Luật sư Nhâm Mạnh Hà - Công ty Luật TNHH Đông Hà Nội.

Nêu quan điểm về tính chất pháp lý liên quan đến sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng đất đai tại quận Long Biên, Luật sư Nhâm Mạnh Hà - Công ty Luật TNHH Đông Hà Nội cho rằng, những vi phạm trong công tác quản lý sử dụng đất đai, trật tự xây dựng tại quận Long Biên đã được Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội chỉ ra. Tuy nhiên, cơ quan chức năng có thể tiếp tục kiểm tra, rà soát, nếu vi phạm nghiêm trọng thì có thể khởi tố vụ án hình sự để điều tra.

Theo Luật sư Hà, thời gian qua, nhiều cán bộ, lãnh đạo ở các địa phương đã bị khởi tố hình sự liên quan đến việc buông lỏng quản lý đất đai, trật tự xây dựng. "Mới đây nhất, ông Trần Hoàng Khôi là Phó Chủ tịch UBND TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận cùng nhiều cán bộ khác đã bị khởi tố để điều tra về hành vi vi phạm các quy định về quản lý đất đai'', Luật sư Hà dẫn chứng.

Luật sư Hà cũng phân tích, nếu các hành vi vi phạm thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm theo điều 229 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai thì có thể bị xử lý hình sự.

Cụ thể, về khách thể của tội phạm là các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực quản lý đất đai về việc giao đất, thu hồi, cho thuê, cho phép chuyển quyền sử dụng, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Còn về mặt khách quan của tội phạm là hành vi lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trái những quy định của Nhà nước về quản lý đất đai, có thể là giao đất, thu hồi, cho thuê, cho phép chuyển quyền sử dụng, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trái quy định của pháp luật.

Hành vi vi phạm các quy định về quản lý đất đai chỉ cấu thành tội phạm khi thuộc một trong các trường hợp sau: Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm; đất có diện tích lớn hoặc có giá trị lớn; gây hậu quả nghiêm trọng như làm mất cân đối nghiêm trọng về quỹ đất tại địa phương…

Về chủ thể của tội phạm: Là chủ thể đặc biệt, chỉ những người có chức vụ, quyền hạn liên quan đến việc giao đất, thu hồi, cho thuê, cho phép chuyển quyền sử dụng, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Còn về mặt chủ quan của tội phạm: Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng được thực hiện với lỗi cố ý.

"Với diện tích vi phạm khá lớn theo tôi cơ quan chức năng Hà Nội cần vào cuộc kiểm tra, nếu vi phạm nghiêm trọng và đủ các yếu tố cấu thành tội phạm thì có thể khởi tố vụ án hình sự để điều tra, xử lý nghiêm minh trước pháp luật", Luật sư Hà nhận định.

Báo Tuổi trẻ Thủ đô sẽ tiếp tục thông tin.