Ngành dệt may, da giày đang đối mặt với nhiều rào cản ngay trên “sân nhà”

Theo số liệu của Bộ Công thương, năm 2024, nhu cầu tiêu thụ trong nước đạt khoảng 5-5,5 tỷ USD với hàng dệt may và xấp xỉ 1 tỷ USD với hàng giày dép. Con số này phản ánh sự gia tăng rõ rệt nhu cầu tiêu dùng sản phẩm chất lượng cao của người dân. Trong khi xuất khẩu gặp khó vì rào cản kỹ thuật và nhu cầu sụt giảm ở Mỹ, EU, Trung Quốc… thì “sân nhà” được coi là điểm tựa an toàn.

Nhiều doanh nghiệp đã kiên trì bám trụ thị trường nội địa và khẳng định vị thế. Tổng Công ty May 28 với thương hiệu Belluni suốt 12 năm tập trung cho khách hàng trong nước, nhờ vậy vẫn đứng vững ngay cả giai đoạn dịch bệnh.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng Trang, Phó Phòng Nghiên cứu phát triển và Đầu tư của Tổng Công ty May 28, người tiêu dùng trong nước ngày càng ưa chuộng hàng hóa do trong nước sản xuất, vì vậy thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân luôn là thế mạnh của ngành dệt may.

Không thể phủ nhận rằng chất lượng, thiết kế và giá thành của sản phẩm Việt Nam đã cải thiện đáng kể. Nhiều doanh nghiệp chủ động đầu tư công nghệ, mở rộng chuỗi phân phối, phát triển thương mại điện tử và chăm sóc khách hàng bài bản.

Thương hiệu Canifa cũng là một điển hình, thay vì chạy theo phân khúc giá rẻ đã lựa chọn hướng đi dài hạn khi đầu tư dòng sản phẩm thân thiện môi trường, tăng dịch vụ hậu mãi và khai thác kênh bán hàng online. An Phước hay Biti’s cũng từng bước xây dựng thương hiệu gắn với hình ảnh “hàng Việt chất lượng quốc tế”, tạo được sự tin tưởng và trung thành từ người tiêu dùng.

Mặc dù tiềm năng lớn, nhưng để khai thác, mở rộng thị trường nội địa với sản phẩm dệt may da giày không hề dễ dàng.

Đứng ở góc độ ngành hàng, Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cũng nhìn nhận, nếu biết tận dụng lợi thế quy mô dân số và sức mua ngày càng lớn, thị trường nội địa hoàn toàn có thể trở thành trụ cột song hành cùng xuất khẩu, giúp doanh nghiệp duy trì sự phát triển bền vững.

Mặc dù tiềm năng lớn, nhưng để khai thác, mở rộng thị trường nội địa với sản phẩm dệt may da giày không hề dễ dàng. Điểm yếu đầu tiên được các chuyên gia nhận diện là hệ thống bán lẻ trong nước còn yếu, phân tán, khiến sản phẩm khó tiếp cận đồng đều ở cả thành thị lẫn nông thôn. Bên cạnh đó, tâm lý chuộng hàng ngoại vẫn tồn tại, đặc biệt trong giới trẻ.

Một rào cản lớn khác là phụ thuộc nguyên phụ liệu nhập khẩu, khiến giá thành sản phẩm nội địa cao, khó cạnh tranh với hàng giá rẻ từ Trung Quốc, Thái Lan. Không ít mặt hàng thủ công trong nước còn đắt hơn hàng ngoại.

Đáng lo ngại nhất là nạn hàng giả, hàng nhái tràn lan. Nhiều thương hiệu như An Phước, Pierre Cardin hay Động Lực thường xuyên bị làm giả, gây tổn thất doanh thu và suy giảm niềm tin người tiêu dùng.

Cùng đó là vấn đề xây dựng thương hiệu, trong khi các ông lớn bán lẻ ngoại bắt tay với nhãn hàng quảng bá mạnh mẽ, xây dựng thương hiệu, tăng sức cạnh tranh và đưa sản phẩm tới tận tay người tiêu dùng thì hàng Việt có vẻ “lép vế” hơn trong cuộc chiến này.

Cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị cơ quan chức năng siết chặt kiểm soát biên giới, loại bỏ hàng giả ngay từ khâu nhập lậu.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, cho rằng, với năng lực sẵn có, doanh nghiệp dệt may có thể mở rộng hơn nữa thị trường nội địa, cạnh tranh mạnh hơn với các ông lớn nước ngoài. Để làm được điều này, theo bà Mai, cần sự phối hợp chặt chẽ của Nhà nước, hiệp hội và doanh nghiệp.

Theo đó, Nhà nước hoàn thiện chính sách bảo vệ thị trường; doanh nghiệp phải chuyển từ gia công sang xây dựng thương hiệu, phát triển nội địa; hiệp hội có vai trò kết nối, vận động chính sách. Khi 3 yếu tố này phối hợp, mục tiêu phát triển bền vững sẽ thành công, giúp Việt Nam vừa giữ vững vị thế xuất khẩu, vừa chiếm lĩnh thị trường nội địa.

Các ý kiến của chuyên gia, doanh nghiệp cho rằng, Nhà nước cần sớm hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, tăng cường quản lý bằng công nghệ truy xuất nguồn gốc, và đẩy mạnh truyền thông để người tiêu dùng nhận thức rõ hơn giá trị hàng Việt.

Ngoài ra, cộng đồng doanh nghiệp cũng kiến nghị cơ quan chức năng siết chặt kiểm soát biên giới, loại bỏ hàng giả ngay từ khâu nhập lậu. Đồng thời, các sàn thương mại điện tử thể hiện trách nhiệm xã hội, kiên quyết gỡ bỏ gian hàng vi phạm, thay vì vì lợi nhuận mà tiếp tay cho vi phạm.

Theo khuyến nghị từ Bộ Công thương, để giữ vững “sân nhà”, doanh nghiệp cần quan tâm nhiều hơn tới ba yếu tố về giá - chất lượng - thương hiệu. Giá phải hợp lý, phù hợp khả năng chi trả của số đông; chất lượng ngang tầm quốc tế; thương hiệu đủ sức chạm tới cảm xúc người tiêu dùng.

Giải pháp được nhấn mạnh là tối ưu chi phí thông qua quản trị hiệu quả, áp dụng công nghệ và AI vào dự báo nhu cầu, quản lý tồn kho. Bên cạnh đó, chuyển đổi sang mô hình bán hàng đa kênh sẽ giúp mở rộng phạm vi tiếp cận, nâng cao trải nghiệm mua sắm, giữ chân khách hàng. Song song với đó, việc đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và thiết kế bền vững cũng là hướng đi dài hạn, phù hợp xu thế toàn cầu.