Nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm cây ăn quả các tỉnh phía Bắc

Kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 6,66 tỷ USD

Phát biểu tại diễn đàn, TS. Nguyễn Hồng Yến, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt - BVTV tỉnh Hòa Bình cho biết, việc mở cửa thị trường quốc tế cho các loại trái cây Việt Nam đã đánh dấu bước tiến lớn trong chiến lược xuất khẩu. Tuy nhiên, để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của các thị trường quốc tế, việc chuẩn hóa quy trình sản xuất và đảm bảo chất lượng sản phẩm là rất quan trọng.

Ông Văn Chiến, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu I (Cục Bảo vệ Thực vật) chia sẻ tại diễn đàn

Ngành rau quả Việt Nam đang có những bước phát triển mạnh mẽ, với kim ngạch xuất khẩu đạt 6,66 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2024, tăng 28,2% so với cùng kỳ năm trước.

Các sản phẩm như sầu riêng, thanh long, và chuối đã có mặt tại nhiều thị trường quốc tế, bao gồm Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản. Tuy nhiên, các tỉnh phía Bắc vẫn đối mặt với những thách thức về bảo quản, chế biến, và liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp.

“Diễn đàn lần này là cơ hội để các bên liên quan thảo luận và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm cây ăn quả Việt Nam”, TS. Nguyễn Hống Yến nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc Coopmart khu vực Hà Nội phát biểu

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu ở các tỉnh miền Bắc thuận lợi để phát triển nhiều loại cây ăn trái, nhưng thị trường tiêu thụ chính vẫn là nội địa. Gần đây, một số loại như vải thiều, nhãn đã xuất khẩu chính ngạch được vào Trung Quốc, Nhật Bản, EU và Mỹ.

Bộ NN-PTNT nhận định, phần lớn trái cây xuất khẩu vào Trung Quốc, gây rủi ro cao nếu thị trường này thay đổi đột ngột về chính sách nhập khẩu. Trong khi đó, hạn chế của trái cây trong nước là bảo quản sau thu hoạch kém khiến sản phẩm dễ hư hỏng; quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, thiếu liên kết giữa các hộ nông dân và doanh nghiệp. Các thị trường nhập khẩu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Các giải pháp tăng chất lượng xuất khẩu trái cây

Theo ông Văn Chiến, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu I (Cục Bảo vệ Thực vật), hiện sản phẩm xuất khẩu phải đáp ứng các quy định chung về kiểm dịch thực vật như: Phải được cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, cơ sở xử lý kiểm dịch trước khi xuất khẩu; không nhiễm các sinh vật gây hại bị cấm; đảm bảo truy xuất nguồn gốc lô hàng xuất khẩu...

Chị Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc Hợp tác xã 3T Farm (Cao Phong, Hòa Bình) nêu ý kiến

Ngoài ra, mỗi thị trường lại có yêu cầu khác nhau. Như cây có múi, EU yêu cầu phải được xử lý bằng dung dịch Calcium Hypochlorid hoặc Sodium hypochlorid tại các cơ sở xử lý được phép hành nghề do Cục cấp. Trong khi Hàn Quốc lại yêu cầu quả bưởi phải được cơ sở xử lý hơi nước nóng đặt trong cơ sở đóng gói và được Cục phê duyệt. Quá trình xử lý thực hiện dưới sự giám sát của cán bộ kiểm dịch thực vật Hàn Quốc và Việt Nam.

Theo PGS-TS Phạm Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Cơ điện nông nghiệp và công nghệ sau thu hoạch, ngành chế biến mới chỉ đáp ứng được 10%-17% tổng sản lượng rau quả hàng năm.

Việt Nam hiện có 150 nhà máy chế biến hiện đại và khoảng 7.500 cơ sở chế biến nhỏ, nhưng phần lớn rau quả xuất khẩu vẫn ở dạng tươi hoặc sơ chế bảo quản đơn giản.

Cam Cao Phong là đặc sản nổi bật của ngành trồng trọt Hòa Bình

PGS-TS Phạm Anh Tuấn đã giới thiệu hàng loạt công nghệ tiên tiến được ứng dụng trong sơ chế và chế biến rau quả. Ví dụ, công nghệ bảo quản bằng kỹ thuật kiểm soát khí quyển, bao gói khí biến đổi, tạo màng bảo quản và giấm chín bằng khí Ethylene. Trong chế biến, các công nghệ như sấy thăng hoa, chiên chân không và cấp đông siêu tốc cũng đã được triển khai, nhưng vẫn cần mở rộng quy mô để tăng hiệu quả.

Ông Tuấn nhấn mạnh, việc lựa chọn công nghệ, xây dựng nhà xưởng phải phù hợp với đặc điểm sản phẩm, quy mô sản xuất và thị trường mục tiêu… thì mới nâng cao tỷ suất chế biến đối với trái cây - nông sản Việt Nam xuất khẩ