Cú sốc thuế của Mỹ: Con số chưa phải cuối cùng, mục đích là thỏa hiệp

Động thái để Việt Nam đàm phán với Mỹ nhằm giảm thuế

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố áp thuế nhập khẩu lên tất cả các đối tác thương mại của Mỹ trên toàn thế giới. Trong đó, Việt Nam chịu mức thuế đối ứng 46%, thuộc hàng cao nhất trong số hàng chục nền kinh tế bị áp thuế đối ứng, dự kiến sẽ bắt đầu từ ngày 9/4.

Nhận định về việc này, ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng kiêm Giám đốc SSI Research, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI cho rằng, thị trường không quá bất ngờ về danh sách quốc gia bị đánh thuế vì trước đó Mỹ đã công bố báo cáo đánh giá thương mại quốc gia.

Tuy nhiên, mức thuế 46% cho Việt Nam là bất ngờ, ảnh hưởng đến kinh tế Việt Nam có thể khá lớn. Theo ước tính ban đầu, việc đánh thuế cao có thể kéo tăng trưởng GDP xuống dưới 7%, cao hơn so với mức tác động ước tính 1-1,5% GDP khi thuế còn thấp. Tuy nhiên, bên cạnh con số cụ thể thì rủi ro khác là việc áp thuế có tác động lan rộng ra toàn cầu, có thể dẫn đến suy thoái kinh tế thế giới.

Theo ông Hưng, mức thuế 46% có thể là mức trần để Việt Nam đàm phán với Mỹ nhằm giảm thuế. Việt Nam đã có nhiều động thái thể hiện thiện chí trong việc xử lý quan hệ thương mại, như giảm thuế cho 14 mặt hàng. Việt Nam cũng đang sửa đổi các chính sách liên quan đến bảo vệ sở hữu trí tuệ và mở cửa hơn cho nông sản Mỹ.

Trong ngắn hạn, thông tin này chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tiêu cực. Tuy nhiên, trong dài hạn, tình hình sẽ bình thường hóa thông qua đàm phán, và mức thuế có thể giảm xuống, thậm chí về mức 10%.

Ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng kiêm Giám đốc SSI Research, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI

Ông Hưng dự báo quyết định thuế quan sẽ có ảnh hưởng lớn nhất đến các doanh nghiệp xuất khẩu nhiều sang Mỹ. Đối với ngành thủy sản, mức thuế cao tương tự một hình thức thuế chống bán phá giá.

Ngược lại, các doanh nghiệp có doanh thu chủ yếu từ thị trường nội địa có thể ít bị ảnh hưởng hơn. Nếu Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh kích cầu nội địa và đầu tư công, tăng trưởng kinh tế năm nay có thể đến từ bên trong.

Việc Mỹ áp thuế có thể dẫn đến các quốc gia khác trả đũa, gây ra chiến tranh thương mại leo thang và làm tăng rủi ro lạm phát. Điều này có thể ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ của Việt Nam nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khó khăn trong việc giảm lãi suất.

Một số chuyên gia nhận định, thông điệp từ Nhà Trắng cho thấy phản ứng về chính sách thuế quan của ông Trump là nhằm yêu cầu các quốc gia ngồi lại thỏa hiệp, với 2 vấn đề. Đầu tiên là mức thuế VAT vẫn giữ nguyên 10% (có hiệu lực từ 9/4), không phải 20% như lời đồn, là một tín hiệu tích cực vì có thể giảm rủi ro cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, việc áp thuế quan sẽ áp dụng cho từng quốc gia, và các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ (ví dụ như Việt Nam) sẽ ngồi để đưa ra giải pháp về thuế quan hợp lý và công bằng hơn. Do vậy, con số 46% (theo cách nhìn của Mỹ) hiện tại không phải là con số cuối cùng, mà là để thỏa hiệp.

Hết sức tránh cách ứng xử đáp trả qua lại của các nước

Trao đổi với báo giới về vấn đề này, GS.TS Vũ Minh Khương, Trường chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, cho rằng, việc áp thuế chưa có hiệu lực ngay mà bắt đầu từ ngay 9/4, nghĩa là Việt Nam sẽ có thời gian để có những biện pháp nhằm ngăn chặn những tác động của thuế quan.

Theo ông Khương, phía Mỹ đã để ngỏ về khả năng đàm phán. Do đó, Việt Nam nên có những quyết sách mang tính cải cách mạnh mẽ và lâu dài để biến nguy thành cơ hội, giúp Việt Nam không chỉ duy trì mà còn tăng sức cạnh tranh của sản phẩm xuất khẩu và thu hút đầu tư toàn cầu.

Cụ thể, Việt Nam nên tiến hành thảo luận ngay với phía Mỹ, đảm bảo sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ được thụ hưởng chính sách ưu đãi cao nhất có thể. Việt Nam có thể coi Mỹ như một đối tác của Hiệp định thương mại tự do và sớm tiến tới ký kết hiệp định này.

Trong nỗ lực này, Việt Nam nên tham khảo kinh nghiệm và mô hình từ Singapore. Hiệp định thương mại tự do Singapore và Mỹ (USSFTA) có hiệu lực từ năm 2004 được phía Mỹ đánh giá rất cao vì hiệp định đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa Mỹ và Singapore.

"Nếu chúng ta đàm phán trên tinh thần hợp tác toàn diện và triệt để ở mức cao nhất có thể, mức thuế quan của Mỹ vào hàng xuất khẩu của Việt Nam có thể giảm xuống mức 10% như đối với Singapore", ông Khương nói.

Bên cạnh đó, Việt Nam cần có những cuộc thảo luận kịp thời với các doanh nghiệp xuất khẩu, thúc đẩy một cuộc cải cách sâu rộng nhằm tăng giá trị giá tăng, thu hẹp cán cân thương mại thay vì quá thiên về xuất khẩu thì cũng cần tăng nhập khẩu.

GS.TS Vũ Minh Khương, Trường chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore.

Đặc biệt, theo ông Khương, cú sốc thuế quan Mỹ là một thử thách vô cùng lớn, Việt Nam cần hết sức tránh cách ứng xử đáp trả qua lại của một số nước, mà coi đây là một cơ hội thể hiện bản lĩnh, tầm nhìn của chúng ta, phải nỗ lực cải cách đột phá, biến nguy cơ chiến tranh thương mại thành cơ hội thấu hiểu chân thành cho hòa bình, hợp tác và cùng phát triển.

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Đỗ Ngọc Hưng, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ (Bộ Công thương) cho biết, mức thuế của Mỹ với Việt Nam là mức cao đáng kể (chỉ đứng sau Campuchia 49%). Mức thuế này nếu áp dụng sẽ rất bất lợi với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam khi xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Một số hàng hóa sẽ không phải chịu thuế đối ứng bao gồm: Các mặt hàng chịu thuế theo mục 50 USC 1702(b); các mặt hàng thép/nhôm và ô tô/phụ tùng ôtô đã chịu thuế theo Mục 232. Ngoài ra, các mặt hàng đồng, dược phẩm, chất bán dẫn và gỗ; tất cả các mặt hàng có thể phải chịu thuế theo Mục 232 trong tương lai; vàng thỏi; năng lượng và một số khoáng sản không có sẵn tại Hoa Kỳ.

Theo ông Hưng, hiện chưa rõ liệu sau khi Mỹ áp dụng thuế quan chung với tất cả các quốc gia 10% vào ngày 5/4 có cộng gộp với thuế đối ứng với từng đối tác (60 quốc gia) vào ngày 9/4 hay không.

Bên cạnh đó, sắc lệnh thể hiện quan điểm xuyên suốt của chính quyền đương nhiệm tập trung việc áp dụng các biện pháp thuế quan của Mỹ với mục đích giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại trong thời gian dài không còn chỉ là vấn đề kinh tế mà đã trở thành tình trạng khẩn cấp quốc gia đe dọa đến an ninh và cuộc sống của người dân Mỹ. Các mức thuế quan này sẽ vẫn có hiệu lực cho đến khi Tổng thống Trump quyết định rằng mối đe dọa do thâm hụt thương mại và cách đối xử không có đi có lại cơ bản được giải quyết hoặc giảm thiểu.

Ông Hưng cho biết, sắc lệnh cũng nêu việc Cơ quan Hải quan và bảo vệ biên phòng Mỹ (CBP) sẽ đưa ra hướng dẫn về cách đánh thuế đối với hàng hóa có nguồn gốc xuất xứ Mỹ (theo đó, căn cứ hàm lượng Hoa Kỳ trong hàng hoá nhập khẩu ít nhất là 20%).

"Ngay sau khi Mỹ ban hành bảng thuế, Thương vụ đã liên hệ với Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ để tìm hiểu kỹ hơn các căn cứ để tính toán và một số thông tin liên quan khác", ông Hưng cho hay.