Bán đồng nát để xây trường vùng cao

Bắt đầu tham gia các hoạt động xã hội từ 2008, Trung được mời vào nhóm Niềm Tin (một nhóm tình nguyện tự phát), và sinh hoạt cho đến giờ. Sau một số dự án tình nguyện ở thành phố, Niềm Tin tìm đường lên núi. Yên Bái là điểm khảo sát đầu tiên của đội.

“Ba năm đầu chúng tôi cũng mới chỉ mới giúp người dân có thêm nhu yếu phẩm. Đến năm thứ tư thì bắt đầu làm những thứ thiết thực hơn, như xây nhà tắm, nhà vệ sinh. Sau đó nữa thấy mọi việc có thể gắng được, chúng tôi đặt mục tiêu xây trường”, Trung kể.

Điểm trường đầu tiên mà Trung và bạn bè xây tặng trẻ em là ở Lai Châu, vào năm 2012. Được một Trường mầm non quốc tế ủng hộ 100 triệu, bộ đội biên phòng giúp đỡ về nhân lực nên dự toán xây dựng chỉ mất 160 triệu. Trung và “đồng bọn” quay ra nghĩ cách gây quỹ để bù 60 triệu còn thiếu.

Bắt chước người ta “góp gạch xây nhà”, Trung kêu gọi “góp gạch xây trường” quy ra mỗi viên gạch trị giá 20 ngàn đồng, mỗi người đóng góp tùy tâm.

Số tiền 60 triệu còn thiếu đó sau nhiều trầy trật cũng gom đủ, nhưng lại thức tỉnh Trung một điều: mọi người dễ phản cảm với việc quyên tiền, phải làm một cách gì đó khác đi!

Trong một lần đi chơi Bát Tràng thấy gốm hỏng gốm lỗi bị bỏ đi nhiều, Trung nảy ra ý xin về bán gây quỹ. Thế là dẫn cả đội đến từng xưởng trình bày chúng cháu sẽ đem những đồ này đi bán để lấy tiền xây trường cho miền núi. Cả làng Bát Tràng không ai từ chối, có nhà còn ủng hộ cả đồ mới. Suốt hai ba năm, Trung và các bạn đi xin gốm bán, những khi khan hàng còn chui hẳn ra bãi rác đào gốm lỗi, cứ 10 ngàn một sản phẩm, có lần cao điểm bán ở trường FPT được 6 triệu tiền gốm.

Hoàng Hoa Trung

Trước đó, khi đi làm từ thiện ở làng chài Sông Hồng, thấy đất phù sa nhiều, Trung vận động bạn bè cùng đi đào đất bán. 80kg đất bán được 100 ngàn. Có lần khách gọi 200kg, đất gặp mưa nặng gấp đôi, Trung kẹp hai bao đằng trước hai bao đằng sau vè vè xe máy ship hàng.

Lại có lần đi qua chân cầu Vĩnh Tuy, thấy cả đàn bò hàng trăm con thả ở đó, Trung nghĩ ra cách đi nhặt phân bò bán cho người trồng trọt.

Mỗi một công việc lam lũ ấy bạn bè, người quen của Trung đều biết. Thế là ai có gì cho nấy, nhà Trung như một cái kho, chứa đủ thứ trên đời, từ sách vở, quần áo, đồ gốm, máy tính... Thứ gì cũng được đem đi bán với giá chỉ vài nghìn đồng cho người nghèo.

Có lần Trung được “cho” cả xe tải quần áo cũ. Khi này đã xác định không đem quần áo cũ lên miền núi, một là người dân tộc không mặc, hai là dễ làm mất bản sắc của họ, chưa kể phí tiền vận chuyển. Thế là chờ đến 3h sáng cả đội thuê xe tải chở sang chân cầu Long Biên bán cho người lao động nghèo. “Thành công ngoài mong đợi. Giá một cái áo là 1.000 đồng mà chúng tôi bán được hai triệu bảy. Thông thường đến 7h sáng là chợ dẹp, người dân xui mang vào chợ mà bán, có người còn tình nguyện gánh hộ hàng. Tôi nhớ có một em bé chỉ khoảng 10 tuổi, nó vừa đi nhặt ve chai về, được 21 nghìn. Nó kiểm tra kỹ lưỡng từng cái áo, mua cho mình, mua cho bố, cho mẹ, cho em, cho chú. Hai bàn tay nó đen nhẻm, chằng chịt nếp nhăn như tay một người già”. Trung nhớ lại.

Còn có lần, bắt chước một cao thủ gây quỹ trong Sài Gòn, nhóm của Trung cũng đi nhặt giấy vụn. Nhưng không đành lòng tranh việc với người nghèo ở công viên, vào trường học lại ngại làm khó các cô lao công, Trung nảy ra sáng kiến vào ký túc xá xin đồng nát. Các sinh viên ủng hộ, cho từ giấy vụn đến nồi niêu xoong chảo cũ. Trung bình cứ một ký túc xá, Niềm Tin thu được 1 triệu đồng tiền đồng nát.

Trung (hàng cuối, thứ hai từ phải sang) trong ngày khánh thành điểm trường thứ 8.

Quyết định “Nuôi em” sau gần một tháng “ba cùng”

Từ năm 2012, trung bình mỗi năm nhóm Niềm Tin xây được một ngôi trường, khoảng cách với Hà Nội ngày một xa, từ Lai Châu, giờ đã chuyển lên Điện Biên.

Có dịp, Trung sẽ quay đi trở lại những điểm trường, kể cả sau khi đã xây và bàn giao. Nhờ thế Trung phát hiện, dù có trường mới tiện nghi, sạch sẽ hơn ngôi trường vách nứa mái gianh nhưng học sinh vẫn bỏ học. Để tìm hiểu thực trạng này, Trung bỏ tiền túi lên Mường Nhé, vào bản heo hút nhất cắm chốt gần một tháng.

Trong quãng thời gian cùng ăn cùng ở cùng làm với thầy cô và bà con, Trung mới biết đến 70% dân ở đây thiếu ăn, thậm chí kéo dài. Tình trạng trẻ con phải vào rừng đào măng luộc ăn trừ bữa rất phổ biến. Học sinh cấp một đi học được bố mẹ cho mang theo một cặp lồng cơm và một chai nước. Đến bữa, các em đổ nước vào cơm để ăn.

Khi về Hà Nội, Trung kêu gọi cộng đồng góp tiền để nuôi bữa trưa cho 27 học sinh của một điểm trường không điện ở Mường Nhé. Mỗi bữa cơm có thịt của một bé quy ra là 8.500 đồng. Qua một vài tháng, 27 bé đều béo tốt, khỏe mạnh hơn, phụ huynh tự mang con đến gửi mà không cần vận động. Thầy giáo hốt hoảng gọi điện thông báo: “Chú Trung ơi, học sinh giờ lên 34 cháu rồi, làm thế nào?”. Trung trả lời: cứ nuôi thôi chứ, dưới này em sẽ cố!

Đều đặn từ 2015 – 2017, Trung kêu gọi được các Mạnh Thường Quân nhận nuôi 88 cháu. Cộng đồng gọi phương pháp tình nguyện này là “bữa cơm níu trẻ em đến trường”. Bởi vì có cơm ăn miễn phí, không phải về nhà vào giữa buổi, tỷ lệ học sinh bỏ học ở những điểm trường được nuôi cơm giảm hẳn.

Đến năm 2018, Trung thêm một dòng chữ vào hình ảnh những em bé được nuôi cơm: “Theo thống kê mỗi sự chia sẻ hình ảnh này sẽ giúp một bé được nhận nuôi”. Thông điệp này ngay sau đó được lan tỏa mạnh mẽ, số em bé được nhận nuôi vọt lên con số 5.436 cháu. Từ đầu năm đến nay, số học sinh nhận được sự giúp đỡ là hơn 7.000.

Phương pháp vận động nuôi em của Trung cụ thể như sau: Nhóm Niềm Tin sẽ khảo sát và lên danh sách những bé cần nuôi cơm, kèm hình ảnh, thông tin liên lạc cụ thể. Mỗi một tháng, kinh phí để nuôi một bé là 150.000 đồng. Người nhận nuôi sẽ được nhận một mã số của em bé bao gồm đầy đủ thông tin, địa chỉ trường lớp, thầy cô, bố mẹ và cả già làng trưởng bản. Thông thường mỗi xã được lập riêng một group để những người nhận nuôi, bố mẹ học sinh và thầy cô giáo trao đổi với nhau. Ngoài ra, Niềm Tin còn lập ra những kỳ “thăm em” định kỳ cho những người muốn trực tiếp gặp những em bé mình nhận nuôi. Đến nay, có rất nhiều người nhận nuôi hơn một bé một tháng.

Giúp thầy cô “được dạy”

Số tiền các cá nhân đóng góp để Nuôi em thường sẽ dư ra vì có những ngày nghỉ, ngày lễ Tết. Nhóm Niềm Tin đã đề nghị trích số tiền dư này để mua máy lọc nước Unicef và mua đệm, chăn cho các em. Cô giáo Lường Thị Ngọc giáo viên mầm non điểm trường Tà Té B (Điện Biên) cho biết: “Đa số các em thiếu ăn, thiếu mặc. Vào mùa đông, có khi lạnh đến âm độ nhưng các em vẫn chỉ có độc một cái áo mỏng, người tím tái vì lạnh”.

Từ khi “Nuôi em” về bản, các thầy cô bận hơn vì ngoài việc dạy, họ phải kiêm việc làm đầu bếp nấu cơm trưa cho mấy chục học sinh. Mỗi tuần các thầy cô cắm bản chỉ đi ra điểm trường chính vào thứ sáu. Ở đây họ được phát thực phẩm và nhu yếu phẩm cho một tuần. Toàn bộ số thực phẩm này do một đầu mối của Phòng giáo dục cung cấp, đảm bảo vệ sinh an toàn. Có khi già làng trưởng bản cũng ra tận nơi kiểm tra thịt hoặc theo dõi xem có bị cân sai không. Theo đó, đầu tuần học sinh được ăn thịt, giữa tuần ăn trứng, và cuối tuần ăn cá khô vì các trường không có tủ lạnh.

Cũng nhờ thời gian ăn ở cùng các thầy cô, Trung thấu hiểu cuộc sống “buồn và khó” của những giáo viên cắm bản. Về Hà Nội, anh tìm cách vận động và gây quỹ cộng đồng để tặng mỗi điểm trường chưa có điện một máy năng lượng gió mặt trời. Mỗi chiếc máy này có thể phát điện và cắm pin sạc. Từ ngày các điểm trường có máy, dân bản thay vì đi hàng mấy cây số ra thị trấn sạc điện, giờ họ chỉ việc chạy lên trường “cho tao cắm nhờ”!