Thể chế phải chuyển từ “quản lý - cấp phép” sang “kiến tạo - dẫn dắt - phục vụ”

Chiều 4/11, thảo luận ở tổ về dự thảo văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, thể chế vẫn là điểm nghẽn lớn nhất, đồng thời cũng là dư địa cải cách lớn nhất. Nhiều chủ trương, chính sách đúng đắn, nhưng khi thể chế hóa và triển khai thực hiện lại chậm, thiếu tính thống nhất, khiến nguồn lực xã hội chưa được giải phóng đầy đủ.

Do đó, cần nhấn mạnh rõ hơn vai trò của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện đại, kiến tạo và liêm chính – một Nhà nước không chỉ quản lý mà dẫn dắt và tạo không gian thể chế cho đổi mới sáng tạo.

"Trong kỷ nguyên số, thể chế phải chuyển từ tư duy “quản lý – cấp phép” sang “kiến tạo – dẫn dắt – phục vụ”, tạo môi trường thuận lợi cho các mô hình kinh tế mới", ông Đồng đánh giá.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị).

Đại biểu lấy ví dụ ở nhiều quốc gia như Singapore, Hàn Quốc đã mạnh dạn áp dụng cơ chế “sandbox thể chế”, cho phép thử nghiệm chính sách trong các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, tài chính số, năng lượng tái tạo. Việt Nam cũng cần sớm thể chế hóa mô hình này để vừa kiểm soát rủi ro vừa khuyến khích sáng tạo.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục phân quyền, phân cấp gắn với kiểm soát quyền lực, nhằm phát huy tính chủ động, dám nghĩ dám làm của các địa phương, nhất là vùng động lực, khu kinh tế, khu công nghệ cao. Phân quyền thực chất phải đi liền với cơ chế giải trình minh bạch, kiểm soát quyền lực hiệu quả.

Cũng khẳng định tầm quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế, đại biểu Vũ Trọng Kim (đoàn Ninh Bình) đề nghị tiếp tục nhấn mạnh trong dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV về những thành quả bước đầu đáng trân trọng trong sắp xếp tổ chức bộ máy, triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Để tiếp tục vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiệu quả, thông suốt, nhuần nhuyễn, đại biểu Kim đề nghị chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn, giống như “hội nghị đầu bờ” - một hình thức chuyển giao khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp, để nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ công chức phục vụ Nhân dân tốt hơn nữa.

Cho ý kiến về chủ đề của đại hội “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đến năm 2030; tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, vì hoà bình độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Ninh Bình) cho rằng chủ đề của đại hội phải là lời hiệu triệu, đi vào lòng người, cổ vũ, động viên, định hướng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục tiến mạnh, vững bước đi lên Chủ nghĩa xã hội.

Theo bà Hoa, lời hiệu triệu này phù hợp với giai đoạn hiện nay, nhưng theo đại biểu chủ đề phải ngắn gọn, thể hiện được mục tiêu tổng quát và những nội dung tư tưởng cốt lõi, xuyên suốt, nêu được những thành tố quan trọng nhất. Đại biểu đề nghị nghiên cứu một số từ tương đồng về ý nghĩa có thể rút gọn làm cho chủ đề đại hội ngắn gọn hơn.

Về thể chế, cho rằng, thể chế chính trị là then chốt, thể chế kinh tế là trọng tâm và các thể chế khác là rất quan trọng, đại biểu Mai Thị Phương Hoa khẳng định thể chế chính trị là then chốt, bởi quyết định cơ cấu tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị, quyết định hệ thống pháp luật như thế nào, vận hành tổ chức bộ máy ra sao.

Đại biểu Hoa cũng đề nghị minh định rõ hơn nội hàm của từng thể chế, nhưng cũng cần xác định trong từng thể chế phải cụ thể những nội dung gì và nội hàm ra sao để phát triển từng khối thể chế cho phù hợp.