Quy trách nhiệm các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream

Ngày 22/9, tiếp tục phiên họp thứ 49, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Thương mại điện tử (TMĐT).

Trình bày tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Thương mại điện tử, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, sự xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, đa dạng về mặt chủ thể, phức tạp về mặt bản chất và từ thực tiễn quản lý Nhà nước trong lĩnh vực TMĐT, dẫn đến các chính sách, quy định về TMĐT của nước ta đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế.

Theo đó, hệ thống pháp luật về TMĐT còn thiếu tính thống nhất, toàn diện, các mô hình TMĐT mới chưa có quy định điều chỉnh riêng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, vấn đề hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng chưa được kiểm soát triệt để, hoạt động TMĐT xuyên biên giới phát triển nhanh chóng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều phức tạp.

Bên cạnh đó, nhu cầu cấp thiết phát triển TMĐT của kinh tế tư nhân, xu hướng phát triển TMĐT theo hướng xanh và bền vững, sự cần thiết đẩy mạnh cải cách TTHC, phân cấp, phân quyền cho địa phương trong lĩnh vực TMĐT.

Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân trình bày tờ trình.

Ngoài ra, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để phù hợp với xu thế chung của thế giới, Việt Nam rất cần xây dựng Luật TMĐT để điều chỉnh toàn diện lĩnh vực này, góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, và tạo động lực để Việt Nam phát triển kinh tế số.

Dự thảo luật bám sát 6 chính sách được thông qua, bao gồm: Quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động TMĐT; Quy định loại hình và trách nhiệm của các chủ thể tham gia nền tảng số đa dịch vụ, mạng xã hội có hoạt động TMĐT; Quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động TMĐT xuyên biên giới không có hiện diện tại Việt Nam, hoạt động đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực TMĐT tại Việt Nam, người bán nước ngoài có hoạt động TMĐT tại Việt Nam; Quy định về dịch vụ hỗ trợ TMĐT và trách nhiệm của các chủ thể liên quan; Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về giao kết hợp đồng trong TMĐT và Thúc đẩy phát triển TMĐT xanh và bền vững.

Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, có 8 nội dung của luật sửa đổi, bổ sung các quy định so với hạ tầng pháp luật hiện hành.

Thứ nhất, bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động TMĐT, từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến mô hình bán hàng nhiều bên tham gia, tăng cường các trách nhiệm của chủ quản nền tảng TMĐT trong việc rà soát, thông tin, hỗ trợ thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyến tật, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch vụ phục vụ thanh tra, kiểm tra.

Thứ hai, mở rộng trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội có hoạt động TMĐT; bổ sung điều chỉnh đối với các nền tảng tích hợp đa dịch vụ; bổ sung các trách nhiệm pháp lý của chủ quản nền tảng này trong việc ngăn chặn nguy cơ lạm dụng vị thế độc quyền, thao túng thuật toán gây thiệt hại, đảm bảo thúc đẩy đổi mới lành mạnh trong hệ sinh thái số.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Thương mại điện tử.

Thứ ba, bổ sung việc định danh người bán trong nước qua VNeID và người bán nước ngoài thông qua giấy tờ chứng minh tính hợp pháp nhằm định danh chính xác người bán và minh bạch các giao dịch qua TMĐT.

Thứ tư, bổ sung trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết trong việc định danh, minh bạch thông tin, lưu trữ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Thư năm, bổ sung trách nhiệm của chủ quản nền tảng TMĐT nước ngoài trong việc thành lập hoặc ủy quyền cho pháp nhân tại Việt Nam có đầy đủ năng lực pháp lý, nhân sự và kỹ thuật để giải quyết các tranh chấp cho người tiêu dùng, phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong việc rà soát, gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật.

Thứ sáu, bổ sung trách nhiệm tối thiểu khi tham gia hoạt động TMĐT của các chủ thể cung cấp các dịch vụ hỗ trợ TMĐT (hạ tầng kỹ thuật, logistics, thanh toán, dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại…); bổ sung cơ chế phản ứng nhanh của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc yêu cầu các chủ thể cung cấp dịch vụ hỗ trợ TMĐT dừng hợp tác với các nền tảng TMĐT (bao gồm nền tảng TMĐT xuyên biên giới) vi phạm pháp luật.

Thứ bảy, quy định các yếu tố đặc thù trong giao kết hợp đồng điện tử có chức năng đặt hàng trực tuyến: Phải có cơ chế cho phép người mua rà soát, sửa đổi các nội dung trước khi đặt hàng, và đảm bảo khả năng truy cập về sau từ tài khoản của người mua để đảm bảo người mua có thể giải quyết tranh chấp có thể phát sinh; quy định về hợp đồng tự động trong TMĐT và trách nhiệm của các bên trong giao kết hợp đồng tự động.

Thứ tám, bổ sung quy định phát triển thị trường TMĐT, bao gồm trong nước và xuất khẩu; Một số cơ chế, chính sách đặc thù cho TMĐT dành cho đối tượng yếu thế, vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, hộ kinh doanh.

Về việc đơn giản, cắt giảm các thủ tục hành chính trong lĩnh vực này, Thứ trưởng Bộ Công thương cho biết, theo quy định của dự thảo luật, có 18 thủ tục hành chính, trong đó có 9 thủ tục hiện hành, giảm 6 thủ tục, giảm 40% với quy định.

Thẩm tra sơ bộ dự án luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, dự án Luật TMĐT cần thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo, đường lối, nhiệm vụ, giải pháp về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tại các văn kiện của Đảng mà trực tiếp nhất là Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Đồng thời thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho bộ, ngành, địa phương theo tinh thần của Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị và phù hợp với tính chất đặc thù của hoạt động TMĐT.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, nội dung quy định tại dự thảo luật hiện còn có sự chồng lấn với quy định các luật, các dự án luật có liên quan, đồng thời nhấn mạnh quan điểm việc hoàn thiện các quy định của pháp luật để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người tiêu dùng, chống thất thu thuế, kiểm soát hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng đối với các hoạt động kinh doanh điện tử không thể giải quyết chỉ bằng việc ban hành Luật TMĐT và các văn bản hướng dẫn, mà cần hoàn thiện tổng thể pháp luật có liên quan và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật.