Phở Hà Nội: Hương vị truyền thống đến đại sứ ẩm thực nâng tầm du lịch Thủ đô

Phở Hà Nội - Sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại trong lòng Thủ đô

Trong dòng chảy của lịch sử và văn hóa Hà Nội, phở không chỉ là một món ăn quen thuộc, mà còn là biểu tượng ẩm thực kết tinh từ tinh hoa bản địa, phản ánh tinh thần thanh lịch, nhẹ nhàng của người dân Thủ đô.

Qua bao biến thiên thời cuộc, phở vẫn âm thầm khẳng định vị thế “linh hồn ẩm thực”, nối nhịp quá khứ với hiện tại và dẫn lối tương lai cho văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Những năm đầu thế kỷ XX, khi Hà Nội còn chìm trong không khí của một đô thị cổ kính, phở đã xuất hiện dưới dạng gánh hàng rong. Từ tiếng rao buổi sớm cho đến mùi thơm phảng phất bên những ngõ phố, phở gắn bó mật thiết với đời sống thường nhật.

Bà Nguyễn Thị Hương, một người dân sống ở phố Hàng Đào hơn nửa thế kỷ, nhớ lại: “Hồi tôi còn bé, gánh phở ở đầu ngõ là nơi xóm giềng quây quần, vừa ăn vừa trò chuyện. Với người Hà Nội, phở không chỉ là món ăn, mà còn là cái cớ để sẻ chia, để hiểu nhau hơn”.

Gánh phở là hình ảnh quen thuộc của bao thế hệ người dân trên phố cổ Hà Nội (ảnh IT).

Trải qua thời gian, phở không mất đi mà còn dần hoàn thiện, trở thành lựa chọn không thể thiếu mỗi sáng. Từ sự cầu kỳ trong việc ninh xương, lọc nước, đến cách chọn bánh phở, thái thịt đều toát lên tinh thần cẩn trọng, tinh tế.

PGS. TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chia sẻ khi “Phở Hà Nội” đã được đưa vào Danh mục Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia: “Việc Bộ VHTT&DL ghi danh tri thức dân gian phở - món ăn tinh túy của ẩm thực Hà Nội vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mang ý nghĩa sâu sắc, không chỉ đối với Thủ đô mà còn đối với cả đất nước Việt Nam. Đây không chỉ là sự công nhận những giá trị văn hóa và lịch sử của một món ăn, mà còn là lời khẳng định về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy di sản dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Bát phở với thìa nước dùng trong veo, nóng hổi đã trở nên quen thuộc với nhiều người dân (ảnh IT)

Phở Hà Nội, với hương vị đặc trưng và cách chế biến độc đáo, đã trở thành biểu tượng của tinh hoa ẩm thực Việt. Khi được ghi danh vào danh mục di sản, phở càng tỏa sáng như một biểu tượng sống động của văn hóa Việt Nam, một dấu ấn đặc biệt trong lòng mỗi người Việt và du khách quốc tế”.

Có thể nói, hiện nay, phở không chỉ là món ăn của riêng người dân Thủ đô, mà còn là dấu ấn để du khách trong và ngoài nước tìm hiểu bản sắc Hà Nội. Dù thị trường ẩm thực ngày càng đa dạng, phở vẫn giữ được vị thế bền vững.

Mỗi khi nâng bát phở, nhấp thìa nước dùng thơm ngọt, ta cảm nhận một phần hồn cốt của kinh kỳ xưa. Truyền thống, lịch sử, tình cảm con người hội tụ trong hương vị của phở, khiến nó trở thành lời chào đầy yêu thương mà Hà Nội gửi đến khách phương xa.

Phở - “Đại sứ ẩm thực” trong chiến lược phát triển du lịch Hà Nội

Trong bối cảnh cạnh tranh du lịch ngày càng gay gắt, Hà Nội xác định ẩm thực là mũi nhọn, là nét riêng để khẳng định thương hiệu. Phở, như một “đại sứ ẩm thực”, có vai trò quan trọng trong việc quảng bá văn hóa, thu hút du khách và nâng cao giá trị du lịch Thủ đô.

Khi du lịch không chỉ còn là tham quan danh thắng, mà còn là trải nghiệm văn hóa, ẩm thực đã trở thành điểm nhấn khó bỏ qua. Phở Hà Nội xuất hiện trong nhiều hành trình du lịch, trở thành điểm dừng để du khách tìm hiểu lịch sử, nghe kể chuyện về nguồn gốc, thưởng thức hương vị đặc trưng.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh và các đại biểu tham quan gian hàng phở truyền thống trong khuôn khổ Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024 (ảnh KTĐT)

Bạn Nguyễn Hồng Loan, một hướng dẫn viên du lịch có hơn 10 năm kinh nghiệm, chia sẻ: “Nhiều khách nước ngoài thích thú khi được dẫn vào quán phở gia truyền. Họ húp thìa nước dùng, nhai miếng bánh phở, hỏi han cách nấu, cách ăn, để rồi trầm trồ về sự phức tạp trong đơn giản. Nhờ phở, họ hiểu thêm về văn hóa ẩm thực Hà Nội mà không từ sách vở nào có thể truyền tải trọn vẹn”.

Để đưa phở trở thành sản phẩm du lịch chất lượng, việc chú trọng quản lý, nâng cao dịch vụ là vô cùng quan trọng. Bà Đặng Hương Giang, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, từng nhấn mạnh tầm quan trọng của phở trong chiến lược phát triển du lịch ẩm thực.

“Chúng tôi khuyến khích các quán phở chú trọng không gian, phong cách phục vụ, thể hiện sự chuyên nghiệp. Khi du khách hài lòng về phở, họ sẵn sàng truyền miệng, chia sẻ, lan tỏa hình ảnh đẹp về Hà Nội”, bà Giang cho biết.

Hãng tin Mỹ hồi đầu năm 2024 cũng công bố 20 món súp hoặc đồ ăn có nước ngon nhất thế giới dành cho năm 2024 và xếp món phở Việt Nam ở vị trí thứ 2 và họ gợi ý du khách nên ăn phở khi đến đất nước của chúng ta… Đây là tín hiệu rất đáng mừng khi phở Hà Nội nói riêng, phở Việt nói chung đã mạnh mẽ vươn tầm thế giới.

Phở Hà Nội được hãng CNN khuyến khích thực khách thưởng thức khi đến Việt Nam (ảnh IT)

Sự kết hợp giữa phở và du lịch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn thúc đẩy bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.

Những buổi tọa đàm, hội thảo do ngành du lịch tổ chức, mời các chuyên gia ẩm thực, nhà nghiên cứu văn hóa và cả người dân tham gia, đều hướng đến mục tiêu tạo ra một “hệ sinh thái ẩm thực” bền vững. Khi phở được đặt ở vị trí xứng đáng trong chiến lược xây dựng thương hiệu du lịch, Hà Nội có thêm lợi thế để cạnh tranh với các điểm đến khác. Như một đại sứ tinh thần, phở đưa du khách lạc vào không gian văn hóa đậm đà, để họ ra về với ấn tượng khó phai.

Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024 - Nơi phở khẳng định giá trị và vươn ra thế giới

Cuối tuần qua, Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024 là dịp để thành phố thể hiện khát vọng đưa ẩm thực trở thành tài sản văn hóa - du lịch tầm cỡ. Tại sự kiện này, phở được coi như “ngôi sao” sáng, không chỉ khơi gợi ký ức truyền thống, mà còn đặt nền móng cho tương lai hội nhập, quảng bá ra quốc tế.

Tại phố đi bộ Trần Nhân Tông (Hai Bà Trưng, Hà Nội), lễ hội quy tụ hàng trăm gian hàng ẩm thực, từ các làng nghề truyền thống đến thương hiệu hiện đại. Phở trở thành tâm điểm, nơi du khách được xem các nghệ nhân biểu diễn nấu phở, trải nghiệm hương thơm nồng nàn của nước dùng, nghe giải thích về cách chọn xương, chọn bánh phở, thái thịt.

Anh Lê Phi Linh, đại diện thương hiệu phở Phi Linh chia sẻ: "Ban đầu trước khi tham gia Lễ hội Văn hóa Ấm thực Hà Nội 2024, tôi chỉ nghĩ đây là cơ hội để mở rộng độ nhận diện thương hiệu. Nhưng không ngờ hương vị phở của quán mình lại được các thực khách yêu thích và ủng hộ nhiều đến vậy. Trong nửa ngày thứ Sáu, cả ngày thứ Bảy và đến hiện tại, gian hàng của quán luôn trong tình trạng chật kín khách. Gian hàng của chúng tôi bán được khoảng hơn 500 bát phở”.

Phở đậm vị và nước dùng nóng hổi níu chân thực khách (ảnh IT)

Đại diện “Phở Thìn Bờ Hồ” cho rằng: “Lễ hội là dịp để chúng tôi giới thiệu bí quyết gia truyền, chia sẻ kinh nghiệm với thế hệ trẻ. Khi chứng kiến sự tỉ mỉ, cẩn trọng trong từng bước nấu, du khách sẽ hiểu tại sao phở luôn giữ vị trí đặc biệt trong lòng người Hà Nội”.

Bên cạnh hoạt động thưởng thức, Điểm nhấn của lễ hội là hoạt động bảo vệ, quảng bá, giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể “Phở Hà Nội”. Ban tổ chức triển khai hoạt động công bố quyết định “Phở Hà Nội” đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; xây dựng chuyên mục Ẩm thực Hà Nội; tọa đàm “Bảo vệ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể Phở Hà Nội”.

Cùng với các hoạt động chính, lễ hội còn có các hoạt động giới thiệu, quảng bá, tọa đàm, trình diễn ẩm thực và di sản truyền thống, như: Triển lãm ảnh, triển lãm sách lưu động giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật, giới thiệu sách quảng bá về văn hóa nghệ thuật, du lịch, ẩm thực tiêu biểu trong nước và quốc tế… các trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật truyền thống và hiện đại; tọa đàm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển văn hóa ẩm thực...

Các chủ đề toạ đàm, quảng bá xoay quanh việc bảo tồn bản sắc, cải tiến chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, cũng như xây dựng thương hiệu ẩm thực Việt.

Theo các chuyên gia văn hoá du lịch, phở không thể tách rời bối cảnh văn hóa. Muốn phở vươn ra thế giới, chúng ta cần câu chuyện, cần gốc gác, cần hình ảnh con người tỉ mỉ, chăm chút. Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024 sẽ giúp định hình cách nhìn của quốc tế về ẩm thực Thủ đô.

Du khách checkin tại không gian phở số trong Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024

Là người dân tham gia lễ hội, bà Trần Thị Hoa (Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ, lễ hội năm nay mở rộng về quy mô với nhiều gian hàng ẩm thực phong phú. “Tôi ấn tượng với các gian hàng giới thiệu phở Hà Nội. Người dân và du khách không chỉ được trải nghiệm hương vị của những thương hiệu phở nổi tiếng của Hà Nội mà còn được trải nghiệm robot chế biến và phục vụ phở, rất mới lạ; hoạt động trình diễn của các nghệ nhân tái hiện không gian đậm chất làng nghề gắn với di sản ẩm thực về phở; góc checkin phở…”.

Ban Nguyễn Thị Lam Phương, một sinh viên đại học chia sẻ: “Em từng ăn phở từ bé, nhưng chưa bao giờ nghĩ sâu về văn hóa đằng sau nó. Lễ hội lần này cho em thấy phở không chỉ ngon mà còn mang câu chuyện lịch sử, lối sống. Em hiểu rằng việc giữ gìn và phát triển phở cũng là giữ gìn tinh thần Hà Nội”.

Dư âm của lễ hội vì thế không chỉ dừng ở trải nghiệm ẩm thực, mà còn lan tỏa nhận thức sâu sắc. Khi lễ hội kết thúc, hành trình phở vẫn tiếp tục, nhưng với tầm nhìn rộng mở hơn: Phở là bản sắc, là niềm tự hào, là “linh hồn ẩm thực” đưa Hà Nội tiến xa trên bản đồ ẩm thực thế giới.

Dãy phố Phở Hà Nội thu hút đông đảo du khách, thực khách đến Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024 (ảnh IT) Phở hiện lên như “linh hồn ẩm thực” gắn với nhịp sống thường nhật, truyền tải bản sắc thanh lịch, tinh tế của người Hà Nội. Phở còn được nhìn từ góc độ chiến lược, trở thành sản phẩm du lịch đặc thù, góp phần khẳng định thương hiệu văn hoá - ẩm thực Việt Nam trên thị trường quốc tế, được chính quyền, chuyên gia và cộng đồng cùng chung tay bảo tồn, nâng cao chất lượng. Minh chứng bằng Lễ hội Ẩm thực Hà Nội 2024, phở hội tụ cùng nhiều món ngon khác, không chỉ để thưởng thức mà còn để trao đổi, học hỏi, giáo dục và quảng bá, tạo ấn tượng sâu sắc trong mắt du khách. Chỉ tính riêng sau 3 ngày diễn ra (từ 29/11 đến 1/12), Lễ hội văn hoá ẩm thực Hà Nội năm 2024 đã thu hút gần 11 vạn người dân và du khách tham dự.