Mỹ không bị thiệt mà đang hưởng lợi nhiều hơn từ Việt Nam

Áp thuế cao với lý do “xuất siêu” là chưa hợp lý

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cái gọi là “xuất siêu” của Việt Nam vào Mỹ, nếu nhìn vào giá trị tuyệt đối thì là thực. Nhưng nếu nhìn sâu vào cấu phần giá trị, thì phần Việt Nam giữ lại trong chuỗi giá trị là rất nhỏ.

Lấy dẫn chứng, ông Dũng cho biết, một đôi giày được bán ở thị trường Mỹ với giá 150 USD, nhưng phần mà Việt Nam được hưởng (chi phí gia công) chỉ khoảng 10 USD, phần còn lại thuộc về thiết kế, thương hiệu, hệ thống phân phối, những yếu tố nằm hoàn toàn bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, thường là trong tay các công ty Mỹ.

Trong khi đó, một phần mềm như Windows hay một ứng dụng trên iOS có thể bán hàng triệu lần mà vẫn giữ nguyên giá trị ban đầu, điều mà một sản phẩm vật chất không bao giờ làm được.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, không phải Việt Nam đang hưởng lợi quá mức, mà thực tế là nền kinh tế Mỹ đang hưởng phần lớn lợi nhuận từ chính những sản phẩm mà Việt Nam gia công.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội.

"Mối quan hệ này là sự chia sẻ lao động và giá trị, trong đó, Việt Nam làm phần việc thủ công, còn Mỹ nắm phần sáng tạo và phân phối. Mỹ không bị thiệt, mà đang được hưởng lợi nhiều hơn trong mối quan hệ này", ông Nguyễn Sĩ Dũng chia sẻ.

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, cách tính “xuất siêu” hiện nay chủ yếu dựa vào thống kê hàng hóa hữu hình, chứ chưa tính đến dòng chảy các sản phẩm trí tuệ và dịch vụ số mà Mỹ xuất khẩu vào Việt Nam.

Hầu hết người Việt sử dụng máy tính đều phải trả tiền cho phần mềm Microsoft, phần mềm Adobe. Người dùng iPhone ở Việt Nam đều kết nối với các dịch vụ đám mây của Apple. Hàng chục nghìn gia đình Việt đang gửi con du học tại Mỹ, mỗi năm mang theo hàng tỷ USD, một dòng chảy tài chính rất lớn, nhưng không được phản ánh trong cán cân thương mại hàng hóa.

Cũng theo ông Dũng, một số hiện tượng cá biệt như việc một vài doanh nghiệp cố tình gắn nhãn “Made in Vietnam” cho hàng nhập từ nước khác, hay vi phạm bản quyền, cũng không nên được lấy làm lý do để áp đặt rào cản thương mại.

"Đó không phải là chính sách của Nhà nước Việt Nam, mà là hành vi sai trái của một số ít cá nhân. Ở Việt Nam, những hành vi như vậy không chỉ bị pháp luật xử lý nghiêm khắc, mà còn bị xã hội lên án mạnh mẽ.

Cũng như việc bạo lực súng đạn xảy ra tại Mỹ, không ai quy kết đó là chính sách của Chính phủ Mỹ thì những sai phạm thương mại ở Việt Nam cũng không thể được dùng làm căn cứ để làm khó cả một quốc gia", TS. Nguyễn Sĩ Dũng nêu quan điểm.

Trên cơ sở đó, TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, tất cả những điều nêu trên cần được nhìn nhận nghiêm túc và đầy đủ trong tiến trình đàm phán thương mại giữa hai nước. Việt Nam không đòi hỏi đặc quyền, mà chỉ mong muốn một cách tiếp cận công bằng, dựa trên hiểu biết thực chất và tinh thần đối tác chiến lược.

Có thể giảm từ 30-40 tỷ USD với 16 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực

Tại một hội thảo diễn ra ngày 9/4, đánh giá về việc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế lên đến 46% đối với hàng Việt Nam xuất sang Mỹ, TS. Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện nghiên cứu phát triển kinh tế Hà Nội cho rằng, việc này sẽ tác động trực tiếp đến xuất khẩu và mục tiêu tăng trưởng kinh tế, có thể làm sụt giảm từ 30-40 tỷ USD đối với 16 nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam (chiếm khoảng 91-92%) tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ khiến sức cạnh tranh của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam giảm sút. Bên cạnh đó, các vấn đề điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá sẽ trở nên gay gắt và phức tạp hơn.

TS. Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện nghiên cứu phát triển kinh tế Hà Nội

Theo ông Phong, để đối phó kịp thời với tác động của chính sách thuế quan mà chính quyền Mỹ đưa ra, cùng với việc tiếp tục tạo ra cơ chế ưu đãi hơn nữa cho các doanh nghiệp Việt Nam tăng nội lực và năng lực cạnh tranh, Chính phủ cần chủ động thúc đẩy đàm phán song phương với chính quyền Mỹ đối với mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam.

Đồng thời đề nghị Mỹ bổ sung thêm các sản phẩm chưa tính đến trong công thức tính thuế đối ứng, như: sản phẩm trí tuệ, sản phẩm số, dịch vụ trực tuyến, dịch vụ giải trí và dịch vụ học tập, du lịch, y tế.

Bên cạnh đó là hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam mở rộng đầu tư sang Mỹ; tăng khả năng cung cấp các mặt hàng mà Mỹ cần và thúc đẩy tăng nhập khẩu từ Mỹ để sớm cải thiện cán cân thương mại để tạo động lực cải thiện giảm thuế đối xứng với Mỹ.

Ông Phong cho rằng, việc Chính phủ ban hành Nghị định 73/CP về việc giảm thuế nhập khẩu một số mặt hàng, trong đó đưa thuế nhập khẩu tất cả các sản phẩm gỗ từ Mỹ về bằng 0% (mức thuế quan trung bình Việt Nam áp dụng với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ hiện là 9,5% trong khi Mỹ chỉ áp dụng với Việt Nam là 3,3%), được kỳ vọng sẽ góp phần giúp cho quan hệ thương mại Việt Nam - Mỹ phát triển bền vững và ngành gỗ tránh bị áp thuế hơn.

Ngoài những giải pháp trên, TS. Nguyễn Minh Phong cho rằng, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cần chủ động và kịp thời nắm chắc tình hình, giữ bản lĩnh, sự sáng suốt, sự sáng tạo, khôn khéo trong điều hành trong quản lý; kiên định, kiên trì về những nguyên tắc cơ bản; bảo vệ nền kinh tế độc lập tự chủ, nhưng tích cực chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng thực chất và hiệu quả.

Bên cạnh đó, tiếp tục thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng nhanh, bền vững, xanh; số hóa, kinh tế sáng tạo, kinh tế tuần hoàn; tái cơ cấu sản phẩm, tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tập trung vào thị trường tiềm năng để phấn đấu giữ mục tiêu tăng trưởng là 8% trong năm nay và hai con số vào những năm tiếp theo.