Mô hình chính quyền địa phương hai cấp tạo sự nhất quán, hiệu quả

Theo TS Phạm Thị Hoa, Giảng viên khoa Chính trị học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, tinh gọn bộ máy là công việc hệ trọng, nên việc thực hiện cần được tiến hành một cách chắc chắn với quyết tâm cao và từng bước cụ thể gồm sắp xếp, vận hành và phát huy hiệu quả của bộ máy mới.

Nhìn nhận một cách thẳng thắn, có thể thấy, sau hơn 20 năm thực hiện 3 chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước (giai đoạn 2001-2010, 2011-2020, 2021-2030) cho thấy, công tác cải cách hành chính đạt được nhiều kết quả.

Nhưng so với yêu cầu của thực tiễn thì vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, chưa đạt mục tiêu đề ra. Việc tinh gọn bộ máy cơ bản mới tập trung giảm số lượng biên chế mà chưa sắp xếp về tổ chức, chưa bảo đảm về chất lượng.

Thực tế, quá trình làm cũng còn tình trạng nể nang, ngại đụng chạm, thiếu đồng bộ, nhất là thiếu nhất quán về một mô hình tổng thể của hệ thống chính trị, nhất là mô hình tổ chức chính quyền nhà nước, mô hình hệ thống công vụ.

So sánh với các lần thực hiện cải cách hành chính nhà nước trước đây, có thể thấy, chưa lần nào chúng ta đặt ra mức độ triển khai quyết liệt, sâu sắc với quy mô rộng lớn như lần này.

Việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị lần này thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng và Nhà nước ta, đặc biệt là đang được sự ủng hộ, nhất trí cao của Nhân dân, trong đó có giới trí thức, các nhà khoa học. Đây thực sự là một cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy trong toàn hệ thống chính trị.

Trong công cuộc tinh gọn bộ máy, một công việc hết sức quan trọng đó là thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Chúng ta sẽ bỏ cấp trung gian, phân cấp mạnh mẽ, phân quyền triệt để hơn cho chính quyền cơ sở.

Như vậy, chính quyền các cấp đều bình đẳng trước pháp luật, tự chủ quyết định các công việc thuộc thẩm quyền, chức năng được giao theo đúng Hiến pháp và pháp luật. Điều này đòi hỏi hệ thống pháp luật cần được sửa đổi toàn diện, đồng bộ.

Cùng với đó, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ các cấp, đặc biệt là cán bộ cấp cơ sở, đòi hỏi phải được nâng lên cả về tri thức, kỹ năng với thái độ phục vụ nhân dân hoàn toàn mới, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước hiện nay.

Các lần sáp nhập tỉnh trước đây, chúng ta làm chưa thật sự khoa học và chưa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước. Tuy nhiên, việc sắp xếp và điều chỉnh các đơn vị hành chính cấp tỉnh là vấn đề lớn và cần được xem xét cẩn trọng dựa trên nhiều tiêu chí và điều kiện cụ thể.

Cùng với đó, số lượng tỉnh sau sắp xếp còn bao nhiêu là hợp lý cần được cân nhắc kỹ lưỡng, trong đó cần tính toán đến các yếu tố dân cư, điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa, địa lý và không nhất thiết phải chia tách các tỉnh, thành bằng nhau. Sắp xếp lại một số đơn vị cấp tỉnh cũng nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội và tăng cường liên kết vùng, chứ không đơn thuần chỉ nhằm giảm đầu mối một cách cơ học.

Với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu nghiên cứu định hướng thực hiện tại Kết luận số 127-NQ/TW cũng là xu hướng chung của nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các nước phát triển.

"Có thể thấy, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mà Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu nghiên cứu, đề xuất thực hiện là rất triệt để, có tính cách mạng, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, đúng với nguyện vọng của Nhân dân, trong đó có các nhà khoa học.

Do đó, việc thực hiện cần được tiến hành chặt chẽ với quyết tâm cao và theo từng bước cụ thể, gồm sắp xếp, vận hành và phát huy hiệu quả của bộ máy mới", TS Phạm Thị Hoa nhấn mạnh.