Huyền tích đền Đông Cuông

Theo nhiều tài liệu, đền Đông Cuông thờ chính Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn trong tục thờ Mẫu Tam phủ của người Việt. Đây là khởi nguồn của tục thờ Mẫu Thượng Ngàn.

Theo truyền thuyết thì Mẫu là con gái của Sơn Tinh (tức Tản Viên Sơn Thánh) cùng công chúa Mỵ Nương, tên là La Bình. Khi Tản Viên và Mỵ Nương theo lệnh của Ngọc Hoàng Thượng đế về trời, trở thành hai vị thánh bất tử, thì Ngài cũng phong La Bình là công chúa Thượng Ngàn, thay cha đảm nhận công việc dưới trần, trông coi tất cả 81 cửa rừng, núi non, hang động, trung du, đồi bãi trập trùng của nước Nam ta.

Mẫu đã âm phù các triều đại phong kiến trong kháng chiến vệ quốc. Lịch sử nước Việt các thời đã từng ghi lại các chiến công âm phù lừng lẫy của Mẫu như: âm phù tướng sĩ của nhà Lý đánh quân Tống, tướng sĩ nhà Trần đánh quân Nguyên Mông, che chở nghĩa quân Lam Sơn lúc khó khăn… Sau khi lên ngôi, vua phong bà là Lê Mại đại vương diệu tín thiền sư. Nhân dân tôn xưng bà là Chúa Thượng ngàn, Mẫu Thượng ngàn, Đệ tứ nhạc sơn thánh mẫu.

Đền Đông Cuông hàm chứa những giá trị to lớn về khoa học, phong thủy, bác học cổ xưa. Ngôi đền nằm dưới những tán lá sum suê của cây đa cổ thụ. Cửa đền hướng ra sông Hồng, xung quanh là bãi bồi phù sa màu mỡ.

Đền Đông Cuông thờ chính Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn

Hằng năm, vào tháng Giêng, nơi đây diễn ra Lễ hội đền Đông Cuông với nhiều nghi thức, tín ngưỡng đặc sắc. Hàng trăm năm qua, Lễ hội đền Đông Cuông đã trở thành sinh hoạt văn hóa dân gian truyền thống, có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa, tâm linh của cộng đồng các dân tộc là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng các dân tộc.

Với giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học tiêu biểu, ngày 16/1/2023, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết định ghi danh di sản văn hóa phi vật thể Lễ hội đền Đông Cuông vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Khuôn viên Đền quanh năm xanh mát

Để phát huy và bảo tồn giá trị di sản phi vật thể này, huyện Văn Yên đã 3 lần tổ chức rất thành công Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn. Festival là dịp để huyện Văn Yên tiếp tục quảng bá tiềm năng, thế mạnh về phát triển du lịch, trọng tâm là quảng bá về di tích lịch sử Quốc gia Đền Đông Cuông đến với du khách thập phương, từng bước hình thành chuỗi liên kết phát triển du lịch tâm linh gắn với các loại hình du lịch khác trên địa bàn huyện Văn Yên.

Cửa chính đền hướng ra sông Hồng

Điều này góp phần nâng giá trị của Di tích lịch sử, văn hóa quốc gia đền Đông Cuông và Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia Lễ hội đền Đông Cuông; thu hút du khách trong và ngoài nước đến điểm du lịch tâm linh này, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương phát triển.