Già hóa dân số nhanh, đại biểu Quốc hội nói về “nền kinh tế tóc bạc”

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, ngày 10/11, trong phiên thảo luận ở hội trường về dự án Luật Dân số, nhiều đại biểu cho ý kiến về chính sách thích ứng với già hoá dân số. Đây là vấn đề cấp bách trong bối cảnh Việt Nam đang là một trong các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới hiện nay.

Đại biểu Trần Thị Hiền (đoàn Ninh Bình) nhận định, già hóa dân số là vấn đề cấp thiết đối với công tác dân số hiện nay.

Theo khuyến nghị của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), một trong những biện pháp cần ưu tiên để thích ứng và tận dụng cơ hội già hóa dân số là phải đảm bảo vấn đề già hóa và nhu cầu của người cao tuổi được tính đến trong các chính sách phát triển cấp quốc gia.

Đại biểu Trần Thị Hiền (đoàn Ninh Bình).

Đại biểu nêu thực trạng, tốc độ dân số cao tuổi của Việt Nam tăng bình quân hơn 4%/năm. Giai đoạn 2019 - 2021, mỗi năm Việt Nam tăng thêm khoảng 600.000 người cao tuổi. Chỉ số già hóa ở nước ta tăng rất nhanh, từ 35,5 vào năm 2019 lên 53,1 vào năm 2021.

Qua nghiên cứu, đại biểu cho biết, hiện tại, nhiều nước như Nhật Bản đang ứng phó với tình trạng dân số “siêu già” bằng cách chuyển các trường học không còn học sinh thành các cơ sở dưỡng lão.

Trong khi đó, Việt Nam đang tính đến chủ trương ưu tiên dành các trụ sở cơ quan sau sắp xếp cho việc phát triển cơ sở giáo dục, cơ sở y tế.

Với tốc độ già hóa nhanh chóng như thực trạng đã nêu, đại biểu Hiền nhận định, đây là lúc nước ta cần nghĩ trước, đi trước trong việc thiết lập chính sách ưu tiên để thúc đẩy phát triển các cơ sở dưỡng lão, cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. Việc này sẽ tăng tính sẵn có của dịch vụ dành cho người cao tuổi ngay tại cộng đồng, tạo nền tảng cho “nền kinh tế tóc bạc” tại Việt Nam.

“Tổng Bí thư Tô Lâm từng gợi ý rất thiết thực và nhân văn về mô hình chăm sóc bán trú cho người cao tuổi tại cộng đồng, đây cũng là cách làm rất hiệu quả và phổ biến tại Nhật Bản” đại biểu Trần Thị Hiền nhấn mạnh.

Về cụ thể hóa chính sách khuyến khích xã hội hóa, đại biểu Hiền cho rằng, mặc dù dự thảo luật đã quy định về biện pháp tổ chức các hình thức mô hình chăm sóc người cao tuổi tại nhà, tại cộng đồng, nhưng theo đại biểu, quy định như hiện nay vẫn chưa rõ nội hàm chính sách.

Năm 2010, Luật Người cao tuổi đã quy định Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở chăm sóc người cao tuổi. Nhưng trên thực tiễn, việc xã hội hóa phát triển các cơ sở dưỡng lão, chăm sóc người cao tuổi rất khó khăn. Số lượng cơ sở rất ít, chủ yếu là các dịch vụ chi phí cao (vài chục triệu đồng/tháng). Nguyễn nhân cơ bản là do gặp khó khăn trong việc tiếp cận đất đai, mặt bằng và nhân lực chuyên môn.

Do đó, đại biểu đề nghị cần chỉnh lý bổ sung, cụ thể hóa quy định về hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, theo hướng quy định cụ thể hơn về chính sách khuyến khích, ưu tiên về tiếp cận đất đai và ưu đãi về thuế đối với hoạt động đầu tư phát triển trên cơ sở chăm sóc người cao tuổi và các hình thức chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng.

Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho lao động Việt Nam đã đi làm việc ở nước ngoài trong các lĩnh vực điều dưỡng, chăm sóc người cao tuổi. Khi hết thời hạn hợp đồng làm việc ở nước ngoài, họ có thể thuận lợi phát huy kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm chuyên môn để tiếp tục phát triển nghề nghiệp tại Việt Nam.

Theo đại biểu Hiền, đây là bước chuẩn bị chủ động và rất cần thiết để tăng tính sẵn có về cơ sở hạ tầng, về nguồn nhân lực phục vụ thiết thực cho tương lai già hóa của Việt Nam.