Để người Hà Nội có trách nhiệm vun đắp, xây dựng văn hóa Thăng Long...

Vốn quý, kho tàng của Hà Nội

Theo PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, Thủ đô đang sở hữu kho tàng vô giá về mặt văn hóa, lịch sử, kiến trúc, ẩm thực... "Có thể nói, Hà Nội có tiềm năng và tính khả thi cho sự phát triển của một số sản phẩm, dịch vụ công nghiệp nguồn lực văn hóa mạnh mẽ, đa dạng", PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ nhấn mạnh.

PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội

Thực tế, Hà Nội có "hệ thống di sản, di tích lịch sử, văn hóa đồ sộ và lớn nhất cả nước với 6.489 di tích, có 1.350 làng nghề thủ công; 42 bảo tàng; 48 trường đại học; 18 nhà hát; 43 rạp chiếu phim.

Không những thế, thành phố còn lưu giữ dấu ấn của 36 phố phường, một trung tâm kinh tế văn hóa với những sản phẩm ẩm thực phong phú cùng với những dấu ấn kiến trúc thời Pháp thuộc.

Một thế mạnh khác của Hà Nội là dân số trẻ, trên 51,7%; nơi tập trung nhiều nhà khoa học đầu ngành, có số lượng giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ đang làm việc đông đảo tại Hà Nội, chiếm hơn 65% tổng số các nhà khoa học trong cả nước.

Hà Nội sở hữu kho tàng về văn hóa

Hà Nội còn là nơi hội tụ nhiều nghệ nhân giỏi, thợ lành nghề, dân trí có trình độ tương đối cao, có đông đảo trong cộng đồng dân cư, năng động trong hoạt động sáng tạo, có đội ngũ văn nghệ sĩ với uy tín cao trong nước và quốc tế.

PGS.TS Nguyễn Chí Mỳ nêu rõ: "Quan trọng hơn cả, Hà Nội là Thủ đô, trái tim của cả nước, đầu não chính trị hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học và công nghệ, trung tâm kinh tế và giao dịch của cả nước.

Hà Nội có điều kiện để quảng bá hình ảnh của Thủ đô và cả nước ra thế giới. Với lịch sử ngàn năm văn hiến, là Thủ đô anh hùng, thành phố của lương tri và phẩm giá con người, "Thành phố vì hòa bình", "Thành phố sáng tạo",... Hà Nội có vị thế địa - chính trị, địa - kinh tế, địa - văn hóa, tạo cho Hà Nội có điều kiện và nguồn lực lớn để phát triển. Đặc biệt, Hà Nội có nhiều sản phẩm du lịch văn hóa, ẩm thực phong phú đã có tiếng vang và hấp dẫn người dân trong nước mà còn hấp dẫn du khách quốc tế".

Nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội

Cùng chung quan điểm này, nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội) nhận định: "Hà Nội chỉ thực sự là Hà Nội một khi trong quá trình tiến lên vẫn giữ được những nét vàng truyền thống, những giá trị tốt đẹp của Thăng Long. Đó là những nét đẹp về văn hóa. Tôi rất tin tưởng và đánh giá rất cao việc trong nhiều nhiệm kỳ, và cả bây giờ, Hà Nội vẫn xác định phát triển văn hóa là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng với Hà Nội.

Cuộc kiến tạo lớn chưa từng có trong lịch sử ngàn năm Thăng Long - Hà Nội đang diễn ra rất sôi động. Tuy nhiên, ta tiến hành công nghiệp hóa - hiện đại hóa Thủ đô với tốc lực cao sẽ không tránh khỏi tình trạng mất cân đối nhiều mặt. Bên cạnh những thuận lợi, hàng loạt vấn để mới nảy sinh, trong đó đô thị 8.5 triệu người này đang phải tìm cách giải quyết hài hòa bài loán khó: bảo tồn và phát triển.

Trải qua hàng nghìn năm, với biết bao biến động dữ dội và đau lòng qua các triều đại và thời kỳ lịch sử, Hà Nội hôm nay ôm trong lòng mình biết bao di tích, di tích chồng lên di tích. Vì thế, khi xây dựng các công trình, khó tránh khỏi sự động chạm vào di tích trên mặt đất hay dưới lòng đất. Điều quan trọng nhất là phải có quan điểm đúng và cách ứng xử đúng với di tích. Đó là thái độ đối với cả quá khứ, hiện tại và tương lai. Không vì bảo tồn mà cản trở phát triển, không vì phát triển mà xâm hại bảo tồn".

Đồng chí Hồ Quang Lợi phân tích: "Vừa xây dựng, vừa phát triển hạ tầng về văn hóa, cái quan trọng hơn cả là xây dựng con người Hà Nội thanh lịch văn minh. Đây là câu chuyện thường xuyên, liên tục, phải làm bền bỉ. Làm sao để cho văn hóa Thăng Long, Hà Nội ngấm sâu và từng người, từng gia đình, từ ngõ phố. Để tất cả những ai sinh sống tại Hà Nội phải có trách nhiệm sống đẹp, mang phẩm chất của người Thăng Long, Hà Nội.

Điều này đòi hỏi Đảng bộ Hà Nội tiếp tục tập trung phát triển văn hóa, có những chính sách đột phá để phát triển công nghiệp văn hóa. Hiện nay, theo tôi được biết, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Phó Bí thư thường trực Nguyễn Văn Phong, việc phát triển công nghiệp văn hóa tại Hà Nội đang gặt những mùa lúa mới trĩu bông. Khi tôi làm trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, anh Nguyễn Văn Phong đang làm Phó ban. Đó là người mà tôi cảm thấy rất tâm huyết trong việc xây dựng văn hóa. Tôi quan sát và thấy rằng, đồng chí Phó Bí thư Thường trực Thành ủy tham gia trực tiếp, có ý kiến chỉ đạo các hoạt động về văn hóa rất sát sao, sâu sắc. Cũng vì lẽ đó, công cuộc xây dựng văn hóa, con người tại Hà Nội chuyển động tích cực, rất tốt".

Kiến tạo "bệ phóng văn hóa"

PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ cho biết thêm: "Thực hiện Nghị quyết số 33, Hội nghị Trung ương 09, khóa XI, Thành ủy Hà Nội đã xây dựng chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy (khóa XVI) về "Phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, giai đoạn 2016-2020", trong đó đã đề cập tới phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô; đã có Chương trình số 06 về "Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, giai đoạn 2021-2025".

Ban chỉ đạo chương trình đã xây dựng đề án "Phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Đề án đã phân tích vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công nghiệp văn hóa Thủ đô, đánh giá các yếu tố tác động đến phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô và thực trạng phát triển các lĩnh vực của công nghiệp văn hóa Thủ đô.

Quá trình xây dựng công nghiệp văn hóa tại Hà Nội đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ

Trong Nghị quyết đã xác định tập trung đầu tư phát triển một sổ lĩnh vực giầu tiềm năng, lợi thế của Thủ đô như: Du lịch văn hóa; Nghệ thuật biểu diễn; Thủ công mỹ nghệ; Thiết kế; Quảng cáo; Mỹ thuật nhiếp ảnh và triển lãm; Điện ảnh; Thời trang; Âm thực; Phần mềm và các trò chơi giải trí; Truyền hình và phát thanh; Xuất bản... phù hợp với thực tiễn Thủ đô và từng giai đoạn cụ thể.

Trong đó, quan điểm thứ tư đã xác định: "Quá trình phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với hoàn thiện thị trường văn hóa, đảm bảo có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, phát huy cao nhất lợi thế của Thủ đô, đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả liên kết giữa các ngành, các khâu sáng tạo, sản xuất, phổ biến và tiêu dùng; tạo nên những sản phẩm văn hóa mới đặc sắc, hình thành liên kết chuỗi góp phần gia tăng giá trị, sức cạnh tranh, thúc đẩy thị trường xuất khẩu, phát triển và định vị thương hiệu sản phẩm công nghiệp văn hóa Thủ đô ở trong nước, khu vực và trên thế giới; tạo ra cơ hội cống hiến, khả năng tiếp cận, thụ hưởng quá trình sáng tạo văn hóa gắn với phát triển văn hóa sáng tạo, định hướng thị hiếu và nâng cao văn hóa thấm mỹ cho người dân, cộng đồng xã hội".

Nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2025, tập trung phát triển 6 ngành công nghiệp văn hóa, sản phẩm dịch vụ công nghiệp văn hóa có lợi thế và đến năm 2030, duy trì phát triển ổn định bền vững 06 ngành trên 13 ngành công nghiệp văn hóá Thủ đô là: Du lịch văn hóa, Thủ công mỹ nghệ, Nghệ thuật biểu diễn, Thiết kế, Ẩm thực, Phần mềm và trò chơi giải trí.

Thực hiện Nghị quyết 09 - NQ/TU của Thành ủy Hà Nội, ngày 12/08/2022, UBND thành phố đã xây dựng Kế hoạch 217/KH-UBND, trong kế hoạch đã xác định "Ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô là ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển toàn diện, là động lực phát triển các ngành, lĩnh vực khác, là tiền đề để xây dựng Hà Nội có chất lượng cuộc sống cao; phấn đầu đóng góp khoảng 10% GRDP của thành phố vào năm 2045.

Thực tế, Chương trình số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội được ban hành năm 2021, dự kiến 22 danh mục dự án, được cụ thể thành 159 dự án, nhóm dự án với tổng mức đầu tư là 27.383 tỷ đồng. Chương trình đề ra 18 chỉ tiêu, nhóm chỉ tiêu, được cụ thể hóa thành 22 chỉ tiêu.

Trong đó, nhiều chỉ tiêu đã hoàn thành hàng năm như: Tỷ lệ gia đình được công nhận và giữ vững danh hiệu Gia đình văn hóa; Tỷ lệ Thôn được công nhận và giữ vững danh hiệu Thôn văn hóa; Tỷ lệ Tổ dân phố được công nhận và giữ vững danh hiệu Tổ dân phố văn hóa; Tỷ lệ cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp được công nhận đạt chuẩn văn hoá hàng năm; số di sản được đưa vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia; Nâng cấp xếp hạng di tích quốc gia…

Lễ hội Áo dài tôn vinh vẻ đẹp phụ nữ

Theo Ban chỉ đạo Chương trình 06, Thành ủy Hà Nội đặc biệt quan tâm việc xây dựng người Hà Nội trong quá trình xây dựng và phát triển Thủ đô. Đây được xem là một trong 5 nhiệm vụ chủ yếu của Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ XVII (nhiệm kỳ 2020 - 2025) của Đảng bộ Thành phố đề ra, với các chuẩn mực định hướng cơ bản.

Trong đó, bồi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tư tưởng, đạo đức, lối sống lành mạnh, gương mẫu và tinh thần thượng tôn pháp luật của người Hà Nội được đề cao, là nền tảng quan trọng. Đặc biệt, từ khi Chỉ thị số 30 về "Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh" ban hành ngày 19/2/2024 là sự kế thừa, tiếp nối những chủ trương, chính sách và biện pháp mà Hà Nội đang tiến hành.

Thành phố cụ thể hóa, triển khai thực hiện hiệu quả thông qua Phong trào "Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa", trọng tâm là xây dựng Nông thôn mới, đô thị văn minh, xây dựng Gia đình văn hóa, Thôn văn hóa, Tổ dân phố văn hóa, các cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa, đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, các ngành và thu hút được đông đảo tầng lớp nhân dân hưởng ứng và tham gia. Trong quá trình triển khai thực hiện, đã có nhiều điểm mới, sáng tạo mô hình thiết thực đem lại hiệu quả nổi bật: Xây dựng môi trường văn hóa trong gia đình được triển khai với phương châm: "Xây dựng nhân cách người Việt Nam từ giáo dục, đạo đức, lối sống trong gia đình" và thực hiện hệ giá trị gia đình Việt Nam "Ấm no - Tiến bộ - Hạnh phúc - Văn minh" nhằm tuyên truyền về giá trị truyền thống văn hóa truyền thống, phát huy giá trị tốt đẹp trong gia đình và hỗ trợ xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững, xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh.

Việc xây dựng môi trường văn hóa trong cộng đồng được triển khai cụ thể bằng mô hình xây dựng Thôn văn hóa, Tổ dân phố văn hóa; Xã - Huyện nông thôn mới; Phường, thị trấn đạt văn minh đô thị. Thành phố đã ban hành các bộ tiêu chí đánh giá cụ thể hóa Nghị định 86/NĐ-CP về khung tiêu chuẩn và trình tự, xét tặng danh hiệu văn hóa; Quyết định số 04/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về đánh giá xét công nhận đạt chuẩn đô thị văn minh.