Cần coi doanh nghiệp nhỏ và vừa là “xương sống” của nền kinh tế

Thảo luận tại phiên họp ngày 29/10 trong khuôn khổ kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, đại biểu Trần Văn Tuấn (Phó đoàn Bắc Ninh) đánh giá, trong giai đoạn 2021-2025, bối cảnh thế giới và trong nước có nhiều khó khăn, thách thức, song với sự điều hành linh hoạt, quyết liệt của Chính phủ, dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt khoảng 6,3%.

Ông Tuấn cho rằng, giai đoạn này, đầu tư công, đầu tư tư nhân, thu hút đầu tư FDI và xuất khẩu là những động lực chính thúc đẩy sự tăng trưởng.

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, bên cạnh những kết quả đạt được thì cũng đã và đang bộc lộ những mặt hạn chế, tiềm ẩn những yếu tố có thể dẫn đến tăng trưởng thiếu sự tự chủ và bền vững, dễ bị “đứt gãy” khi một trong các động lực tăng trưởng từ đầu tư công, FDI, xuất khẩu suy yếu; cơ cấu kinh tế mất cân đối do khu vực kinh tế tư nhân trong nước chưa phát triển tương xứng.

Đại biểu Trần Văn Tuấn (Phó đoàn Bắc Ninh).

Cụ thể, trong giai đoạn 2021-2025, hiệu quả đầu tư công còn có mặt hạn chế, chưa tương xứng với nguồn lực bỏ ra, thể hiện ở chỉ số ICOR (chi phí vốn để tăng thêm 1 đơn vị GDP) vẫn còn cao (6,4%), chưa có nhiều cải thiện so với giai đoạn trước; một số dự án vẫn gặp khó khăn về tiến độ, đội vốn, đặc biệt do vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng….

Đồng thời, tăng trưởng FDI trong lĩnh vực công nghệ cao chưa đạt mức kỳ vọng (chủ yếu gia công, lắp ráp, sử dụng linh kiện nhập khẩu). Liên kết giữa doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp nội địa còn yếu; giá trị gia tăng tại Việt Nam thấp; chuỗi cung ứng nội địa chưa phát triển; chuyển giao công nghệ hạn chế, nhất là công nghệ cao…

Đặc biệt, khi FDI chiếm tỷ trọng lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất tự chủ, bởi các nhà đầu tư có thể rút vốn hoặc chuyển hướng đầu tư bất cứ lúc nào; rồi rủi ro khi doanh nghiệp FDI có hành vi chuyển giá, trốn thuế…

Cùng đó, chất lượng và giá trị gia tăng của hàng hoá xuất khẩu còn thấp, chưa tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, phụ thuộc nhiều thị trường bên ngoài, tiềm ẩn nguy cơ nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những biến động kinh tế, chính trị trong khu vực và thế giới (như cạnh tranh thương mại, biến động giá nguyên liệu, thay đổi chính sách của các nước nhập khẩu)…

Theo ông Tuấn, khi xuất khẩu vẫn phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI (năm 2024, giá trị kim ngạch xuất khẩu từ khu vực FDI chiếm tỷ trọng 71,7%), tiềm ẩn nguy cơ khi có biến động (như suy giảm đơn hàng, dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu…) tăng trưởng xuất khẩu và GDP của Việt Nam sẽ suy giảm.

Trong khi đó, kinh tế tư nhân - vốn là động lực dài hạn cho sự phát triển lại đang phải đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm, chưa có sự bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh.

Vì vậy, theo đại biểu Trần Văn Tuấn, trong giai đoạn tới, bên cạnh việc tiếp tục phát huy những động lực tăng trưởng từ đầu tư công, thu hút đầu tư FDI và xuất khẩu; chúng ta cần nhanh chóng hiện thực hoá những quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Qua đó tạo động lực mạnh mẽ hơn từ khu vực kinh tế tư nhân, nhất là từ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, để thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và bền vững.

Đặc biệt, ông Tuấn kiến nghị cần chú trọng tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, với những cơ chế, chính sách đột phá, tạo môi trường thông thoáng, minh bạch, khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển (nhất là về: đất đai, hạ tầng, đầu tư, tài chính, tín dụng, thủ tục hành chính, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đào tạo nhân lực…).

Cụ thể, cần khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017, nhằm khắc phục một số bất cập đã bộc lộ sau hơn 7 năm triển khai thực hiện (như tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa còn chung chung; chưa rõ chính sách hỗ trợ chuyên biệt về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế; chưa có ưu tiên rõ ràng đối với nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…). Qua đó tạo sự đột phá về phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong giai đoạn tới.

Theo đại biểu Trần Văn Tuấn, cùng với việc xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia thì cũng cần coi doanh nghiệp nhỏ và vừa là “xương sống” của nền kinh tế.