Việt Nam nghiên cứu cơ chế cho phép bán khống chứng khoán

Bộ Tài chính vừa ban hành Quyết định số 3761/QĐ-BTC về kế hoạch chi tiết triển khai Đề án “Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam”, nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa thị trường chứng khoán Việt Nam từ nhóm “cận biên” lên “mới nổi”.

Đây là bước đi cụ thể hóa chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 2014/QĐ-TTg, thể hiện quyết tâm chính trị cao của Chính phủ và Bộ Tài chính trong việc thúc đẩy thị trường tài chính phát triển minh bạch, hiện đại và tiệm cận thông lệ quốc tế.

Theo quyết định này, Bộ Tài chính xác định rõ các nhiệm vụ, giải pháp, đầu mối thực hiện và thời hạn cụ thể cho từng đơn vị, nhằm tháo gỡ các rào cản kỹ thuật mà các tổ chức xếp hạng như FTSE Russell và MSCI đang xem xét.

Ảnh minh họa.

Trong đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là cơ quan đầu mối, chịu trách nhiệm theo dõi, đôn đốc và tổng hợp kết quả thực hiện, đồng thời phối hợp với Ngân hàng Nhà nước tháo gỡ các vướng mắc về thanh toán, lưu ký và pháp lý, hỗ trợ nhà đầu tư nước ngoài và thúc đẩy hoạt động xúc tiến đầu tư, truyền thông về chủ trương nâng hạng.

Cục Đầu tư nước ngoài được giao rà soát danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đề xuất mở rộng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài ở các lĩnh vực phù hợp, qua đó tạo điều kiện thu hút dòng vốn quốc tế.

Các Sở Giao dịch chứng khoán và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán (VSDC) tập trung nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, bảo đảm hệ thống giao dịch, lưu ký và thanh toán vận hành thông suốt, an toàn, đáp ứng yêu cầu của một thị trường mới nổi.

Kế hoạch chia thành 2 giai đoạn với định hướng rõ ràng. Trong giai đoạn 2025-2027, trọng tâm là tháo gỡ những rào cản lớn nhất hiện nay, như yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding) – yếu tố được xem là trở ngại lớn trong quá trình nâng hạng.

Đồng thời, Bộ Tài chính tập trung vào các nhiệm vụ minh bạch tỷ lệ sở hữu nước ngoài, triển khai tài khoản giao dịch tổng (OTA) và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, nhằm giúp hoạt động giao dịch diễn ra thuận lợi, an toàn và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

Bước sang giai đoạn 2026-2030, Bộ Tài chính đặt mục tiêu tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, mở rộng không gian cho nhà đầu tư nước ngoài thông qua việc rà soát, sửa đổi các quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài (FOL), phát triển công ty bù trừ trung tâm (CCP), đồng thời từng bước triển khai các sản phẩm và cơ chế giao dịch hiện đại như cho vay, cho vay chứng khoán, bán khống có kiểm soát, chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR) và trái phiếu xanh.

Trong nhóm các giải pháp kỹ thuật hướng tới chuẩn mực quốc tế, việc nghiên cứu triển khai cơ chế bán khống có kiểm soát được xem là một bước tiến quan trọng. Bộ Tài chính giao Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phối hợp với VSDC và các Sở Giao dịch chứng khoán triển khai nghiệp vụ vay và cho vay chứng khoán, bán khống có kiểm soát thông qua cơ chế giao dịch chứng khoán chờ về và giao dịch trong ngày (T0), với thời hạn hoàn thành trong giai đoạn 2026-2028.

Theo ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên VSDC, các cơ quan quản lý đang xây dựng hệ thống bù trừ đối tác trung tâm (CCP) và nâng cấp hệ thống KRX, nhằm tạo nền tảng kỹ thuật cho việc đưa vào vận hành các sản phẩm mới như giao dịch T0 và bán khống chứng khoán, song song với việc kiểm soát rủi ro chặt chẽ, bảo đảm an toàn hệ thống và tính ổn định của thị trường.

Song song với việc phát triển các sản phẩm mới, Bộ Tài chính cũng đẩy mạnh áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) đối với các doanh nghiệp niêm yết, qua đó nâng cao tính minh bạch và độ tin cậy của báo cáo tài chính – yếu tố then chốt trong đánh giá xếp hạng thị trường.

Kế hoạch cũng nhấn mạnh yêu cầu phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để tháo gỡ các vướng mắc trong quản lý dòng tiền của nhà đầu tư nước ngoài, hướng tới cơ chế giao dịch linh hoạt hơn, không yêu cầu ký quỹ trước khi đặt lệnh, đồng thời bảo đảm ổn định thị trường ngoại hối và dòng vốn đầu tư gián tiếp.

Việc ban hành kế hoạch chi tiết triển khai Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán là một bước đi chiến lược của Bộ Tài chính, thể hiện sự chủ động, nhất quán trong việc cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Khi các nhiệm vụ trong kế hoạch được triển khai đồng bộ và hiệu quả, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để kỳ vọng vào một bước tiến mới trong quá trình hội nhập tài chính quốc tế, góp phần thu hút dòng vốn ngoại và khẳng định vị thế ngày càng cao của thị trường chứng khoán Việt Nam trên bản đồ khu vực và thế giới.