Vẫn còn số lượng lớn hàng lậu, hàng cấm “tuồn” qua đường bưu chính

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, năm 2024, tổng sản lượng bưu gửi toàn thị trường đạt hơn 3,3 tỷ bưu gửi, trong đó, bưu gửi là gói, kiện hàng hóa chiếm hơn 90%. Sự tăng trưởng nhanh về sản lượng bưu gửi cũng kéo theo các vấn đề về an toàn, an ninh bưu chính.

Thực tế cho thấy, các đối tượng xấu đã lợi dụng mạng lưới chuyển phát do các doanh nghiệp bưu chính cung ứng để vận chuyển vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, ma túy và các vật, chất cấm gửi khác, gây nhiều bất cập đối với công tác bảo đảm an toàn, an ninh dịch vụ bưu chính và quyền lợi của người sử dụng.

Luật Bưu chính được thông qua ngày 17/6/2010 tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XII, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2011.

Sau 15 năm áp dụng, Luật Bưu chính và các văn bản hướng dẫn đã tạo hành lang pháp lý, là nền móng để tạo dựng thị trường bưu chính ngày hôm nay, góp phần thúc đẩy cạnh tranh, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia thị trường bưu chính.

Ảnh minh họa.

Sau 15 năm thực thi, Luật Bưu chính đã bộc lộ một số nội dung không còn phù hợp, cần được điều chỉnh để giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác thực thi cũng như đáp ứng xu thế phát triển mới.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, hướng tới bưu chính trở thành một ngành dịch vụ thiết yếu cho xã hội, mở rộng không gian hoạt động, với quy mô tăng trưởng gấp 3 - 4 lần trong 10 năm tới, việc sửa đổi, bổ sung Luật Bưu chính 2010 là thực sự cần thiết và có ý nghĩa cả về kinh tế, chính trị, quốc phòng - an ninh.

Dự thảo Luật Bưu chính (thay thế) quy định về hoạt động bưu chính; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong hoạt động bưu chính và quản lý nhà nước về hoạt động bưu chính. Áp dụng đối với tổ chức, cá nhân thực hiện, tham gia thực hiện hoạt động bưu chính tại Việt Nam.

Dự thảo luật đề xuất hoàn thiện quy định về công tác bảo đảm an toàn, an ninh bưu chính nhằm giảm thiểu nguy cơ mất an toàn, an ninh bưu chính; giúp doanh nghiệp bưu chính chủ động phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn việc lợi dụng mạng lưới bưu chính để vận chuyển hàng cấm và hàng nguy hiểm. Phân định rõ trách nhiệm các cơ quan, tổ chức, cá nhân khi xảy ra vụ việc mất an toàn, an ninh bưu chính.

Cơ quan soạn thảo đề xuất bổ sung các nghĩa vụ của doanh nghiệp bưu chính: Định danh người sử dụng dịch vụ bưu chính và lưu trữ thông tin định danh người gửi, thông tin bưu gửi để có thể truy xuất phục vụ công tác xác minh khi có yêu cầu của cơ quan công an; trang bị hệ thống camera giám sát tại các điểm phục vụ bưu chính và kho trung chuyển của doanh nghiệp, ghi lại đầy đủ hình ảnh người gửi, người nhận, nhân viên bưu chính cũng như quá trình tiếp nhận, số lượng, chủng loại hàng hóa để phục vụ công tác kiểm tra, điều tra khi có vụ việc phát sinh.

Đồng thời bảo đảm an toàn thông tin theo theo pháp luật về an toàn, an ninh mạng; bổ sung nghĩa vụ định danh của người gửi khi gửi hàng; bổ sung trách nhiệm của Bộ Công an quy định chi tiết về bảo đảm an ninh bưu chính.

Quy định này nhằm có công cụ pháp lý rõ ràng để phòng ngừa - phát hiện - xử lý hành vi lợi dụng bưu chính vận chuyển hàng cấm, hàng nguy hiểm; phân định rõ trách nhiệm giữa doanh nghiệp bưu chính, người gửi và cơ quan chức năng, giúp rút ngắn thời gian điều tra, xử lý vi phạm. Hình thành cơ sở dữ liệu phục vụ giám sát, truy vết, góp phần bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.

Bên cạnh đó, quy định cũng nhằm tăng cường hiệu quả phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm như việc bổ sung các quy định như định danh người gửi, lưu trữ dữ liệu và kiểm soát chặt chẽ bưu gửi.

Đối với người dân, các quy định mới giúp nâng cao mức độ an toàn khi gửi và nhận bưu gửi, giảm nguy cơ người dân bị ảnh hưởng bởi hàng cấm, hàng nguy hiểm; đồng thời tăng niềm tin của người dân vào dịch vụ bưu chính và hậu cần cho thương mại điện tử, bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng dịch vụ.

Đối với doanh nghiệp bưu chính, khi doanh nghiệp bưu chính thực hiện các biện pháp định danh, đồng kiểm và giám sát theo quy định, khả năng bị lợi dụng để vận chuyển hàng cấm sẽ giảm mạnh. Điều này giúp doanh nghiệp bưu chính bảo vệ uy tín, yên tâm đầu tư mở rộng dịch vụ, nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm thiểu rủi ro pháp lý và vận hành cho doanh nghiệp.

Dự thảo Luật Bưu chính (thay thế) cũng bổ sung các quy định về chuyển đổi xanh, chuyển đổi số trong bưu chính, các mô hình thử nghiệm công nghệ mới trong bưu chính, dịch vụ bưu chính phục vụ thương mại điện tử nhằm đảm bảo hoạt động vận chuyển, giao nhận hàng hóa thông qua các kênh kỹ thuật số, thông qua nền tảng thương mại điện tử, xuyên biên giới được kiểm soát minh bạch, tuân thủ pháp luật, đồng thời tạo thuận lợi cho luồng hàng hóa và dữ liệu thương mại số.

Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp bưu chính trong chuỗi cung ứng xuyên biên giới, đặc biệt là ở khâu gom hàng, hoàn tất đơn hàng, thông quan và truy xuất nguồn gốc. Bổ sung quy định về bưu chính xanh, thử nghiệm công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới trong bưu chính.

Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về thu thập, kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các doanh nghiệp bưu chính, thương mại điện tử, nhất là thương mại điện tử xuyên biên giới; bổ sung quy định quản lý doanh nghiệp kinh doanh hoạt động bưu chính trên các kênh kỹ thuật số, nền tảng số, nền tảng thương mại điện tử phải có các biện pháp bảo đảm kỹ thuật đáp ứng cung cấp dịch vụ bưu chính mới; bổ sung quy định quản lý doanh nghiệp kinh doanh hoạt động bưu chính số, tự động hóa một phần hoặc toàn phần phải thực hiện các quy định về cấp phép, giá cước, chất lượng, đảm bảo an ninh bưu chính, báo cáo thống kê… theo quy định của pháp luật hiện hành về bưu chính.