Thiết lập cơ chế tái giám sát để tránh việc “giám sát xong rồi để đó”

Chiều 21/10, thảo luận tại tổ về dự thảo báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội, đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) nhận thấy, về công tác lập pháp, báo cáo đã nêu đầy đủ số lượng, tiến độ, chất lượng các dự án luật được ban hành.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần đánh giá sâu hơn tác động thực tiễn của một số đạo luật quan trọng như: Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), gắn với việc triển khai mô hình chính quyền đô thị, tinh gọn bộ máy, phân cấp, phân quyền mạnh hơn; Luật Đầu tư công và Luật Đấu thầu (sửa đổi), với tác động đến hiệu quả giải ngân và chất lượng đầu tư hạ tầng; Luật Giao dịch điện tử, Luật Công nghiệp công nghệ số, liên quan đến chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.

Nữ đại biểu đề nghị trong báo cáo cần nêu rõ kết quả rà soát, xử lý các mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập trong hệ thống pháp luật; phân định trách nhiệm giữa các cơ quan trong quy trình lập pháp và xây dựng lộ trình sửa đổi, hợp nhất các văn bản liên quan để bảo đảm tính thống nhất, khả thi.

Đồng thời, cần đánh giá hiệu quả công tác lấy ý kiến Nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học trong quá trình xây dựng luật, đây là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng lập pháp trong nhiệm kỳ tới.

Bên cạnh đó, báo cáo cần bổ sung số liệu cụ thể về tỷ lệ các nghị quyết giám sát đã được Chính phủ, bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện đầy đủ; chỉ rõ những nội dung còn chậm khắc phục, nguyên nhân và trách nhiệm.

Đại biểu Ma Thị Thúy đề nghị thiết lập cơ chế giám sát thường xuyên và tái giám sát đối với các kết luận, nghị quyết giám sát, tránh tình trạng “giám sát xong rồi để đó”. Quốc hội có thể xây dựng cơ sở dữ liệu số theo dõi việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, giúp đại biểu, cử tri và các cơ quan hữu quan dễ dàng tra cứu, cập nhật tiến độ, bảo đảm tính công khai, minh bạch.

Đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang).

Cùng với đó, để đáp ứng yêu cầu của thời đại số, đại biểu Ma Thị Thúy cho rằng, cần hoàn thiện hạ tầng dữ liệu, bảo đảm an toàn, bảo mật, đồng thời kết nối đồng bộ với các hệ thống điều hành của Chính phủ, các địa phương.

Cùng với đó là cần nâng cao chất lượng thảo luận, tranh luận tại hội trường và tổ, phát huy vai trò chủ động của đại biểu trong việc đề xuất sáng kiến lập pháp, kiến nghị giám sát. Đại biểu cũng đề nghị báo cáo tổng kết phân tích rõ những đổi mới về quy trình, thời gian kỳ họp, hình thức biểu quyết, lấy ý kiến… để rút ra bài học kinh nghiệm cho khóa sau.

Đại biểu Bế Minh Đức (đoàn Cao Bằng) thì nhấn mạnh, Quốc hội khóa XV là một nhiệm kỳ đặc biệt, hoạt động trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều thử thách, dịch bệnh toàn cầu phức tạp, thiên tai, biến đổi khí hậu khốc liệt, cục diện chính trị - kinh tế thế giới biến động khó lường; khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần so với các nhiệm kỳ trước, nhiều vấn đề hệ trọng, nhiều nội dung mới, phức tạp, chưa từng có tiền lệ.

Trong bối cảnh này, Quốc hội đã phát huy mạnh mẽ vai trò trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật, xác định “công tác lập pháp là đột phá của đột phá”, giữ vai trò “đi trước một bước về thể chế”, phản ứng kịp thời với những tình huống mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống.

“Công tác lập pháp nhiệm kỳ khóa XV có một dấu ấn chưa từng có tiền lệ, khi Nghị quyết số 30 của Quốc hội đã trao quyền cho Chính phủ ban hành văn bản quy định pháp luật chưa điều chỉnh để linh hoạt ứng phó trong trường hợp đặc biệt. Tại kỳ họp bất thường, Quốc hội đã ban hành những nghị quyết lịch sử về phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia”, đại biểu Bế Minh Đức khẳng định.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại phiên thảo luận tổ.

Đánh giá cao công tác giám sát của Quốc hội cũng có nhiều đổi mới, đại biểu Bế Minh Đức cho rằng, nhiệm kỳ khóa XV Quốc hội đã nhiều lần triển khai giám sát khi đang thực hiện nghị quyết, luật, giám sát từ quá trình triển khai để có đánh giá, điều chỉnh kịp thời những nội dung không còn phù hợp với thực tiễn (thay vì sắp kết thúc hoặc đã kết thúc thực hiện mới tiến hành giám sát).

Nêu ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV toát lên tinh thần đổi mới mạnh mẽ. Chính những lúc khó khăn nhất, cả hệ thống chính trị đã cùng bàn giải pháp, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, xuất phát từ đại dịch COVID-19.

Theo ông Hải, Quốc hội đã kịp thời ban hành cơ chế, chính sách đặc biệt, đặc thù, tạo điều kiện để Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương ứng phó linh hoạt, kịp thời với tình hình thực tế. Ngay sau đó, Quốc hội chủ động đề xuất và ban hành chính sách để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, khơi thông các nguồn lực, phục vụ phát triển đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, một trong những thay đổi mà nhiều đại biểu đề cập là nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã thay đổi tư duy về xây dựng pháp luật.

“Nếu luật càng quy định chi tiết thì sẽ không theo kịp với thực tiễn, những vấn đề phát sinh. Vì vậy, theo quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, luật chỉ quy định những vấn đề chung nhất, những vấn đề cốt lõi, mang tính nguyên tắc, những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn những vấn đề chi tiết và tổ chức thực hiện thì quy định ở các văn bản dưới luật”, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết.

Nhấn mạnh tinh thần đổi mới tư duy thứ hai về phân cấp, phân quyền, ông Hải cho rằng, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo hướng giao địa phương chịu trách nhiệm, tăng tính chủ động và trách nhiệm của người đứng đầu, địa phương.

Qua những vấn đề hiện nay tồn tại, phát sinh, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, bài học rút ra là phân cấp, phân quyền phải đi đôi với đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Tất cả những vấn đề vướng mắc, những vấn đề quy định chi tiết thì giao cho Chính phủ hướng dẫn thực hiện.

Ông Hải cũng khẳng định, Quốc hội khóa XV đã đổi mới theo thực tiễn nhu cầu của cuộc sống, đổi mới ngay từ khâu xây dựng chủ trương của Đảng thành các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời rút ra những bài học, từ đó nhìn rõ hướng khắc phục để tiếp tục kế thừa và phát huy tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.