Sử dụng côn trùng làm thức ăn, bệnh nhân bị ngộ độc nguy kịch

Những món ăn "tử thần" từ côn trùng lạ

Trước đó, BVĐK tỉnh Lạng Sơn tiếp nhận 3 bệnh nhân vào viện trong tình trạng kích thích vật vã, đau nhiều vùng hạ vị và hai bên thắt lưng, nôn ra máu, phồng rộp niêm mạc vùng lưỡi, nước tiểu đỏ, ít.

Trước vào viện 6 giờ, 3 người trên đã ăn từ 4 đến 5 con côn trùng không rõ loại. Sau ăn, người bệnh xuất hiện các dấu hiệu trên và được đưa đi cấp cứu tại bệnh viện.

Nhiều loại công trùng như sâu ban miêu được người dân sử dụng để làm các món ăn "độc, lạ"

Sau khi thực hiện các xét nghiệm, cùng với nhận dạng con côn trùng người nhà bệnh nhân mang đến, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân ngộ độc do ăn sâu ban miêu dẫn đến suy đa tạng.

Ngay lập tức bệnh nhân được xử trí theo phác đồ điều trị ngộ độc của Bộ Y tế, các bác sĩ tại BVĐK tỉnh Lạng Sơn đã hội chẩn trực tiếp với các chuyên gia Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, thống nhất chuyển 3 người bệnh đến Bệnh viện Bạch Mai điều trị tiếp.

Hiện tại, 2 trong 3 bệnh nhân có tiên lượng rất nặng, hiện đang phải lọc máu cấp cứu tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.

Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, vài năm gần đây tiếp nhận hàng chục bệnh nhân bị ngộ độc sâu ban miêu ở mức độ rất nặng, thậm chí đã có nhiều ca tử vong do biến chứng nặng.

Không chỉ riêng với loại sâu ban miên, nhiều món ăn từ côn trùng lạ cũng gây ra các vụ ngộ độc nghiêm trọng. Trong khi đó, nhiều người dân vẫn thích săn lùng các món ăn "độc, lạ" chế biến từ các loại côn trùng, ấu trùng... Thậm chí, không ít người tin vào những kinh nghiệm "đồn thổi" về các chất dinh dưỡng hay tác dụng chữa bệnh của các loại côn trùng.

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, năm nào các địa phương cũng báo cáo các ca ngộ độc các loại côn trùng.

Các dấu hiệu lâm sàng thường gặp trong các vụ ngộ độc do ăn côn trùng là: Buồn nôn, nôn, run tay chân, một số trường hợp nặng nôn nhiều, co giật tay chân, chóng mặt, tăng tiết, cứng hàm, kích thích vật vã, khó thở, ý thức lơ mơ, hôn mê, sẩn ngứa, ban dạng mảng toàn thân... và có thể tử vong.

Biểu hiện lâm sàng với các triệu chứng nhiều hay ít, nhẹ hay nặng tùy theo độc tố trong côn trùng, tổng lượng đã ăn vào và cơ địa người ăn (người già, có uống rượu, phụ nữ có thai, trẻ em... thường bị nặng).

Nguyên nhân các vụ ngộ độc trên là do sử dụng côn trùng đã chết sinh ra độc tố; côn trùng bị nhiễm nấm độc; côn trùng chứa nhựa cây độc như cây Cọc rào, cây Cỏ lào, thầu dầu tía… (chứa nhóm Alcaloit, nhóm Glucozit…) hoặc các chất tiết có độc tố không bị phá hủy ở nhiệt độ chế biến; côn trùng có nhiều protein lạ gây ra dị ứng với những người có cơ địa mẫn cảm để chế biến thức ăn.

Ăn sâu ban miên vì sao lại gây ra ngộ độc

Sâu ban miêu có tên khoa học là Cantharis Vesicatoria còn gọi là manh trùng, ban manh, ban mao. Thực chất, đây là một loại bọ cánh cứng, có màu đen, thân hình nhỏ, chiều dài khoảng 1,5 - 3cm, chiều ngang khoảng 0,4 - 0,6cm, đầu hình tim, có rãnh dọc ở giữa, râu đen hình sợi.

Thân sâu có 11 đốt, giữa đầu và thân có một chỗ thắt lại; Phía trên 2 cánh màu đen có các chấm màu vàng hoặc màu đỏ nhạt hoặc thân màu vàng với các điểm hay các dải ngang màu đen.

Theo các bác sĩ, ngộ độc sâu ban miêu tuy gặp không nhiều nhưng rất nặng nề, tỷ lệ tử vong rất cao. Độc tố của sâu ban miêu có thể gây hủy hoại các tổ chức, cơ quan trong cơ thể, từ dạ dày, ruột cho đến cơ, gan, thận, máu…

Một bệnh nhân bị ngộ độc sâu ban miêu cấp cứu tại Bệnh viện Bạch Mai (Ảnh: BVCC)

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, độc tố của sâu ban miêu là cantharidin, hủy hoại các tổ chức, cơ quan trong cơ thể từ dạ dày, ruột đến cơ, gan, thận máu… Chất độc này không phân hủy ở nhiệt độ cao, do đó không sử dụng sâu ban miêu làm thực phẩm dù chế biến bằng bất kỳ cách nào.

Ngộ độc sâu ban miêu tuy gặp không nhiều nhưng nếu gặp sẽ rất nặng nề, tỉ lệ tử vong cao và gây khó khăn cho hầu hết bác sĩ cấp cứu ban đầu khi tiếp xúc với loại ngộ độc này. Trên thế giới tới nay chưa có phác đồ điều trị hiệu quả ngộ độc sâu ban miêu. Việc điều trị thực tế thay đổi và tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất hiện có cũng như khả năng hồi sức của cơ sở.

Ngoài ra, nếu tiếp xúc với sâu ban miêu và bị chất độc gây bỏng rát, đỏ rộp da hay mắt, người dân cần rửa khu vực bỏng rát bằng nước sạch, chớp mắt liên tục, và nhanh chóng đến ngay bệnh viện để điều trị.

Hiện nay, trên thế giới chưa có phác đồ điều trị hiệu quả, hầu hết các trường hợp ngộ độc sâu ban miêu đều dẫn đến tử vong. Các bác sĩ khuyến cáo, côn trùng có nhiều loài khác nhau, trong đó nhiều loài có chất độc. Trên thực tế, có rất ít loài côn trùng được khoa học chứng minh là an toàn để ăn.

Do vậy, để phòng tránh ngộ độc, bên cạnh một vài dạng sâu đã được biết rõ ràng có thể dùng làm thực phẩm (ví dụ như nhộng tằm) thì người dân tuyệt đối không được sử dụng các loại côn trùng, sâu bọ làm thực phẩm hoặc làm thuốc để tránh các trường hợp đáng tiếc xảy ra.