Nhà đầu tư điện “lướt sóng” để ăn chênh lệch là rất nguy hiểm

Tại Hội nghị công bố điều chỉnh Quy hoạch điện VIII chiều 28/4, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, tiến độ các dự án là yếu tố quyết định đến an ninh năng lượng quốc gia, nên phải áp kỷ luật thép để bảo đảm tiến độ các dự án và bảo đảm hiệu quả đầu tư; điều này đòi hỏi các địa phương phải lựa chọn rất khéo léo nhằm chọn được các nhà đầu tư đủ năng lực.

"Giai đoạn trước tôi thấy rất nhiều chủ đầu tư được chọn, nhưng chọn xong rồi chỉ chờ thời để lướt sóng, ăn chênh lệch. Đây là điều rất nguy hiểm. Trong điều chỉnh Quy hoạch điện VIII lần này, các địa phương, đơn vị cần phải kiểm soát chặt chẽ tiến độ dự án, khi đưa vào quy hoạch khó mấy cũng phải làm, không thể gắn an ninh năng lượng quốc gia vào một vài chủ đầu tư không đảm bảo được yêu cầu", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Người đứng đầu Bộ Công thương đề nghị các địa phương khẩn trương tổ chức thực hiện công tác phê duyệt chủ trương đầu tư, lựa chọn chủ đầu tư các dự án điện theo thẩm quyền và bố trí quỹ đất cho phát triển các công trình điện theo quy định của pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên.

Các địa phương khẩn trương hoàn thành lựa chọn chủ đầu tư các dự án trọng điểm LNG Nghi Sơn, Quỳnh Lập, Cà Ná vào cuối quý II, đầu quý III năm nay; các dự án LNG Hải Phòng, Công Thanh, Vũng Áng 3, Quảng Trạch 3, Hiệp Phước 2 cần khẩn trương hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án và lựa chọn chủ đầu tư muộn nhất là cuối quý III, đầu quý 4/2025 để khẩn trương triển khai thực hiện.

Đồng thời, các địa phương chủ động phối hợp chặt chẽ với các chủ đầu tư thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, di dân, tái định cư cho các dự án nguồn điện, lưới điện theo quy định; tích cực hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư và nhà thầu trong quá trình thi công xây dựng công trình, bảo đảm hoàn thành các dự án điện theo đúng tiến độ đề ra; tiến độ các dự án phải được xem là yếu tố quyết định đến an ninh năng lượng quốc gia.

Bộ trưởng cũng đề nghị các địa phương cần tập trung giải quyết dứt điểm những khó khăn, vướng mắc cho các dự án năng lượng tái tạo theo tinh thần Nghị quyết 233/NQ-CP của Chính phủ; đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát chủ đầu tư thực hiện đúng tiến độ các dự án nguồn và lưới điện trên địa bàn, kịp thời tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện dự án; chủ động đề xuất thay thế các dự án chậm triển khai, chậm tiến độ bằng dự án khác khả thi hơn (kể cả các dự án thuộc danh mục dự kiến đưa vào vận hành giai đoạn 2031-2035) để bảo đảm phương án cung ứng điện theo quy hoạch được duyệt.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, hiện nay, Quy hoạch đã điều chỉnh, bổ sung dư địa phát triển, hành lang pháp lý đã đầy đủ nên việc triển khai Quy hoạch điện VIII thành công hay không phụ thuộc chủ yếu vào nỗ lực của các địa phương và năng lực thực sự của các nhà đầu tư.

Bộ trưởng đề nghị các bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ được phân công tích cực phối hợp với Bộ Công Thương nghiên cứu, để tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật có liên quan, nhất là những cơ chế chính sách liên quan đến các cơ chế tài chính, giá điện (nhìn chung phải vận hành theo cơ chế thị trường).

Theo Bộ trưởng, cần có cơ chế đủ mạnh, đủ sức hấp dẫn để khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng, nhất là năng lượng tái tạo, năng lượng mới phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Bộ trưởng cũng yêu cầu các đơn vị cần tham mưu ban hành và tổ chức thực hiện nghiêm thiết chế về tính kỷ luật, tính tuân thủ trong triển khai thực hiện quy hoạch; thường xuyên kiểm tra, giám sát tình hình triển khai thực hiện các dự án nguồn và lưới điện để kịp thời đề xuất giải pháp bảo đảm tiến độ theo quy hoạch được duyệt; kiên quyết đề xuất thay thế các dự án chậm triển khai, chậm tiến độ theo quy định, quyết không để ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia.

Đặc biệt, Bộ trưởng yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tiếp tục rà soát, điều chỉnh khung giá các loại hình điện năng cho sát với thực tiễn diễn biến của thị trường và đủ sức hấp dẫn với nhà đầu tư.

Theo ông Diên, để thực hiện điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, nhu cầu vốn mỗi năm khoảng 16-18 tỷ USD từ nay đến 2035, sau đó còn cao tới 20 tỷ USD/năm, do đó, ngành điện phải thay đổi về giá điện.

"Người ta bỏ tiền tấn để thu tiền lẻ thì chúng ta phải chia sẻ. Còn sau này khi dự án đi vào hoạt động ổn định rồi, nguồn thu đều đều thì chúng ta có thể điều chỉnh khung giá phù hợp theo yếu tố đầu vào", ông Diên nói.

Ông Nguyễn Hồng Diên cũng dẫn chứng câu chuyện các nhà đầu tư Nhật phản ánh, thậm chí có văn bản gửi Chính phủ về giá của điện sinh khối khi cho rằng, giá thấp không đủ thu hồi vốn trong chu kỳ của dự án năng lượng thông thường.

Theo Bộ trưởng, điện sinh khối và điện rác không chỉ là phát triển điện sạch mà còn giải quyết vấn đề môi trường, do đó, do vậy tất cả các khung giá của các loại hình điện năng hiện nay dù vừa ban hành cũng phải rà soát để sao cho sát diễn biến thị trường theo hướng "nước lên thuyền lên".