Gỡ “nút thắt” cho nhà đầu tư ngoại tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam

Theo Bộ Tài chính, việc hoàn thiện khung pháp lý được đặt ra trong bối cảnh tổ chức xếp hạng FTSE Russell chính thức công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp kể từ ngày 8/10 vừa qua.

Theo FTSE Russell, sau khi công bố nâng hạng, tổ chức sẽ tiếp tục theo dõi, đánh giá các điều kiện tiếp cận thị trường và ghi nhận ý kiến phản hồi của các bên liên quan trước kỳ rà soát vào tháng 3/2026, đặc biệt đối với cơ chế hỗ trợ nhà đầu tư nước ngoài giao dịch thông qua tổ chức môi giới toàn cầu, bảo đảm lộ trình chuyển đổi chính thức có hiệu lực từ ngày 21/9/2026 theo chuẩn mực quốc tế.

Ảnh minh họa.

Thực tiễn triển khai cho thấy, một số quy định hiện hành về giao dịch, công bố thông tin và cơ chế Non pre-funding (NPF) chưa thực sự phù hợp với thông lệ quốc tế, làm gia tăng chi phí tuân thủ, kéo dài quy trình giao dịch và phát sinh rủi ro pháp lý đối với nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các quỹ đầu tư quy mô lớn hoạt động đa thị trường.

Bên cạnh đó, các yêu cầu về mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán trong nước, công bố danh tính nhà đầu tư nước ngoài không thanh toán đúng hạn, cũng như việc hạn chế danh mục cổ phiếu được phép giao dịch theo cơ chế NPF đã bộc lộ những bất cập trong quá trình vận hành, ảnh hưởng đến khả năng mô phỏng chỉ số và quyết định phân bổ vốn của nhà đầu tư quốc tế. Đây cũng là những nội dung được FTSE Russell và cộng đồng nhà đầu tư nước ngoài nhiều lần khuyến nghị Việt Nam cần sớm rà soát, điều chỉnh.

Trong quá trình làm việc với FTSE Russell, Ngân hàng Thế giới, các công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã rà soát toàn diện các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời nghiên cứu kinh nghiệm tại một số thị trường mới nổi có điều kiện tương đồng.

Kết quả cho thấy cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số quy định tại Thông tư số 120/2020/TT-BTC về giao dịch chứng khoán, Thông tư số 121/2020/TT-BTC hướng dẫn hoạt động của công ty chứng khoán và Thông tư số 96/2020/TT-BTC về công bố thông tin, nhằm tháo gỡ các rào cản kỹ thuật, nâng cao mức độ thuận lợi, an toàn và minh bạch cho hoạt động giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài, đáp ứng các tiêu chí nâng hạng và tiệm cận thông lệ quốc tế.

Trên cơ sở các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Luật Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã xây dựng dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung các thông tư nêu trên theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Dự thảo tập trung vào các nội dung trọng tâm: Cho phép nhà đầu tư nước ngoài không phải mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán trong nước mà chỉ cần có tài khoản lưu ký để chuyển lệnh giao dịch thông qua công ty chứng khoán nước ngoài; hoàn thiện cơ chế NPF theo hướng bãi bỏ các hạn chế không còn phù hợp và bổ sung cơ chế xử lý rủi ro thanh toán giữa các công ty chứng khoán; đồng thời điều chỉnh yêu cầu công bố thông tin và quy định rõ trách nhiệm bảo đảm đủ tiền trong thời hạn nhất định đối với giao dịch mua cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức.

Hiện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã đăng tải dự thảo thông tư trên Cổng thông tin điện tử của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Tài chính để lấy ý kiến rộng rãi các đối tượng chịu tác động theo đúng trình tự, thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật, làm cơ sở hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao khả năng tiếp cận thị trường và duy trì vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam sau khi được nâng hạng.