Lăng mộ và đền thờ Tể tướng Nguyễn Công Thái được công nhận là Di tích Quốc gia

Nguyễn Công Thái (1684 - 1758) người làng Kim Lũ tên nôm là làng Lủ, nay thuộc phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Ông là thầy dạy của chúa Trịnh Sâm và là người có công đưa Trịnh Doanh lên ngôi chúa. Không chỉ trải nhiều chức quan, làm Tế tửu Quốc tử giám, ông còn là nhà ngoại giao giành lại lãnh thổ đất nước rơi vào tay nhà Thanh.

Nguyễn Công Thái làm quan 40 năm, tận tụy phục vụ 4 đời vua Lê chúa Trịnh. Dù trong triều hay ngoài nội, ở đâu ông cũng hoàn thành chức phận, lập nhiều chính tích được dân mến chúa yêu.

Làm quan đầu triều, sau đó Nguyễn Công Thái một mực xin về hưu. Ông về Kim Lũ sống cùng dân thôn vui cuộc đời bình dị. Đất lộc điền 100 mẫu vua ban, ông cho con cháu và dân làng cày cấy.

Lăng mộ và đền thờ Tể tướng Nguyễn Công Thái

Thấy thầy Nguyễn Công Thái sống trong cảnh nhà tre nứa tuềnh toàng, chúa Trịnh Sâm muốn làm tặng thầy một ngôi nhà ba gian bằng gỗ tốt nhưng mấy lần ngỏ ý đều bị khước từ.

Chúa Trịnh Sâm bèn nghĩ, thầy còn chưa có từ đường để thờ tổ tiên nên đề nghị cho dựng ba gian nhà tốt. Ngôi từ đường cũng sẽ là nơi thờ thầy khi trăm tuổi. Thấy trò có hiếu, Nguyễn Công Thái đồng ý.

Ngôi từ đường “Nguyễn tướng công từ” khá đặc biệt, gồm 3 gian, 2 dĩ. Cột, đố vách, dui... đều được bằng gỗ lim. Nguyên liệu chính làm vách là rơm ngâm vôi và đất, cát. Từ năm 1789, ngôi nhà được dòng họ Nguyễn lập làm từ đường. Gian giữa thờ Tể tướng Nguyễn Công Thái, gian bên phải thờ dòng trưởng và gian trái thờ ngoại tổ.

Cùng với hai bức hoành phi, trong ngôi nhà cổ còn một tấm bia đá do người con thứ 7 của tể tướng là Nguyễn Huy Tú - Đốc đồng Bình chương sự Lạng Sơn tạc vào đời vua Lê Chiêu Thống năm thứ 3 (1789).

Trước cửa ngôi nhà cổ 3 gian có phương đình. Đó là phương đình làm thời Nguyễn do Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hợp. người cháu đời thứ 4 xây dựng.

Với kiến trúc và ý nghĩa đặc biệt, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã ra Quyết định số 1900/QĐ-BVHTTDL ngày 29/6/2021 về việc xếp hạng Di tích quốc gia đối với Di tích lịch sử Lăng mộ và đền thờ Nguyễn Công Thái, phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội.