Đề xuất đình chỉ người hành nghề y nếu tiết lộ giới tính thai nhi

Chiều 8/10, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Dân số.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, mục đích ban hành Luật Dân số nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ để góp phần thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về dân số và khắc phục các hạn chế, tồn tại; đáp ứng yêu cầu công tác dân số phát triển trong tình hình mới.

Về giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, mất cân bằng giới tính khi sinh hiện vẫn ở mức cao so với ngưỡng cân bằng tự nhiên; chất lượng dân số chưa đáp ứng yêu cầu.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày tờ trình.

Bộ trưởng Bộ Y tế nêu nguyên nhân là công tác truyền thông, vận động nâng cao nhận thức còn nhiều hạn chế; nhiều nơi vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi định kiến giới. Pháp lệnh Dân số 2003 không còn phù hợp với thực tiễn, không đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.

Vì vậy, dự thảo Luật Dân số bổ sung nhiều quy định mới, trong đó khuyến khích hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư có nội dung ngăn chặn hành vi lựa chọn giới tính thai nhi.

Dự thảo luật cũng quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp có yêu cầu y tế; cấm cưỡng bức, khuyến khích hoặc tư vấn phá thai vì giới tính; cấm kỳ thị, phân biệt đối xử trong chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam xuất hiện từ năm 2006, đến nay duy trì ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái (ngưỡng cân bằng tự nhiên là 104-106).

“Nếu không được kiểm soát, tình trạng này có thể gây mất cân đối giới tính trong độ tuổi kết hôn, khiến nhiều nam giới khó lập gia đình, kéo theo hệ lụy xã hội dài hạn”, bà Lan nhận định.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo thẩm tra.

Dự thảo cũng khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư; đồng thời đề xuất quy định đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban đề nghị chỉnh lý theo hướng quy định áp dụng đối với hành vi tác động đến việc lựa chọn giới tính nói chung, không chỉ hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính; bổ sung quy định định kỳ Chính phủ công bố các tỉnh, thành phố mất cân bằng giới tính khi sinh ở mức rất cao, cao và ở mức cân bằng tự nhiên.

Cho ý kiến hoàn thiện dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhận thấy, việc duy trì mức sinh thay thế là một chính sách rất quan trọng. Hiện dự án luật đang đề xuất 3 chính sách cho nội dung này là: Tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai, ưu tiên mua/thuê nhà ở xã hội, và hỗ trợ tài chính khi sinh con.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng, ngoài chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, các chính sách còn lại chủ yếu mang tính chất hỗ trợ ngắn hạn. Do đó, ông đề nghị tiếp tục nghiên cứu để bổ sung các biện pháp có tính tổng thể, căn cơ, toàn diện hơn nhằm hỗ trợ lâu dài, tạo điều kiện thực chất để người dân yên tâm kết hôn và sinh đủ hai con. Qua đó đạt mức sinh thay thế.

Bên cạnh đó, qua tổng kết của Bộ Y tế đã chỉ rõ thực trạng tỉ lệ vô sinh ở nam giới tương đối cao và có xu hướng tăng, trong khi số lượng người được điều trị vô sinh và hỗ trợ sinh sản thành công còn chiếm tỉ lệ thấp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng kiến nghị, nghiên cứu ban hành các biện pháp, chính sách nhằm giảm tỉ lệ phá thai và hỗ trợ về tài chính cho các cặp vợ chồng thực hiện điều trị vô sinh.

Đồng thời, cần quy định đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục, hướng dẫn về định hướng hành vi nhằm hạn chế tình trạng mang thai ngoài ý muốn, cũng như kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động phá thai vì lựa chọn giới tính thai nhi.

Cùng quan tâm đến chính sách duy trì mức sinh thay thế, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận thấy các biện pháp quy định tại dự thảo luật chủ yếu tập trung vào hỗ trợ tài chính.

Trước thực tế xã hội đang đối mặt với hiện tượng không chỉ “ngại sinh, sinh ít”, mà còn “ngại kết hôn, lười kết hôn và không có điều kiện tài chính để kết hôn”, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết nguyên nhân được chỉ ra là do giá nhà, chi phí giáo dục, y tế và học tập cho con cái rất cao.

Do đó, bà Hải đề nghị nghiên cứu đưa ra những khuyến khích mạnh mẽ hơn; không chỉ tập trung vào việc sinh đủ hai con trước 35 tuổi mà có thể xem xét chính sách hỗ trợ đối với những người có một con trước 30 tuổi.