Chuyển thuế khoán sang kê khai: Hơn 880.000 hộ kinh doanh chịu tác động chính

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, mục tiêu của Đề án 3389/QĐ-BTC của Bộ Tài chính là thay đổi phương thức quản lý thuế của hộ kinh doanh không phải là tăng gánh nặng thuế, mà là tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, đồng thời giúp hộ kinh doanh từng bước tiếp cận phương thức quản trị hiện đại.

Theo ông Mai Sơn, sau khi bỏ thuế khoán, ngành thuế đang chuyển sang mô hình quản lý hộ kinh doanh dựa trên ngưỡng doanh thu và mức độ phát triển hoạt động, gồm 3 nhóm chính.

Nhóm 1: Hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống, được miễn thuế và không sử dụng hóa đơn điện tử.

Nhóm 2: Hộ có doanh thu trên 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng/năm, thực hiện khai thuế theo quý, áp dụng chế độ kế toán (trong đó, hộ kinh doanh có doanh thu năm từ trên 1 tỷ đồng sẽ áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền).

Nhóm 3: Hộ có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm, áp dụng chế độ kế toán đầy đủ hơn, sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế tương tự doanh nghiệp nhỏ.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) chia sẻ tại tọa đàm ngày 13/11.

“So với cơ chế thuế khoán, đây là bước thay đổi căn bản cả về cách quản lý và xác định nghĩa vụ thuế. Bộ Tài chính sẽ ban hành chế độ kế toán hộ kinh doanh theo từng ngưỡng: hộ nhỏ chỉ cần ghi chép doanh thu - chi phí cơ bản; hộ lớn hơn áp dụng sổ sách tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ, qua đó nâng cao năng lực quản trị tài chính và tính chuyên nghiệp”, Phó Cục trưởng chia sẻ.

Theo số liệu quản lý thuế, đến tháng 10/2025, cả nước có khoảng 3,83 triệu hộ kinh doanh. Trong đó, 1,7 triệu hộ (44,4%) doanh thu dưới 200 triệu đồng sẽ được tiếp tục miễn thuế; 883.000 hộ (23%) doanh thu từ 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng là nhóm chịu tác động chính; 39.000 hộ (1%) doanh thu trên 3 tỉ đồng đã áp dụng kê khai nên ít bị ảnh hưởng.

Trong mô hình mới, hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm sẽ được quản lý thuế tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc doanh nghiệp nhỏ, cả về chế độ kế toán, hóa đơn điện tử và nghĩa vụ kê khai thuế. Đây là bước chuẩn bị cho lộ trình chuyển đổi tự nhiên của hộ kinh doanh phát triển lên doanh nghiệp.

Một điểm đáng lưu ý đó là hộ kinh doanh nên chuyển lên doanh nghiệp khi có quy mô doanh thu, lao động và mặt bằng sản xuất kinh doanh lớn, giao dịch thường xuyên với tổ chức, doanh nghiệp khác; cần ký hợp đồng kinh tế, mở rộng tín dụng, xuất nhập khẩu, hoặc đấu thầu - những hoạt động đòi hỏi tư cách pháp nhân; đã có nền tảng sổ sách kế toán, hóa đơn điện tử và quản trị tài chính tương đối ổn định...

Trước những yếu tố trên, lãnh đạo Cục Thuế phân tích, lợi ích khi chuyển lên doanh nghiệp có thể kể tới như: Có tư cách pháp nhân, giúp ký kết hợp đồng, vay vốn, bảo đảm quyền lợi hợp pháp hơn; được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, thay vì nộp thuế theo tỷ lệ trực tiếp trên doanh thu như hộ kinh doanh.

Theo đó, hộ kinh doanh khi chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ hoặc siêu nhỏ sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm đầu kể từ khi phát sinh thu nhập chịu thuế, sau thời gian miễn thuế sẽ tiếp tục được áp dụng mức thuế suất ưu đãi 15% hoặc 17% tùy theo quy mô doanh thu….

Lãnh đạo Cục Thuế cũng cho rằng, có một số trường hợp nên duy trì mô hình hộ kinh doanh. Đó là khi quy mô nhỏ, hoạt động mang tính gia đình, doanh thu ổn định nhưng không cao; giao dịch chủ yếu là bán lẻ, không yêu cầu pháp nhân để ký kết hợp đồng lớn; không có nhu cầu mở rộng hoặc chịu chi phí quản lý doanh nghiệp...