Cảnh báo: Gần đây liên tiếp có người mắc bệnh Than

Bệnh than xuất phát từ Latin “Carbunculus” có nghĩa là hòn than nhỏ (a small coal), là khối đau cứng như đá (Carbuncle stone). Vì vị trí xuất hiện hay nằm phía thân sau của cơ thể nên được dân gian dùng từ Hậu (phía sau) Bối (u,nhọt) có nghĩa là u nhọt nằm phần sau cơ thể.

Ở Việt nam bệnh còn được gọi là “cụm nhọt tổ ong” hay “nhọt gương sen” do hình ảnh tổn thương khi vỡ mủ lỗ chỗ giống như tổ ong hoặc như gương sen đã lấy hết hạt.

Khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh, đặc biệt là người đề kháng kém hay có bệnh chuyển hóa như đái tháo đường… bệnh nhân cần đến ngay các cơ sở y tế khám và điều trị, tránh những diễn biến nặng của bệnh có thể gây ra hậu quả đáng tiếc, thậm chí biến chứng nhiễm khuẩn huyết còn có thể gây tử vong”.

Sau vài ngày diễn biến xuất hiện vỡ mủ nhưng thành nhiều nốt nhỏ trông giống tổ ong hoặc gương sen, đau nhức. Có một số trường hợp do điều trị không đúng hoặc tự ý đắp lá sẽ gây tổn thương lan rộng, hoặc biến chứng như nhiễm khuẩn huyết có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Theo ghi nhận, các trường hợp mắc bệnh gần đây nhất đang được điều trị ở khoa Phẫu thuật Nhiễm khuẩn, Bệnh viện Việt Đức, có đặc điểm chung là bệnh lý nền tiểu đường, tổn thương điển hình là một vùng viêm tấy đỏ ở gáy và lưng. Sau vài ngày, vùng viêm diễn biến vỡ mủ, thành nhiều nốt nhỏ trông giống tổ ong hoặc gương sen, đau nhức.

Điển hình là một thủy thủ tàu Viễn Dương mang quốc tịch Sri Lanka mắc bệnh tiểu đường mạn tính. Sau nhiều ngày trên biển thủy thủ này thấy xuất hiện các cụm nhọt nhiễm trùng vùng lưng. Tổn thương nhanh chóng lan rộng tạo thành ổ mủ từ lưng xuống hông.

Trùng vào đúng thời điểm đại dịch Covid-19, bệnh nhân trên và các thủy thủ trên thuyền phải mất 40 ngày mới cập được cảng Quảng Ninh (Việt Nam). Sau đó, bệnh nhân đã được đưa đến cơ sở y tế địa phương hội chẩn và chuyển đến Bệnh viện Việt Đức điều trị trong tình trạng nhiễm trùng dai dẳng, đường huyết dao động.

Ngày 14/5, bệnh nhân được tiến hành hội chẩn và phẫu thuật rạch tháo mủ, cắt lọc làm sạch các ổ nhiễm trùng vùng lưng, đùi cùng với việc kiểm soát đường huyết. Vi khuẩn xét nghiệm là tụ cầu vàng (Staphylococcus Aureus).

Chỉ sau 1 tuần điều trị, các vết thương của bệnh nhân người Sri-Lanka đã tiến triển tốt, các bác sỹ đã có thể chuyển sang thì 2 tạo hình vết thương và khép lại vết mổ.

Một trường hợp gần đây nhất là một phụ nữ ở Hòa Bình. Cụ thể, ngày 23/5, các bác sĩ trong tua trực cấp cứu đã tiến hành phẫu thuật cho người bệnh nữ 56 tuổi đến từ Lạc Thủy, Hòa Bình với tổn thương vùng gáy gần 2 tuần. Tổn thương là những ổ áp xe nhỏ nhiều vách và ngóc ngách, tổ chức dưới da hoại tử và mủ trắng. Người bệnh đã được cắt lọc, làm sạch và để da hở. Xét nghiệm mủ là Staphylococcus Aureus- tụ cầu vàng

Một bệnh nhân nữ (75 tuổi, Hà Nội) khác cũng có biểu hiện sưng tấy đau lưng 2 tuần nhưng do tâm lý sợ đến bệnh viện nên tự điều trị, tổn thương lan rộng đau nhức nhiều mới đến khám.

Bác sĩ khoa Phẫu thuật nhiễm khuẩn - đơn vị chăm sóc vết thương của Bệnh viện Việt Đức đã điều trị cho người bệnh ổn định và tiến hành phẫu thuật ngày 19/5. Xét nghiệm vi khuẩn là Staphylococcus Aureus. Hiện vết thương của bà đã ổn định nhưng do tổn thương rộng nhiều khả năng phải vá da.

Được biết, tác nhân gây bệnh Than (Hậu bối) chủ yếu là do tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus). Nếu không được xử lý, nhiễm trùng có thể lan tỏa đến các phần khác của cơ thể. Hậu bối hay mọc ở gáy, lưng, ở những người có sức đề kháng kém, người cao tuổi, người mắc bệnh đái tháo đường...

Vết thương ở vùng gáy của nữ bệnh nhân bị bệnh Than thể da được Bệnh viện Đa khoa Việt Đức tiếp nhận mới đây (Ảnh: Sức khỏe đời sống).

Ban đầu bệnh biểu hiện là trên da có một đám mảng đỏ đường kính khác nhau kèm theo là viêm đỏ, sưng tấy, gồ cao, đau, có nhiều ngòi, tiến triển hoại tử tổ chức dưới da, tổn thương lõm sâu khoảng 0,5-1cm.

Theo thông tin từ Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, bệnh Than có tổng cộng 3 thể: thể da, thể phổi (hô hấp) và thể tiêu hóa. Bệnh Than là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính thường làm tổn thương da, hiếm khi gây tổn thương miệng - họng, đường hô hấp dưới, trung thất hoặc bộ máy tiêu hóa.

Bệnh Than thể da có triệu chứng là chỗ da bị nhiễm trùng xuất hiện ngứa đầu tiên, sau đó dẫn đến tổn thương, nổi sần, mụn nước và từ 2-4 ngày sau phát triển thành nốt loét màu đen. Xung quanh chỗ loét thường có phù mức độ từ nhẹ đến nặng và lan rất rộng, đôi khi có mụn nước nhỏ thứ phát. Nốt loét thường không đau, nếu có đau là do phù hoặc bội nhiễm.

Bệnh Than thể phổi có các triệu chứng đầu tiên là triệu chứng cấp tính nhẹ và không đặc trưng của suy hô hấp giống như bị nhiễm đường hô hấp trên thông thường. Trên X-quang cho thấy trung thất to hơn, sốt và sốc sau 3-5 ngày sau là tử vong.

Bệnh Than thể ruột hiếm gặp và khó phát hiện trừ khi bệnh có xu hướng xảy ra thành dịch lớn ở dạng ngộ độc thức ăn với các triệu chứng đau bụng dữ dội kèm theo sốt, nhiễm khuẩn huyết và tử vong.

Qua đây, bác sĩ cũng khuyến cáo người dân, khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh, đặc biệt là người đề kháng kém hay mắc bệnh chuyển hóa như tiểu đường, cần đến bệnh viện khám và điều trị.