Cán bộ mặt trận, học viên tóc bạc và hành trình chạm AI

Lớp học miễn phí do thầy giáo Đinh Ngọc Sơn khởi xướng không chỉ giúp người cao tuổi bắt nhịp với thời đại công nghệ, mà còn truyền cảm hứng về tinh thần học tập suốt đời giữa kỷ nguyên số.

Lớp học đặc biệt giữa lòng Thủ đô

Sáng cuối tuần, căn phòng nhỏ ở khu dân cư số 9 (phường Cầu Giấy) lại sáng đèn sớm. Những người học viên đặc biệt - đa phần đã ngoài 60 tuổi, có cụ gần 90 - lần lượt bước vào lớp với nụ cười rạng rỡ. Họ ngồi ngay ngắn trước bàn, đặt chiếc điện thoại thông minh bên cạnh cuốn sổ tay, háo hức chờ buổi học bắt đầu.

Không gian lớp học được bố trí gọn gàng nhưng đầy đủ phương tiện hiện đại: máy chiếu, loa, màn hình trình chiếu, thiết bị kỹ thuật số hỗ trợ thao tác thực hành. Mỗi bài giảng của thầy giáo Đinh Ngọc Sơn đều được chuẩn bị công phu với hình ảnh minh họa, ví dụ thực tế, giúp học viên dễ hiểu và dễ nhớ. Những nội dung như “Cách sử dụng chatbot để tra cứu thông tin”, “Phòng tránh lừa đảo trực tuyến”, hay “Cách nộp hồ sơ hành chính điện tử tại phường” được trình bày gần gũi, sinh động.

Sau 3 tháng từ khi triển khai mô hình "lớp học chuyển đổi số và AI", có tới hàng trăm người cao tuổi được hỗ trợ (Ảnh: Hòa Bình)

Thầy Sơn, nguyên Phó Trưởng khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện Báo chí và Tuyên truyền - chia sẻ: “Tôi cũng đã ngoài 60 tuổi, từng thấy chính mình lúng túng khi phải sử dụng các ứng dụng công nghệ. Chính vì thế, tôi hiểu cảm giác của người già khi đứng trước chiếc điện thoại thông minh đầy biểu tượng và thông báo. Lớp học này ra đời để giúp mọi người vượt qua nỗi sợ ấy”.

Lớp học với những thành viên đặc biệt (Ảnh: Hòa Bình)

Mô hình “Lớp học chuyển đổi số và AI” của thầy Sơn được tổ chức hoàn toàn miễn phí. Sau 3 tháng triển khai, đã có hơn 10 lớp được mở với hơn 100 người cao tuổi tham gia. Mỗi buổi học kéo dài khoảng 2 giờ, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành ngay trên điện thoại của từng học viên. Thầy không chỉ dạy cách sử dụng chatbot, cài đặt ứng dụng định danh, mà còn hướng dẫn cách bảo mật thông tin cá nhân, phát hiện các chiêu trò lừa đảo qua mạng.

“Người già thường sợ bị lừa, sợ bấm nhầm. Tôi luôn nói với các bác rằng: kẻ xấu chỉ lợi dụng khi mình mất cảnh giác. Chuyển đổi số không đáng sợ, nếu chúng ta biết cách tự bảo vệ mình và hiểu bản chất của công nghệ”, thầy Sơn nói với giọng nhẹ nhàng nhưng đầy tâm huyết.

Học để thích ứng - học để sống an toàn hơn

Mỗi buổi học, thầy Sơn lại chọn một chủ đề thực tế gắn với đời sống người cao tuổi. Buổi thì học cách tra cứu thông tin thuốc và chế độ dinh dưỡng qua chatbot, buổi lại thực hành thao tác trên ứng dụng VNeID hay cách đăng ký khám chữa bệnh trực tuyến. Những nội dung tưởng chừng phức tạp bỗng trở nên giản dị khi được minh họa bằng ví dụ cụ thể.

Không laptop, không bàn phím, chỉ với điện thoại và cuốn sổ tay, học viên vẫn say mê ghi chép. Cụ Trần Thị An (84 tuổi) chia sẻ: “Tôi chưa từng nghĩ ở tuổi này mình lại có thể hỏi máy tính về sức khỏe. Giờ tôi dùng chatbot hỏi món ăn tốt cho tim mạch, hay tìm hiểu về cách đo huyết áp đúng cách. Cảm giác thật thú vị!”.

Không laptop, không ghi chú trên điện thoại, nhiều người lớn tuổi cẩn thận ghi lại nội dung học vào cuốn sổ tay (Ảnh: Hòa Bình)

Ông Phạm Văn Hùng (68 tuổi, phường Tây Hồ) - một trong những học viên đầu tiên - từng là nạn nhân của cuộc gọi lừa đảo. Giờ đây, ông không chỉ học để bảo vệ bản thân mà còn tình nguyện ở lại lớp giúp đỡ các học viên khác. “Trước kia tôi chỉ dùng điện thoại để xem tin, giờ tôi biết hỏi chatbot về các loại thuốc, cách khai thuế thu nhập cá nhân, cách gửi hồ sơ điện tử cho con trai làm ở tỉnh khác. Quan trọng nhất là tôi thấy mình tự tin hơn, không còn sợ bị lừa nữa”, ông Hùng nói.

Còn bà Nguyễn Thị Thu (70 tuổi, phường Cầu Giấy) thì xem trí tuệ nhân tạo như “người bạn đồng hành”: “Ngày trước, cái gì không biết thì hỏi con cháu. Giờ tôi có ‘bạn chatbot’ để hỏi, thông tin nhanh và rõ ràng. Tôi cảm thấy vui vì mình vẫn có thể học, vẫn có thể hiểu được thế giới của con cháu”.

Bà Nguyễn Thị Thu (phường Cầu Giấy, TP Hà Nội) cảm thấy trí tuệ nhân tạo như một "người bạn" đồng hành mỗi ngày (Ảnh: Hòa Bình)

Bên cạnh đó, không khí trong lớp học luôn thân tình, gần gũi như một “câu lạc bộ học số” của người cao tuổi. Nhiều học viên không chỉ học cho mình mà còn giúp đỡ người khác cùng tiến bộ. “Có hôm thầy chưa kịp giảng, các bác đã chủ động cầm điện thoại của bạn bên cạnh chỉ cách mở ứng dụng. Đó là hình ảnh rất đẹp - sự học không chỉ để biết, mà còn để sẻ chia”, thầy Sơn kể lại.

Từ lớp học nhỏ đến thông điệp lớn

Sự ra đời của lớp học “chuyển đổi số và AI” không chỉ mang ý nghĩa giúp người cao tuổi bắt kịp thời đại, mà còn thể hiện cách làm sáng tạo trong công tác dân vận, tuyên truyền ở cơ sở.

Bà Lê Thị Thu Trang - Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Cầu Giấy - nhận định: “Trên địa bàn phường hiện có nhiều mô hình nổi bật của mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội, điển hình như đội hình thanh niên tình nguyện hỗ trợ chuyển đổi số; mô hình Dân vận khéo Sân chơi cộng đồng; tổ dân phố dân vận khéo cải tạo đường nội khu…

Thầy Sơn rất tâm huyết. Với vai trò là Bí thư Chi bộ, Ủy viên UB MTTQ phường, thầy hiểu rõ nhu cầu và tâm lý người dân, nhất là người cao tuổi. Mô hình lớp học này vừa có giá trị xã hội, vừa có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giúp người dân tiếp cận chuyển đổi số một cách gần gũi và bền vững”.

Ngoài thầy Sơn, nhiều người cũng tình nguyện đến hướng dẫn trực tiếp cho người lớn tuổi ngay trên điện thoại (Ảnh: Hòa Bình)

Theo bà Trang, mô hình này hoàn toàn có thể nhân rộng ở nhiều khu dân cư khác, đặc biệt trong bối cảnh Hà Nội đang triển khai mạnh mẽ Đề án chuyển đổi số gắn với nâng cao chất lượng đời sống người dân. “Khi người cao tuổi được tiếp cận công nghệ, họ không chỉ tự tin hơn mà còn trở thành cầu nối, khích lệ con cháu cùng học tập, cùng phát triển”, bà Trang nói.

Về phần mình, thầy Sơn dự định mở thêm các lớp học online, kết nối những người đã học thành một “cộng đồng học số” - nơi mỗi người có thể chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau. “Công nghệ chỉ có ý nghĩa khi giúp con người sống tốt hơn. Nếu người già hiểu được công nghệ, họ sẽ không bị cô lập, sẽ thấy mình vẫn hữu ích, vẫn có thể đóng góp cho xã hội”, thầy nói.

Trong bối cảnh AI đang thay đổi mạnh mẽ mọi mặt đời sống, việc một người thầy tận tâm mở lớp học miễn phí cho người cao tuổi mang ý nghĩa vượt xa một hoạt động cộng đồng. Đó là hành động khẳng định tinh thần “chuyển đổi số vì con người”, là minh chứng cho câu nói giản dị nhưng sâu sắc: học không bao giờ là muộn.

Giữa nhịp sống hiện đại của Hà Nội, lớp học nhỏ với những học viên tóc bạc, trên tay cầm điện thoại, chăm chú nhìn lên màn hình máy chiếu… đã trở thành hình ảnh đẹp, đầy cảm xúc. Ở đó, công nghệ không còn là rào cản, mà là cầu nối giữa các thế hệ - nơi những người từng e ngại trước thế giới số nay lại tìm thấy niềm vui, sự tự tin và ý nghĩa mới trong cuộc sống.