Cách tính thuế hỗn hợp chưa phù hợp với Việt Nam

Áp thuế theo phương án hỗn hợp là chưa phù hợp

Sáng 17/11, Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội đã tổ chức Hội thảo trao đổi về một số nội dung của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.

Chia sẻ bên lề hội thảo, TS Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Quản lý thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) cho biết, tính thuế tương đối, tuyệt đối hay hỗn hợp là các phương pháp đều có những ưu, nhược điểm nhất định.

Do đó, ông Phụng cho rằng, cơ quan quản lý Nhà nước sẽ có những nghiên cứu kỹ lưỡng về những điều kiện cần và đủ, phân tích rõ và đánh giá bài toán lợi ích và chi phí… trên cơ sở đó mà đề xuất áp dụng phương pháp tính thuế phù hợp nhất trong từng giai đoạn phát triển.

Theo ông Phụng, phương pháp tính thuế tuyệt đối có ưu điểm là đơn giản, dễ thực hiện, nhiều quốc gia đã áp dụng nhằm hạn chế sản xuất, tiêu dùng đối với các mặt hàng có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, nhược điểm lớn là không bắt kịp được sự biến động của giá cả khi có lạm phát hoặc giảm phát.

Mặt khác, hiện chúng ta chưa áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp hay tuyệt đối với mặt hàng rượu, bia nên ưu điểm của cách này vẫn đang trong quá trình nghiên cứu, chứ thực tiễn chưa chứng minh được.

TS Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Quản lý thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính).

Cũng theo ông Phụng, thị trường bia Việt Nam đang có chênh lệch lớn giữa giá bán sản phẩm bình dân và phân khúc giá cao.

Nếu áp dụng mức thuế tuyệt đối trên số lít sản phẩm, giá của các dòng cao cấp sẽ lợi hơn, trong khi giá của dòng phổ thông (doanh nghiệp Việt chiếm phần lớn) sẽ bị đẩy lên. Do đó sẽ ảnh hưởng đến sản xuất và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp sản xuất bia thương hiệu Việt.

"Ví dụ, một lít bia Heineken tính thuế 10.000 đồng, một lít bia hơi cũng đánh 10.000 đồng thì các bạn hình dung xem người tiêu dùng có chấp nhận cốc bia ta đang uống cộng thêm 10.000 đồng tiền thuế là 20.000 đồng không?", ông Phụng đặt câu hỏi.

Áp thuế tương đối sẽ hiệu quả và thiết thực hơn

Theo tính toán của ông Phụng, với phương án hỗn hợp thì thuế tiêu thụ đặc biệt của sản phẩm bia cao cấp sẽ tăng từ 65% lên 75%. Trong khi đó, bia bình dân hiện nay đang là 65% sẽ tăng lên 85%. Như vậy, người tiêu dùng có thu nhập thấp lại chịu thuế lớn hơn người có thu nhập cao.

"Trên cơ sở đó, tôi cho rằng trong điều kiện hiện nay, chúng ta áp thuế theo phương án hỗn hợp là chưa phù hợp. Nếu thay đổi phương pháp tính thuế mà gây nên sự xáo trộn, mang lại thu nhập nhãn hàng Việt Nam ít đi, nhãn hàng nước ngoài lại cao lên thì phải hết sức cân nhắc", ông Phụng nói.

Cách tính thuế tương đối sẽ làm người tiêu dùng dễ chấp nhận hơn.

TS Nguyễn Văn Phụng cho rằng, phương pháp tính thuế nào là sự lựa chọn của mỗi quốc gia, sao cho phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước.

"Việc lựa chọn các phương án sẽ do Quốc hội quyết định trên cơ sở lắng nghe ý kiến của người dân và bài toán cân đối giữa sản xuất - tiêu dùng, trước mắt - lâu dài, hiện tại - tương lai", TS Nguyễn Văn Phụng chia sẻ.

Trên cơ sở đó, TS Nguyễn Văn Phụng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, việc áp dụng phương pháp tính thuế truyền thống (tương đối) theo tỷ lệ phần trăm trên giá bán thì sẽ hợp lý, hiệu quả và thiết thực hơn cho cả người sản xuất và người tiêu dùng.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cũng cho rằng, trên thị trường Việt Nam hiện nay có sự chênh lệch giá bán rất lớn giữa dòng sản phẩm cao cấp, bình dân và phổ thông.

Do đó, việc áp dụng thêm mức thuế tuyệt đối tạo sự mất công bằng lớn trong ngành bia Việt Nam, hầu hết doanh nghiệp trong ngành phải đóng thuế tiêu thụ đặc biệt nhiều hơn, bị mất lợi thế cạnh tranh trong khi Heineken chiếm khoảng 38% thị phần về sản lượng và ước tính trên 51 % về doanh thu toàn ngành lại hưởng nhiều ưu đãi về thuế.

"Chính sự mất công bằng vô lý này sẽ làm cho các doanh nghiệp ngành bia Việt Nam lâm vào cảnh thua lỗ, dẫn tới phá sản và không còn động lực đầu tư mà chỉ có phía Heineken mới có động lực đầu tư mở rộng để thôn tính thị trường bia Việt Nam", ông Hải nhấn mạnh.

"Chúng ta có nên ban hành một chính sách mà vô tình chỉ làm lợi cho một doanh nghiệp mà thiệt hại cho cả ngành sản xuất bia thương hiệu Việt và thiệt hại cho cả ngân sách Nhà nước, người tiêu dùng hay không", ông Hải nói thêm.

Vì vậy, theo ông Hải, xét theo thực tiễn thì tính thuế tiêu thụ đặc biệt theo phương pháp tương đối là khả thi nhất, đơn giản và công bằng nhất.