Bảo vệ quyền lợi cho báo chí khi bị trang tin, mạng xã hội “ăn cắp” thông tin

Chiều 23/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Góp ý tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu đã đưa ra các ý kiến đóng góp tâm huyết, tập trung vào những vấn đề thực tiễn và xu hướng mới.

Nêu thực tế tin tức gốc do các cơ quan báo chí sản xuất thường bị các trang tổng hợp khai thác lại, thu lợi lớn hơn trong khi người làm báo phải bỏ nhiều công sức, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung quy định nhằm bảo vệ quyền lợi cho báo chí chính thống.

Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu tại phiên họp.

Theo ông Nguyễn Đắc Vinh, cần có cơ chế thỏa thuận giữa các cơ quan báo chí để bảo đảm quyền lợi chính đáng và tạo nguồn thu cho báo chí chính thống.

"Chúng ta khuyến khích việc đưa tin để nhân rộng thông tin, nhưng nên có một sự thỏa thuận với nhau để tăng thêm quyền lợi cho anh em báo chí làm tin gốc. Mặt khác, các cơ quan báo chí chính thống có thêm các nguồn thu nhập chính đáng để phát triển", ông Vinh chia sẻ.

Đồng thời, nhiều đại biểu bày tỏ băn khoăn khi dự thảo chưa đề cập đến quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra và đề nghị cần có quy định khung để xử lý vấn đề này trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ.

Các đại biểu cũng nhấn mạnh việc triệt để ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng ký nhãn hiệu, sáng chế nhằm giảm thủ tục, tiết kiệm thời gian và bảo đảm minh bạch.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng giải trình tại phiên họp.

Bên cạnh đó, cần bổ sung cơ chế xử lý nghiêm khắc hơn đối với hành vi xâm phạm, đồng thời xem xét lại quy định về trách nhiệm quản lý Nhà nước trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ để bảo đảm phù hợp với chức năng của từng cơ quan.

Giải trình một số thắc mắc tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ lần này định hướng chuyển trọng tâm từ “bảo vệ quyền” sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa quyền sở hữu trí tuệ, coi đây là tài sản của doanh nghiệp có thể định giá, mua bán, thế chấp và góp vốn.

Về định giá, quyền sở hữu trí tuệ sẽ được doanh nghiệp tự xác định giá trị để quản trị nội bộ, sau đó thông qua tổ chức trung gian định giá trước khi giao dịch, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Liên quan đến trí tuệ nhân tạo, Bộ trưởng giải thích việc dùng dữ liệu công khai để huấn luyện AI không phải xin phép bản quyền, miễn không sao chép nguyên văn, bởi nếu cấm sẽ làm giảm sức cạnh tranh, nhiều quốc gia như Nhật Bản đã luật hóa quy định này.

Đối với tác phẩm do AI tạo ra, nếu AI tự tạo không có con người tham gia thì không được bảo hộ và phải gắn nhãn nhận diện; ngược lại, nếu con người dùng AI như công cụ thì vẫn được bảo hộ.

Về vấn đề báo chí, Bộ trưởng khẳng định sao chép bài báo mà không có thỏa thuận là vi phạm, nhất là trên mạng xã hội và các trang tổng hợp, trong khi “tin tức thuần túy” vẫn không thuộc phạm vi quyền tác giả.

Ông Hùng cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ phối hợp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm rõ, đảm bảo không phát sinh thêm thủ tục hành chính.