Bài 3. Chiến thắng vĩ đại “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”

Trước khi diễn ra cuộc tập kích đường không chiến lược của quân Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố lân cận, Việt Nam và Mỹ đã trải qua 4 năm đàm phán nhằm chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Dự kiến đàm phán sẽ được ký kết vào ngày 22/10/1972 ở Hà Nội và sau đó ký kết chính thức ở Pari vào ngày 31/10/1972.

Tuy nhiên, ngày 23/10/1972, Tổng thống Mỹ là R. Nixon bất ngờ gửi công hàm cho Chính phủ ta đề nghị tạm hoãn việc ký kết vì có trục trặc từ chính quyền Thiệu ở miền Nam Việt Nam. Mặc dù Chính phủ ta đã phản đối, nhưng trong cuộc đàm phán được nối lại, Kitsinger đòi sửa đổi dự thảo vốn được đàm phán và có đồng thuận từ hai phía qua nhiều cuộc đàm phán từ trước. Trong đó, phía Mỹ ép ta là khi quân Mỹ rút khỏi miền Nam Việt Nam, thì quân đội miền Bắc cũng đồng thời rút khỏi miền Nam.

Đến ngày 14/12/1972, Nixon phê chuẩn kế hoạch tập kích lớn bằng không quân chiến lược vào Hà Nội, Hải Phòng và khu vực lân cận. Mỹ đã trắng trợn trở mặt nhằm gây sức ép buộc ta phải nghe theo ý đồ của chúng. Và Nixon tiếp tục cuộc phiêu lưu của mình bằng chỉ đạo lập ra Bộ Chỉ huy lâm thời, để điều hành cuộc tập kích chiến lược. Tuy vậy, quân và dân ta không hề bị động mà hoàn toàn chủ động trong chuẩn bị từ chỉ đạo chiến lược từ sớm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta, để đối phó với mưu đồ của chính quyền Nixon. Bằng sự chủ động về kế hoạch tác chiến và ý chí quyết tâm cao độ của quân và dân miền Bắc, dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng không quân Mỹ đã hứng chịu một thất bại nặng nề.

Siêu pháo đài bay B-52 của Mỹ

Trong cuộc tập kích chiến lược của không quân Mỹ, chúng đã sử dụng 50% không quân chiến lược (193 máy bay B-52, tần suất xuất kích là 769 lần/chiếc), toàn bộ không quân chiến thuật tại khu vực và không quân của Hạm đội 7 (999 máy bay chiến thuật, cất cánh 4.583 lần/chiếc), ném 49.000 ngàn quả bom với hơn 1,5 vạn tấn bom. Tính riêng tại địa bàn Hà Nội, Mỹ sử dụng 444 lần chiếc B-52 (chiếm 61% tổng số lần/chiếc trong cuộc tập kích), hơn 1.000 lần/chiếc máy bay chiến thuật, ném khoảng hơn 10.000 tấn bom xuống 39 đoạn phố, 4 thị trấn và 67 xã. Trong chiến dịch phòng không 12 ngày đêm vào tháng 12/1972, quân và dân miền Bắc đã bắn rơi 81 máy bay địch, trong đó 34 máy bay B-52, 5 máy bay F.111, hơn 40 máy bay các loại khác; cùng với đó là hàng trăm giặc lái bị chết, nhiều tên bị bắt. Trong chiến dịch này, quân và dân tại Thủ đô Hà Nội đã bắn rơi 32 máy bay (gồm 25 máy bay B-52), 2 máy bay F-111 và 5 máy bay chiến thuật.

Phi công Mỹ bị bắt giữ

Sau này, các nhà sử học có phân tích và đánh giá về sự kiện này. Họ cho rằng, trong 12 ngày đêm ném bom rải thảm xuống Hà Nội và một số thành phố lân cận, số lượng bom đạn mà quân Mỹ sử dụng đã lớn hơn sự tàn phá của các cuộc ném bom trong suốt cả cuộc chiến tranh ở Việt Nam. Khối lượng bom đạn đó với sức công phá tương đương với 5 quả bom nguyên tử mà Mỹ ném xuống hai thành phố Hirôshima và Nagasaki của Nhật Bản năm 1945. Tuy nhiên, bằng sự chủ động hoàn toàn về chiến lược và ý chí chiến đấu ngoan cường, mưu trí, dũng cảm, sáng tạo, quân và dân miền Bắc đã đánh bại lực lượng không quân hiện đại và hùng mạnh nhất thế giới ở thời điểm đó. Chiến thắng đó được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đánh giá: “Đây là một thắng lợi vĩ đại, có thể nói là thắng lợi kỳ diệu của quân và dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng”. Thắng lợi vĩ đại đó, đã nhanh chóng lan tỏa, cổ vũ cho miền Nam Việt Nam, tạo thêm sức mạnh cho các thắng lợi khác trên chiến trường cả nước. Điều đó đã minh chứng cho sức mạnh và trí tuệ, bản lĩnh của dân tộc Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh và buộc Mỹ ký Hiệp định Pari vào tháng 1/1973, rút hết quân viễn chinh về nước, làm thay đổi hoàn toàn cục diện chiến tranh ở miền Nam; mở ra thời cơ chiến lược để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn trong cuộc kháng chiến thống nhất nước nhà.

Trận địa tên lửa SAM 2 sẵn sàng đánh bại cuộc tập kích chiến lược bằng B.52 của không quân Mỹ-Ảnh tư liệu

Tóm lại, 51 năm qua, chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” vẫn còn nguyên giá trị thời sự. Đây là chiến công vĩ đại, tạc thêm vào trang sử hào hùng của dân tộc ta. Chiến công đó là kết quả của nhiều yếu tố, được khởi nguồn từ chỉ đạo chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như sự chuẩn bị và ý chí quyết tâm chiến đấu của quân và dân miền Bắc dưới sự lãnh đạo của Đảng ta. Chiến thắng đó để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá, mà chúng ta cần nghiên cứu, quán triệt, vận dụng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Đặc biệt là sự chủ động về mặt chiến lược để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy và luôn nêu cao tinh thần, ý chí quyết tâm chiến đấu, dám đánh và quyết thắng vì độc lập, tự do cho Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội và cuộc sống ấm no hạnh phúc cho Nhân dân.