Bài 1: Mốc son lịch sử chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Vĩnh Phúc

Bình Xuyên là vùng đất có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống văn hóa, yêu nước và cách mạng Nhân dân cần cù và sáng tạo trong lao động sản xuất; dũng cảm, kiên cường trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Là quê hương của nhiều danh tướng, danh nhân, danh nho nổi tiếng như Đào Sư Tích, Nguyễn Duy Thì, Nguyễn Duy Hiểu...

Nằm trong nền văn minh lúa nước, văn minh sông Hồng; ngày nay, Bình Xuyên còn lưu giữ được kho tàng văn hóa phi vật thể phong phú, như: Cụm đình Hương Canh, các làng nghề truyền thống mộc Thanh Lãng, gốm Hương Canh, lễ hội kéo song Hương Canh, hát sọng cô của người dân tộc sán dìu …

Cán bộ, đảng viên xã Hương Sơn (Bình Xuyên) ôn lại truyền thống hào hùng tại Bia lịch sử - Nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Vĩnh Phúc.

Nhớ lại lịch sử, ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại của cách mạng Việt Nam, mở ra thời đại mới trong lịch sử dân tộc - có Đảng tiên phong lãnh đạo giành độc lập, tự do cho đất nước.

Ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời; dưới sự lãnh đạo của Đảng, Chi bộ Đa Phúc đã chọn đồn điền Tam Lộng huyện Bình Xuyên để gây cơ sở, mở rộng địa bàn hoạt động (vì nhiều tá điền đồn điền Đa Phúc và đồn điền Tam Lộng có mối quan hệ gia đình thân thuộc với nhau).

Tá điền ở Tam Lộng bị áp bức, bóc lột và đời sống cơ cực giống như tá điền ở Đa Phúc. Tháng 6/1933, đồng chí Lê Đình Tuyển đến Tam Lộng hoạt động, cải trang thành thợ cắt tóc rong, mở cửa hàng thiếc… để tiếp xúc với nhiều quần chúng nhân dân, chọn lọc người tốt để tuyên truyền giác ngộ.

Sau 4 tháng kiên trì thâm nhập quần chúng, tuyên truyền, bồi dưỡng đào tạo cốt cán và kết nạp hội viên Nông hội; đồng chí Lê Đình Tuyển đã xây dựng được tổ chức Nông hội, Tự vệ, Thanh niên cộng sản đoàn ở hầu hết các ấp trong đồn điền.

Cơ sở lúc đầu là ấp Tam Lộng, sau lan ra các ấp Đồn, ấp Hương Đà, Hương Vị, Gia Du, Lưu Quang, Hương Ngọc, Chùa Tiếng, Châu Sơn… Đây là những nhân tố tiền đề hết sức quan trọng để thành lập, xây dựng tổ chức đảng đầu tiên trên quê hương Bình Xuyên.

Đến giữa tháng 10/1933, đồng chí Lê Đình Tuyển đã triệu tập các đảng viên mới kết nạp đến họp tại ấp Hương Đà tuyên bố thành lập chi bộ. Lúc đó, chi bộ có 6 đồng chí là: Lê Đình Tuyển, Trần Văn Nhiên, Nguyễn Như Tính, Nguyễn Văn Dung, Đỗ Văn Cửa và đồng chí Tư; đồng chí Trần Văn Nhiên được cử làm Bí thư Chi bộ.

Đây là chi bộ cộng sản đầu tiên trên địa bàn huyện Bình Xuyên và cũng là chi bộ cộng sản đầu tiên trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc (khi đó là Vĩnh Yên). Sự ra đời của chi bộ đồn điền Tam Lộng là bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng trên địa bàn huyện Bình Xuyên và tỉnh Vĩnh Yên.

Sau khi được thành lập, Chi bộ đồn điền Tam Lộng đã thường xuyên bồi dưỡng Nông hội và bà con nông dân tá điền qua các lớp học chữ quốc ngữ, các buổi sinh hoạt. Tài liệu tuyên truyền là báo Tia sáng, các bài ca cách mạng từ chi bộ Đa Phúc chuyển sang.

Các cuộc đấu tranh đòi giảm tô, vạch mặt Tri huyện Bình Xuyên lợi dụng bắt rượu lậu đem lính về đồn điền vơ vét hà hiếp Nhân dân … đều giành thắng lợi làm cho nông dân khắp đồn điền đều phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Chi bộ và Nông hội.

Qua đó, số lượng hội viên Nông hội tăng lên nhanh chóng. Giữa lúc Chi bộ đồn điền Tam Lộng hoạt động sôi nổi, thì tháng 4/1934, địch tiến hành khủng bố, một số đảng viên và hội viên Nông hội bị địch bắt, xử tù, một số hội viên khác bị chủ đuổi ra; đồng chí Nguyễn Văn Tạo và Lê Đình Tuyển phải lánh đi nơi khác. Chi bộ đồn điền Tam Lộng, các tổ chức quần chúng trong đồn điền bị tan vỡ, phong trào cách mạng tạm thời lắng xuống.

Như vậy, Chi bộ đồn điền Tam Lộng, tuy ra đời, tồn tại và hoạt động chỉ trong 7 tháng (từ tháng 10/1933 đến tháng 4/1934), nhưng những đảng viên "Hạt giống đỏ" của Chi bộ đồn điền Tam Lộng đã trở thành chỗ dựa, niềm tin cho phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân tỉnh Vĩnh Yên nói chung và nhân dân huyện Bình Xuyên nói riêng.

Với vai trò là chi bộ Đảng đầu tiên ở huyện Bình Xuyên cũng là chi bộ Đảng đầu tiên ở Đảng bộ tỉnh; Chi bộ đồn điền Tam Lộng đã gây dựng và phát triển các cơ sở chính trị, tổ chức quần chúng, tập dượt đấu tranh cách mạng, tạo sức ảnh hưởng sâu rộng đến các địa phương khác.

Từ đó, trên mảnh đất Vĩnh Yên và Phúc Yên đã ra đời các chi bộ Đảng Cộng sản như chi bộ Vĩnh Tường (tháng 8/1938), chi bộ khu vực Dẫn Tự - Hòa Lạc - Thượng Trưng (cuối năm 1939), chi bộ Lâm Hộ của thị xã Phúc Yên (tháng 02/1940). Đó là những nhân tố quan trọng để Trung ương, Xứ ủy Bắc Kỳ quyết định thành lập Ban Cán sự liên tỉnh Vĩnh Yên, Phúc Yên (lúc đó gọi là Ban Vận động liên tỉnh) đánh dấu sự ra đời của Đảng bộ tỉnh sau này và cũng là tiền đề quan trọng để thành lập Huyện ủy lâm thời huyện Bình Xuyên vào đầu tháng 9/1946 (tại đình Lý Nhân xã Phú Xuân).

Sự ra đời của Chi bộ đồn điền Tam Lộng - Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở huyện Bình Xuyên nói riêng, đã đánh dấu bước ngoặt trọng đại đối với con đường phát triển đi lên của tỉnh nhà. Từ đây, mỗi bước thăng trầm của phong trào cách mạng trong tỉnh đều gắn liền với sự lãnh đạo của Đảng, gắn liền với phong trào cách mạng của cả nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sự ra đời của Chi bộ đồn điền Tam Lộng cũng đánh dấu bước phát triển mới và sự trưởng thành của phong trào cách mạng trong toàn tỉnh. Đây là bước phát triển quan trọng trong việc lãnh đạo phong trào cách mạng của Đảng ở địa phương, tạo điều kiện để phong trào cách mạng ở Bình Xuyên vươn lên hơn nữa, đáp ứng những yêu cầu, nhiệm vụ nặng nề sau này. Đồng thời cũng chứng tỏ sức sống mãnh liệt phong trào yêu nước của quần chúng, mặc cho kẻ thù có tàn bạo đến đâu cũng không thể làm nhụt ý chí cách mạng, tinh thần kiên trung của Nhân dân trong huyện, trong tỉnh, khi thời cơ đến tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay Nhân dân.

Đồng chí Nguyễn Văn Toán, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Hương Sơn phát biểu tại lễ kỷ niệm 90 năm thành lập chi bộ đồn điền Tam Lộng

Đồng chí Nguyễn Văn Toán, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Hương Sơn cho biết, chi bộ đồn điền Tam Lộng, chi bộ đầu tiên của tỉnh Vĩnh Phúc là những năm tháng đầy khó khăn, gian khổ hy sinh nhưng rất vẻ vang của nhân dân ta.

Sự ra đời của chi bộ đồn điền Tam Lộng, là sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu bước phát triển mới và sự trưởng thành của phong trào cách mạng ở Hương Sơn. Nó chứng tỏ sự phát triển nhanh chóng, sức mạnh to lớn của phong trào quần chúng yêu nước được giác ngộ.

Mặc cho kẻ thù tàn bạo, dã man cũng không thể làm nhụt ý chí cách mạng, niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Trải qua đấu tranh, quần chúng được giác ngộ và trưởng thành, khi thời cơ đến nhân dân Hương Sơn đã cùng cả nước đứng lên làm cuộc cách mạng Tháng tám năm 1945 thắng lợi, giành chính quyền về tay Nhân dân.

Trong những năm kháng chiến chống thực dân pháp, Đảng bộ và Nhân dân Hương Sơn một lòng trung kiên theo đảng, đứng lên đánh đuổi giặc Pháp, chiến đấu dũng cảm góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hương Sơn là một trong những địa phương có các cơ quan, đơn vị sơ tán về đóng quân, do vậy là trọng điểm đánh phá ác liệt của đế quốc Mỹ.

Trong thời kỳ ấy, Nhân dân Hương Sơn nung nấu ý chí căm thù giặc sâu sắc, cho nên khi có cán bộ cách mạng về tuyên truyền giác ngộ, nhân dân Hương Sơn nhiệt tình đi theo Đảng đến cùng để đấu tranh giành độc lập, tự do, cơm no áo ấm, người cày có ruộng… Mặc dù kẻ thù đàn áp dã man, độc ác đến đâu nhưng Nhân dân vẫn một lòng trung kiên, đùm bọc, nuôi giấu, che chở, bảo vệ, đưa đón cán bộ Đảng thường xuyên lui tới hoạt động, lãnh đạo phong trào cách mạng.

Chủ tịch UBND xã Hương Sơn trao huy hiệu đảng cho cụ Nguyễn Quỳnh

Cụ Nguyễn Quỳnh, đảng viên 73 năm tuổi Đảng (năm nay 103 tuổi) tham gia kháng chiến chống Pháp chia sẻ, sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3/2/1930, đã tạo ra bước ngoặt vô cùng quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam, đánh dấu một mốc son chói lọi trên con đường phát triển của dân tộc ta.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã sớm lĩnh hội được đường lối cách mạng. Tháng 10/1933, Chi bộ đồn điền Tam Lộng chính thức được thành lập, trở thành Chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Vĩnh Phúc.

Với sự ra đời của Chi bộ đồn điền Tam Lộng, ngọn cờ truyền thống yêu nước của nhân dân Vĩnh Phúc được nhân lên, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử. Nhân dân các dân tộc trong tỉnh cùng với nhân dân cả nước bước vào thời kỳ đấu tranh giành độc lập dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đây là động lực, thôi thúc các thế hệ cán bộ, đảng viên và Nhân dân trong xã và huyện Bình Xuyên với truyền thống văn hiến, anh hùng, ý chí tự lực tự cường, tinh thần đoàn kết, sáng tạo, sẽ tiếp tục giành được những thành tựu to lớn hơn nữa, xây dựng huyện ngày càng giàu đẹp, văn minh, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng tỉnh Vĩnh Phúc giàu có, phồn vinh như mong muốn của Bác Hồ khi về thăm tỉnh 60 năm trước.

Còn tiếp...