10 thói quen khiến người Việt kề cận bệnh tật, chết sớm

BS Trần Quốc Khánh đã quan sát và tổng kết 10 thói quen mà người Việt có thể thay đổi để có sức khỏe tốt hơn.

BS Trần Quốc Khánh, Phẫu thuật viên khoa phẫu thuật cột sống, BV Hữu nghị Việt Đức. Ảnh: FBNV

1. Quá dễ dãi trong ăn uống

Người xưa có câu "bệnh tật từ miệng vào". Thế nhưng người Việt hầu như không quan tâm lắm tới những gì mình ăn uống, miễn thấy ngon miệng là được.

Từ trà đá, nhân trần vỉa hè, tương ớt, xì dầu, quẩy, hành phi, ở quán không rõ nguồn gốc, rồi lẩu vỉa hè, rượu cuốc lủi, lạp xường, sườn, thịt xiên nướng, chân gà, củ quả nướng cháy, đồ nhậu, tiết canh, các loại gỏi... tất tần tật người Việt đều đưa lên miệng.

Sự dễ dãi trong ăn uống khiến người Việt phải trả giá bằng ngộ độc, tiêu chảy, suy gan thận cấp tính, sán lá gan (thậm chí là sán trong não, sán trong cột sống), ung thư đường tiêu hóa, ung thư gan...

Khi nguyên vật liệu, phụ gia, chất bảo quản chưa được kiểm soát chặt chẽ thì người dân rất dễ rước bệnh từ miệng vào khi thường xuyên ăn uống bên ngoài, ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc.

Theo lời khuyên bác sĩ, chỉ nên ùng những gia vị thiên nhiên như ơt tươi, tỏi, chanh, dấm, tiêu nguyên hạt, các loại rau thơm tươi..trong bữa ăn hàng ngày. Giảm bớt lượng đồ nướng tiêu thụ. Và bữa cơm lành mạnh, ấm cúng nhất là bữa cơm nhà, do chính gia đình tự lựa chọn, chuẩn bị.

Món ăn vỉa hè dễ khiến rước bệnh vào người

2. Ăn uống quá nhiều

Nếu như thế giới coi bữa sáng ăn như vua, trưa ăn như hoàng tử và tối ăn như kẻ ăn mày thì người Việt đang làm ngược quy trình này.

Thông thường, chúng ta chào bình minh với một ly cà phê, trưa loay hoay ăn gì, tối về nhậu. Câu hẹn hò cửa miệng của cánh đàn ông "Hôm này ngồi nhậu bữa nhé".

Theo BS Khánh, để đáp ứng nhu cầu năng lượng trong ngày, nên tập trung vào bữa sáng, bữa trưa ăn nhẹ còn bữa tối thì hạn chế. Bởi mang một dạ dày thức ăn đi ngủ chỉ làm tệ hơn hệ tiêu hóa cũng như các bệnh khác.

Ngoài việc ăn uống ngược, người Việt cũng mắc một số sai làm trong ăn uống như ăn sáng thì ít, ăn tối lại nhiều; thích xào-rán-quay-nướng thay vì hấp-luộc-kho-nấu canh; sử dụng nhiều nước ngọt đóng chai để “chiều-phỉnh” con trẻ thay vì nước lọc-nước trái cây tươi; dùng thịt quá nhiều thay vì rau củ quả; thích đồ hộp đóng sẵn rất “Tây” như sườn cừu-thịt hun khói-dăm bông-thịt nguội…thay vì những bữa cơm gia đình tự nấu.

Những sai lệch đó về lâu dài sẽ làm chúng ta loét dạ dày, phệ bụng, cao huyết áp, gan nhiễm mỡ và cả tăng mỡ máu, rối loạn chuyển hoá, goute, trẻ em béo phì…

Người Việt đang bị "bệnh" ăn nhiều trong khi cơ thể chúng ta không cần nhiều đồ ăn đến thế. Ảnh minh họa

3. Lười vận động quá mức

Đừng tự hào thích thú khi bụng phệ, cổ ngấn nhưng ví dày... bởi sức khỏe không mua lại được và chiếc giường đắt nhất thế giới là giường bệnh. Khi bước qua tuổi 40, mọi người sẽ cảm nhận rõ sức khỏe của mình "lao dốc" nhanh đến mức nào. Đến lúc đó thì không kịp quay đầu nữa và bao nhiêu tiền bạc cũng không mua nổi sức khỏe.

Không vận động thể thao là đang tự giết mình. Đi 3-4 tầng lầu đừng chờ 5-7 phút mới có thang máy mà hãy chịu khó leo bộ, vận động 1 chút. Trước lúc tắm 30 phút, có thể làm nóng người với Gym, yoga, suối nguồn tươi trẻ... Còn các nam nhi chịu khó làm dăm chục quả hít đất, tạ tay... hay vài chục cái xà đơn, dăm ba chục cái gập cơ bụng.

Chỉ có vận động, thể thao mới giúp cơ thể luôn khỏe mạnh.

Lười vận động khiến chúng ta chết sớm. Ảnh minh họa

4. Rượu, bia, thuốc lá và các bữa nhậu triền miên

Nếu như trước kia, tệ nạn là cần sa thì giờ đây là bia, rượu, thuốc lá. 3 thú vui giải trí này đang đầu độc hàng triệu người Việt Nam.

BS Khánh cho biết, nhiều thanh niên mới 30-35 tuổi nhưng khi đi khám bệnh, BS không thể nhận ra vì hàm răng vàng do khói thuốc, mái tóc xơ cứng, làn da nhăn nheo, lưng gù cơ nhão, thần thái sức sống không còn.

Bia rượu cộng thêm thuốc lá, tăng sự tàn phá sức khỏe lên rất nhiều lần. Vốn có thể hình thấp bé, cộng thêm với việc ăn uống vô tổ chức, không tập thể dục, lại là "nô lệ" cho bia rượu…, nếu không thay đổi, liệu người Việt còn hi vọng gì cho tương lai?

5. Không kiểm tra sức khỏe định kỳ, không có quỹ sức khỏe hàng năm

Một thói quen rất xấu của người Việt cứ thấy khỏe mạnh bình thường là không muốn đi kiểm tra sức khỏe. Nhưng theo các bác sĩ, chẳng hạn như khối u đường tiêu hóa, nếu chúng ta đợi đến khi ăn không ngon miệng, sút cân, đi ngoài phân đen, tắc ruột... thì bệnh đã ở giai đoạn muộn lắm rồi.

Trong khi đó, nếu đi kiểm tra dự phòng như nội soi đường tiêu hoá, khám sản phụ khoa, chụp xquang phổi, siêu âm kiểm tra các cơ quan bộ phận…định kỳ hàng năm thì có thể phát hiện bệnh từ rất sớm. Sự thành công của điều trị chủ yếu vào việc dự phòng cũng như chủ động kiểm soát, tầm soát bệnh khi tổn thương còn rất sớm.

Ở một số nước phát triển, người ta còn chủ động cắt dạ dày khi có những tổn thương nguy cơ ung thư hoá cao, hoặc chủ động phẫu thuật cắt vú khi bệnh nhân có tiền sử gia đình và hệ gene nguy cơ cao mắc ung thư vú.

Bên cạnh đó, người Việt chưa có thói quen thành lập “Quỹ sức khoẻ gia đình hằng năm” khác với tích tiền để đề phòng lúc ốm đau bệnh tật.

Tích tiền để đề phòng lúc ốm đau nghĩa là chúng ta luôn ở thế bị động, chấp nhận khi có bệnh xảy đến, chúng ta lấy số tiền đó đi chữa trị. Ai cũng hiểu rằng, đợi bệnh xảy đến rồi đi chữa nghĩa là ta đang giải quyết… khúc cuối của con đường bệnh tật, vô cùng tốn kém mà nhiều lúc còn không cứu được mạng sống.

Còn với quỹ sức khoẻ gia đình, mỗi năm ta chủ động trích một số tiền nhất định đi kiểm tra, bảo dưỡng, chủ động ”đi tắt đón đầu” bệnh tật và giải quyết nó khi còn trong “trứng nước”, hiệu quả chữa trị sẽ cao hơn & kinh phí cũng ít hơn.

Đừng so đo với sức khỏe khi chúng ta vẫn dễ dàng xuất toán mua sắm quần áo, giày dép dăm mười triệu.

6. Dùng thuốc chữa bệnh không kiểm soát

Thuốc dù là thuốc tây, thuốc nam, thuốc lá hay thuốc gia truyền... đều không bổ béo gì. Nó là con dao hai lưỡi.

Người Việt rất kì lạ khi thấy có triệu chứng, không biết và cũng không thèm kiểm tra là do bệnh gì nhưng thường rất nhanh lựa chọn uống thuốc.

Trong khi đó, nguyên tắc chữa trị, đầu tiên chúng ta phải biết chúng ta bị bệnh gì.

BS Khánh khuyên bệnh nhân nên hỏi những câu sau với nhân viên y tế: Tôi bị bệnh gì? Mức độ nguy hiểm và ảnh hưởng của bệnh đến sức khoẻ? Các hướng điều trị và tiên lượng? Thuốc-giải pháp điều trị có những ưu nhược điểm-nguy cơ gì?

Khi mọi thứ đã rõ ràng và tin tưởng, mới bắt đầu quá trình chữa trị.

7. Tiếp xúc quá nhiều đồ nhựa mỗi ngày

Cùng với ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm thực phẩm thì “lạm dụng” nhựa trong cuộc sống cũng đang vô tình làm sức khoẻ của chúng ta giảm sút nghiêm trọng.

Túi bóng đựng xôi, đựng nước canh-bún, bát nhựa đựng đồ ăn ở nhà, hộp nhựa bảo quản thực phẩm, ống hút nhựa…Chưa kể đến đồ nhựa chúng ta tiếp xúc hằng ngày qua áo quần, giầy dép, bàn chải đánh răng, bàn ghế ngồi….

Theo nghiên cứu của giáo sư người Hà Lan về hạt bụi nhựa, khi tiếp xúc-sử dụng đồ nhựa thì những hạt bụi nhựa li ti sẽ vào cơ thể và gây ra những rối loạn, tổn thương không thể sửa chữa.

Bởi vậy, đẳng cấp thì sử dụng đồ sứ, thuỷ tinh, dân dã thì sành, sứ, túi vải, túi cói, túi mây đan, túi giấy, nắm lá chuối và tuyệt đối không dùng đồ nhựa đựng để bảo quản thực phẩm đồ ăn.

8. Sống với bê tông - điều hòa

Việc sống giữa những cái hộp bê tông với điều hòa mát rượi tưởng là đẳng cấp mà có hại vô cùng. Rất nhiều người lớn, trẻ em Việt Nam đang “mắc kẹt” với thế giới hiện đại, với smartphone, với những màn hình led ở khắp mọi nơi.

Cuộc sống hiện đại thiếu vắng những ngày về với núi, với biển, ra ngoại ô để chạy nhảy vui đùa cùng đất cát, cỏ cây, tự tay các cháu lấm bùn đất, bắt sâu bướm, hái hoa, hãy để chân trần của con trẻ chạy đùa trên đất cát...

Những hoạt động đó giúp ích rất nhiều cho con trẻ & cả chính chúng ta trong việc làm sạch phổi, cần bằng cuộc sống, tránh tự kỹ-stress.

Tại một đất nước Bắc Âu, Chính phủ cho phép bác sĩ kê đơn “làm vườn, làm trang trại” hay “Trồng hoa, chăn cừu…” cho những bệnh nhân bị trầm cảm hay rối loạn về tinh thần.

9. Stress

Một nghiên cứu cho thấy, khi sống gồng mình bon chen, giận dữ thù hận hay nghi ngờ đỗ kỵ….cơ thể chúng ta sẽ tự động sản xuất ra những hóc-môn nội sinh vô cùng độc hại. Chúng gây rối loạn cơ thể và suy giảm hệ miễn dịch nghiêm trọng.

Đó chính là căn nguyên của rất nhiều bệnh tật như cao huyết áp, tai biến, mất ngủ kéo dài, loét dạ dày, ung thư….

Kết quả sẽ ngược lại khi ta chọn lối sống nhẹ nhàng, thanh thản & sẵn sàng buông bỏ khi cần thiết.

10. Thiếu kiến thức nền về sức khỏe

Người Việt có thể dành rất nhiều thời gian để lướt web mua sắm, chém gió facebook, buôn chuyện bạn bè... nhưng lại dành rất ít thời gian tìm hiểu về ăn uống, dinh dưỡng, về thể dục thể thao và chăm sóc sức khỏe.

Rất ít người biết rằng cùng là quả trứng nhưng giá trị sức khỏe sẽ rất khác biệt khi chúng ta ăn luộc hay rán, cùng là bù phụ nước nhưng sẽ khác nhau nếu chúng ta ăn dưa chuột/quả cảm với việc uống một cốc nước lọc đơn thuần. Ít người biết rằng, với những bệnh nhân tim mạch thì đạp xe, chạy bộ, bơi lội là những môn thể thao hàng đầu được lựa chọn.

Trên thực tế, mọi người đang phó thác sức khỏe vào hệ thống y tế, vào những người thầy thuốc. Suy nghĩ mặc định rằng cơ thể mình được ăn chơi, khai thác không giới hạn hay chấp nhận đánh đổi sức khỏe lấy tài chính, cơ hội và nếu sức khỏe có vấn đề thì nhờ thầy nhờ thuốc... Nếp nghĩ này vô cùng nguy hiểm.

Người thầy thuốc chỉ có thể tư vấn, hỗ trợ và điều trị trong những trường hợp cơ thể chúng ta không đủ khả năng tự sữa chữa. Tuy nhiên khả năng của Y học & của người thầy thuốc cũng chỉ có giới hạn nào đó, không thể nào chữa được bách bệnh. Nên khi mọi người để tình trạng cơ thể xuống cấp quá mức thì y học bó tay, lúc đó tiền cũng chỉ là tờ giấy mà thôi.

Xin đừng dễ dãi trong lối sống, lười nhác trong vận động, sai lầm trong ăn uống và cũng xin đừng đổ lỗi cho số phận, sức khỏe ở trong tay chúng ta. Hãy tìm hiểu và lắng nghe cơ thể mình mỗi ngày và chủ động đi khám sức khỏe định kỳ.