Việt Nam nguy cơ là điểm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc sang Mỹ

Vấn đề trên được Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) nêu trong Báo cáo kinh tế vĩ mô quý 3 và 9 tháng đầu năm 2020 được công bố sáng nay 21/10.

Trong báo cáo, nhóm chuyên gia của VEPR cho biết, 9 tháng năm 2020 chứng kiến thặng dư thương mại đạt 16,52 tỷ USD, đây mức thặng dư cao nhất trong vòng 15 năm trở lại đây nhờ vào xuất khẩu tăng mạnh trong khi nhập khẩu giảm nhẹ (cùng kỳ năm 2019 thặng dư 5,8 tỷ USD, năm 2018 là 4,7 tỷ USD, năm 2017 là âm 0,5 tỷ USD).

Kim ngạch hàng hóa xuất khẩu 9 tháng của Việt Nam ước tính đạt 202,57 tỷ USD, tăng 4,1% so với cùng kỳ năm ngoái (yoy). Điện thoại và linh kiện vẫn là các mặt hàng có giá trị xuất khẩu lớn nhất, đạt 36,78 tỷ USD, chiếm 18,16% tổng kim ngạch xuất khẩu, giảm 5,2% (yoy). Theo sau là mặt hàng máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng đạt 18,2 tỷ USD, tăng 39,8% (yoy); giày dép đạt 12,13 tỷ USD, giảm 8,4% (yoy); hàng dệt may đạt 22,16 tỷ USD, giảm 9,9% (yoy); gỗ và sản phẩm gỗ đạt 8,5 tỷ USD, tăng 12,6% (yoy).

Ảnh minh họa

Xét về thị trường xuất nhập khẩu, trong chín tháng đầu năm 2020, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 54,74 tỷ USD, tăng 22,7% (yoy); Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch 57,6 tỷ USD, tăng 4,1% (yoy). Đồng thời, Mỹ cũng là thị trường xuất siêu lớn nhất của Việt Nam đạt 44,36 tỷ USD, tăng 30,8% (yoy).

Theo VEPR, thặng dư thương mại ngày càng cao với Mỹ khiến quốc gia này chính thức quyết định điều tra Việt Nam về vấn đề thao túng tiền tệ vào tháng 8. Các lệnh trừng phạt từ phía Mỹ có thể sẽ được áp dụng dưới hình thức thuế quan mới đối với hàng nhập khẩu dựa trên trên mức độ thao túng tiền tệ của Việt Nam.

Vào ngày 25/8, Bộ Tài chính Mỹ đã ra thông báo rằng tiền đồng của Việt Nam đã được định giá thấp hơn 4,7% trong năm 2019 và Mỹ sẽ áp thuế lên mặt hàng vỏ lốp xe xuất khẩu của Việt Nam. Vào ngày 2/10, Văn phòng Chính phủ Mỹ cũng đưa ra thông báo sẽ mở điều tra riêng biệt khác về việc nhập khẩu gỗ của Việt Nam do cho rằng có thể xảy ra việc dùng gỗ phi pháp trong hàng xuất sang Mỹ gây ảnh hưởng tới doanh nghiệp và lao động Mỹ.

Đặc biệt, VEPR cũng đưa ra cảnh bảo Việt Nam có nguy cơ trở thành thị trường tạm nhập tái xuất của Trung Quốc nhằm lách lệnh trừng phạt của Mỹ đối với hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc.

Nhóm chuyên gia VEPR phân tích, các mặt hàng xuất khẩu nhiều sang Mỹ chủ yếu là máy vi tính sản phẩm điện tử & linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác. Trong khi Việt Nam lại nhập khẩu nhiều các mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử, linh kiện và máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng từ Trung Quốc.

''Vì thế, tất cả những con số thống kê nêu trên về sự tăng trưởng đột ngột của nhập khẩu từ Trung Quốc và xuất khẩu sang Mỹ cho cùng một số loại mặt hàng (như linh kiện điện tử) nhiều khả năng chỉ chỉ thuấn túy là tạm nhập tái xuất, chứ không phải do khu vực sản xuất trong nước mở rộng'', VEPR đánh giá.

Trên cơ sở đó, nhóm chuyên gia VEPR khuyến nghị Chính phủ nên có các chính sách thắt chặt các quy định về nguồn gốc của các nguyên liệu đầu vào công nghiệp nhập khẩu.

Theo VEPR, so với các quý trước có thể thấy Việt Nam chưa có nhiều tiến triển trong việc đa dạng hóa thị trường thương mại. Thương mại quốc tế của khu vực kinh tế trong nước có vẻ như đang được cải thiện trong bối cảnh kinh tế thế giới đầy bất ổn và khó khăn.