Vì sao đặt Trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM và Đà Nẵng?

Chiều tối 19/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ và hội trường và báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Các ý kiến của đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ các chính sách ưu đãi tại Trung tâm tài chính đã đảm bảo tính vượt trội, cạnh tranh, khác biệt riêng có của Việt Nam hay chưa; Làm rõ căn cứ về việc thành lập một Trung tâm tài chính tại 2 địa điểm: TP HCM và Đà Nẵng; định vị phát triển Trung tâm tài chính tại 2 thành phố để không cạnh tranh, chồng chéo; sự chuẩn bị về hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực để vận hành Trung tâm tài chính.

Trình bày báo cáo, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đã khảo sát, tổ chức nhiều hội thảo tham vấn ý kiến các định chế tài chính lớn, các nhà đầu tư, chuyên gia trong nước và quốc tế và đều được đánh giá các cơ chế, chính sách đề xuất tại dự thảo Nghị quyết có tính đột phá, cạnh tranh.

Trong đó, chính sách thuế, đất đai, hạ tầng, nhân lực, một số quy định về bảo hiểm... đã vượt trội so với một số Trung tâm tài chính quốc tế khác. Một số chính sách tiệm cận với thông lệ quốc tế như mô hình quản lý, ngôn ngữ, xuất nhập cảnh, kế toán, lao động việc làm, fintech, sandbox, hợp tác công - tư (PPP)... Một số chính sách có lộ trình mở cửa có kiểm soát, điều chỉnh dần như ngoại hối, giải quyết tranh chấp…

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.

Qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và xuất phát từ chủ trương phát triển Trung tâm tài chính một cách toàn diện, có tính chiến lược, căn cứ trên tiềm năng, lợi thế riêng của từng địa phương và yêu cầu phát triển cân đối, hài hòa vùng miền, Chính phủ đã báo cáo Bộ Chính trị về việc thành lập một Trung tâm tài chính đặt tại TP HCM và Đà Nẵng, có sự phân công chức năng và định hướng rõ ràng và đã được Bộ Chính trị đồng ý.

Về định vị phát triển Trung tâm tài chính tại 2 thành phố, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết TP HCM là trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất cả nước, đã hình thành hệ sinh thái tài chính phong phú, có hệ thống ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm phát triển, thu hút nhiều tổ chức, định chế tài chính quốc tế.

Theo đó, Trung tâm tài chính tại TP HCM dự kiến sẽ phát triển thị trường vốn; ngân hàng, thị trường tiền tệ; phát triển cơ chế thử nghiệm (sandbox) về Fintech, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính; thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, nền tảng giao dịch mới; phát triển thị trường hàng hóa…

Trong khi đó, Đà Nẵng có lợi thế về vị trí địa lý trung tâm miền Trung, là cửa ngõ ra biển của các hành lang kinh tế Đông - Tây, đồng thời là nơi có điều kiện thuận lợi để thử nghiệm các mô hình mới như tài chính bền vững, tài chính xanh và ứng dụng công nghệ tài chính, dịch vụ số...

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết bên cạnh việc xây dựng cơ chế, chính sách cho Trung tâm tài chính thì việc chuẩn bị nguồn lực về cơ sở hạ tầng, nhân lực của 2 thành phố là yếu tố then chốt đem lại thành công của Trung tâm tài chính tại Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Thực hiện các chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, 2 thành phố đã tập trung chuẩn bị công việc để xây dựng, phát triển và vận hành Trung tâm tài chính như: Bố trí nguồn nhân lực, xây dựng các chương trình đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn cao, đội ngũ quản lý cho Trung tâm tài chính; chuẩn bị cơ sở vật chất, hạ tầng để xây dựng và phát triển Trung tâm tài chính; xúc tiến đầu tư, tiếp xúc các nhà đầu tư chiến lược, tiềm năng…

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là chủ trương lớn, có vai trò thúc đẩy tăng trưởng, với mong muốn từ nay đến năm 2030 tăng trưởng đạt hai con số.

Thống nhất phương án tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chỉ quy định những vấn đề chung mang tính nguyên tắc, Chính phủ ban hành hướng dẫn cụ thể để bảo đảm linh hoạt, kịp thời phân cấp cho TP HCM và Đà Nẵng những nội dung gắn với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của địa phương, đề cao tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, TP HCM, Đà Nẵng cần cơ chế đặc thù, đặc biệt để phát triển trung tâm tài chính. Trong đó, lưu ý việc xây dựng các trung tâm tài chính quốc tế khác với hình thành các khu thương mại tự do, vì đặc trưng của trung tâm tài chính là yếu tố luân chuyển dòng vốn, tiền tệ liên tục, xuyên biên giới. Do đó, quy định phải gắn với giám sát, quản lý rủi ro, bảo đảm an ninh, an toàn thị trường tài chính tiền tệ.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc phát triển các khung pháp lý cho hoạt động trung tâm tài chính quốc tế cần có tính đột phá so với quy định pháp luật hiện hành. Các cơ quan tiếp tục phối hợp rà soát những nội dung tương tự như quy định hiện hành hoặc đang được Quốc hội xem xét tại các dự thảo luật sắp tới thông qua, và luật, các nghị quyết khác. Trong quá trình triển khai thực hiện, cần hết sức lưu ý, phòng ngừa rủi ro.

Về thành lập sàn giao dịch, nền tảng giao dịch tại Trung tâm tài chính quốc tế cần có hướng dẫn triển khai đồng bộ, xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ, minh bạch. Có cơ chế bảo đảm tách bạch, quản lý phù hợp giữa cơ quan giao dịch, giữa các thành viên trung tâm tài chính quốc tế để bảo đảm giữa các thành viên trung tâm tài chính quốc tế với các tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức, cá nhân trong nước. Có phương án ngăn ngừa rủi ro để lợi dụng chính sách, hợp thức quá dòng tiền, bất hợp pháp, rủi ro đầu cơ…

Về chính sách ngoại hối, cần theo dõi, giám sát chặt chẽ sự luân chuyển dòng vốn giữa thành viên trung tâm tài chính quốc tế với các tổ chức, cá nhân nước ngoài, cũng như với tổ chức, cá nhân không phải là thành viên trung tâm tài chính quốc tế, có hiện diện thương mại trên lãnh thổ Việt Nam để ngăn chặn các hành vi thao túng tỷ giá, rửa tiền.

Về chính sách thuế cần có cơ chế kiểm soát, hướng dẫn cụ thể việc áp dụng ưu đãi đối với doanh nghiệp vừa có hiện diện thương mại hoạt động tại trung tâm tài chính, vừa có hoạt động ngoài trung tâm tài chính, tránh lợi dụng chính sách ảnh hưởng đến tính công bằng trong cạnh tranh.

Về chính sách đất đai, việc thế chấp quyền sử dụng đất đai tại các tổ chức tín dụng nước ngoài là nội dung mới so với quy định hiện hành cần được hướng dẫn cụ thể hơn, nhất là trong vấn đề xử lý tài sản để bảo đảm tránh phát sinh tranh chấp, khiếu kiện.

Về việc cho phép TP HCM, Đà Nẵng tăng thêm bội chi so với mức bội chi ngân sách địa phương hằng năm đã được Quốc hội quyết định, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nội dung này liên quan đến trần bội chi ngân sách địa phương đã được quy định trong Nghị quyết của kế hoạch tài chính quốc gia giai đoạn 2021-2025. Do đó, cần nghiên cứu kỹ lại vì đây là chủ trương lớn, phải làm kỹ, làm chặt chẽ, thận trọng, phù hợp với điều kiện luật pháp.